Âdem

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Lucas Cranach'ın 1513 yılında çizdiği Adem ve Havva. Würzburg, Mainfränkisches Museum

Âdem, İbrâhimî Dinler'de Tanrı tarafından yeryüzünde yaratılan ilk insandır. Her İbrâhimî Dinde Âdem'e bakış açısı ve Âdem'in hikâyesi farklılık gösterse de temelde aynıdır. Dini literatür semboliktir. Fakat semboller giderek temsil ettikleri gercek manalardan uzaklaşarak dış manalarına dönüşürler.

[değiştir] İslam'da Âdem

Müslümanlar, Âdem'in yaratılmış ilk insan ve ilk peygamber olduğuna da inanırlar. Diğer peygamberler gibi saygı ifâdesi olarak onu Hz. Âdem diye anarlar. Âdem'den İslam dîninin kutsal kitabı Kur'an'da toplam yedi ayrı yerde bahsedilir. Kur'an dışı anlatımlarda (kıssa) mitolojik bir hâle sokulmuştur.

İslam'da Âdem'in [insanlığın] çamurdan yaratıldığına, Allah'ın ona [bilinç sahibi ve sisteme müdahale edebilen sadece insan olduğu için] diğer varlıklara öğretmediği isim koymayı, manalarını bulmayı öğrettiğine inanılır. Allah, meleklerin ona karşı secde etmesini istemiş, fakat İblis kibirinden ötürü ona secde etmemişti. Kibirinden ve itaatsizliğinden dolayı İblis Cennet'ten kovulur. Çocukluktan çıkıp bilinçlenme dünyasına atılır.

Kıssanın devâmında Âdem'e bir eş olarak ilk kadın olan Havva'nın yaratıldığı belirtilir. Müslümanlar, saygı ifâdesi olarak Havva'yı da Hz.Havva olarak anarlar. Daha sonra Âdem ve Havva'nın Cennet'te kendilerine yasaklanmış bir ağaçtan İblis'in onlara yalan söyleyip kandırması üzerine meyve yerler. Bu itaatsizlikleri yani günahları nedeniyle Cennet'ten çıkarılıp Dünya'ya gönderildiklerine inanılır. İnanışa göre burada çoğalmış ve insanlığın atası olmuşlardır.

Bu kıssa, Kur'an'da detaylı bir biçimde geçmektedir. İslam kültüründe önemli bir yer kaplayan kıssa, daha sonra çeşitli kültürel ve dîni akımlardan etkilenmiş, özellikle sûfîliğin de etkisiyle daha efsânevî ve Kur'an'dakinden bir miktar farklı şekillerde söylenegelmiştir. Bugün hâlâ kıssanın farklı şekilleri mevcut olsa da Müslümanlara Kur'an'daki şekline inanmak farzdır. Ancak çeşitli yorumlar yapılmıştır.

[değiştir] Musevilik'te Âdem

Musevi inancına göre Âdem (İbr. Adam), yaradılışın altıncı gününde topraktan yaratılmıştır. 1. bâbda erkek ve dişi olarak yaratıldıkları söylenirken 2. bâbda dişinin erkeğin kaburga kemiğinden yaratıldığından bahsetmesi, birinci bölümdeki kadının Lilith, ikinci bölümdekinin ise Havva olduğu şeklinde yorumlanmaktadır.

[değiştir] Hristiyanlık'ta Âdem

Âdem kıssası Tevrat'tın Tekvin (Yaradılış) bölümünde anlatılır. Hristiyanlık'ta Âdem'in Cennet'te işlediği o ilk günah, büyük bir öneme sâhiptir. Hristiyan inanışına göre Âdem'in günahı tüm insanlığa geçmiştir ve Îsâ, bu günahı kaldırmak için gelen Tanrı Kuzusudur. Kendisini bu günâh için fedâ etmiştir.

[değiştir] Bilim, Evrim ve Âdem

Evrim ile ilgili ilk izlenimler Müslüman ilim adamlarından geldiyse de tesadüfün reddi ve evrim konusunun da ateizm propogandasına dönüşmesinden dolayı genel halk tarafından kabul görmemesine yol açmıştır. 1800'lü yıllardan beri Darwin'in evrim teorisi ışığında bilim dallarında ve çevrelerinde genel kanı, insanın aniden yaratıcılıktan çok evrim vasıtasıyla ortaya çıktığı yönündedir. Bilimsel anlamda Âdem, genel olarak mitolojik bir figür olarak kabul edilmiştir. Buna farklı neden ve çıkış noktalarıyla karşı çıkan bazı bilim adamları da olmuştur. Dînî çevrelerse genelde (Müslüman, Mûsevî ve Hristiyanlar) bu teoriyi farklı şekil ve açılardan reddetmektedirler.

[değiştir] Yaratıcı Evrim ve Âdem

Bu görüş evrimin varlığını savunmakla beraber Adem meselesinin yorumunun yapılması gerektiğini söyleyen yazar Bahaeddin Sağlam tarafından ortaya atılmıştır. Buna göre dini metinler semboliktir. Adem zamansızlık boyutunda insanlığın tamamını temsil eden bir arketiptir. İnsanlık kutsal değerleri idrak edecek seviyeye kadar bedenen ve zihnen evrimleşip yasal ve kurallı yaşadıkları zaman Adem olurlar. [Kaynak: Yaratıcı Evrim ve Adem Meselesi -Bahaeddin Sağlam / Insan Yayınları]