Ali Çetinkaya
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ali Çetinkaya (1878-1949, İstanbul) Türk asker siyaset ve devlet adamı.Kurtuluş Savaşı komutanlarından, Bayındırlık Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanlığı görevlerinde bulunmuş, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Ulaştırma Bakanı’dır.
1878 yılında Afyon'da doğdu. Demirci ustası Ahmet Efendi’nin oğludur. Afyon Rüştiyesi'nde ve Bursa Askeri İdadisi'nde okudu. 1898’de Harp Okulu’nu bitirdi; Trablusgarp Savaşı’nda çarpıştı, I. Dünya Savaşı’nda Irak , Kafkasya ve Makedonya cephelerinde çarpıştı. Mondros Mütarekesi’nden sonra Ayvalık’taki 72. Alay Komutanlığı’na getirildi. 29 Mayıs 1919 Ayvalık’ı işgal eden Yunan ordusuna karşı ilk direnişi başlattı ve halkın da katılımını sağayarak, Ayvalık Cephesini oluşturdu.
İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi olan Çetinkaya, 1920’de toplanan son Osmanlı Meclis-i Mebusanı’na milletvekili olarak girmişti ancak İstanbul’un işgali üzerine Malta sürgünleri arasında yer alarak yurttan uzaklaştırıldı. 1921’de serbest bırakıldı ve yurda dönerek Afyon mebusu olarak T.B.M.M. 1. Dönem’e katıldı.
Şeyh Sait Ayaklanmaları sırasında İstiklal Mahkemesi Başkanı olarak görev yaptı.
16 Şubat 1934'te Bayındırlık Bakanı oldu. Ankara'daki resmi dairelerin çoğu, Çetinkaya'nın beş yıl süren bakanlığı sırasında yapıldı.Bu görevi 3 Nisan 1939’a değin sürdü. 1931 yılında Nuri Demirağ asya’yı avrupa ile birleştirmeyi düşündü. 4 yıl süren bir etüt çalışması sonucu Amerika’nın en büyük çelik fabrikası ile de görüşerek bugün bile sahip olmadığımız, `içinden demiryolunun da geçeceği bir köprü yapmak istedi.Salih Bozok bu projeyi Atatürk’e götürdü. Atatürk bu projeyi çok beğendi ve hükümete gönderdi. ankara’da b yındırlık bakanı ali çetinkaya “olmaz bu iş” diyerek kesip attı. “kentin güzelliğini bozar”` diye projesi geri çevrildi. Nuri Demirağ görüşmeden ayrılırken “bu iş olacaktır. istanbul buna muhtaçtır. ben yapamazsam evladıma bırakırım” dedi.
1939-1940 yıllarında bir süre de Ulaştırma Bakanlığı yaptı. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Ulaştırma Bakanıdır. Bakanlığı sırasında demiryolu politikasının savunucusu olmuş ve 1200 km. demiryolu yaptırmıştır.
21 Şubat 1949 tarihinde İstanbul'da hayatını kaybetmiştir. Mezarı Afyon’dadır. Ayvalik'ın Alibey (eski adıyla Cunda) adasında bir anıtı bulunmaktadır. Anısına Antalya'nın en işlek caddelerinden birine Ali Çetinkaya Caddesi ismi verilmistir.
İstiklal Mahkemelerinin üç Ali'lerinden biri olarak bilinir.
Başvekil: İsmet İnönü
Adliye Vekili: Şükrü Saracoğlu · Müdafa-i Milliye Vekili: Zekai Apaydın · Dahiliye Vekili: Şükrü Kaya · Hariciye Vekili: Tevfik Rüştü Aras · İktisat Vekili: Mustafa Şeref Özkan · Mahmut Celal Bayar Maliye Vekili: Fuat Ağralı · Mustafa Abdülhalik Renda · Maarif Vekili: Esat Sagay · Refik Saydam · Reşit Galip Bey · Zeynel Abidin Özmen · Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ali Çetinkaya · Hilmi Uran · Fuat Ağralı · Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili: Refik Saydam
Başvekil: İsmet İnönü
Gümrük ve İnhisarlar Vekili: Ali Rana Tarhan · Adliye Vekili: Şükrü Saracoğlu · Yusuf Kemal Tengirşenk · Müdafa-i Milliye Vekili: Kazım Özalp · Dahiliye Vekili: Şükrü Kaya · Hariciye Vekili: Tevfik Rüştü Aras · Maliye Vekili: Fuat Ağralı · İktisat Vekili: Mahmut Celal Bayar Maarif Vekili: Zeynel Abidin Özmen · Saffet Arıkan · Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ali Çetinkaya → (v.) Sırrı Day → Ali Çetinkaya · Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili: Refik Saydam · Ziraat Vekili: Şakir Kesebir · Muhlis Erkmen
Başvekil: Mahmut Celal Bayar
Gümrük ve İnhisarlar Vekili: Ali Rana Tarhan · Adliye Vekili: Şükrü Saracoğlu Müdafa-i Milliye Vekili: Kazım Özalp · Dahiliye Vekili: Şükrü Kaya · Hariciye Vekili: Tevfik Rüştü Aras · Maliye Vekili: Fuat Ağralı · İktisat Vekili: Şakir Kesebir Maarif Vekili: Saffet Arıkan · Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ali Çetinkaya · Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekili: Ahmet Hulusi Alataş · Ziraat Vekili: Şakir Kesebir · Faik Kurdoğlu
Başvekil: Mahmut Celal Bayar
Gümrük ve İnhisarlar Vekili: Ali Rana Tarhan · Adliye Vekili: Hilmi Uran · Tevfik Fikret Sılay Müdafa-i Milliye (Milli Savunma) Vekili: Kazım Özalp · Naci Tınaz Dahiliye Vekili: Refik Saydam · Hariciye Vekili: Şükrü Saracoğlu · İktisat Vekili: Hüseyin Hüsnü Çakır · Şakir Kesebir Maliye Vekili: Fuat Ağralı · Maarif Vekili: Saffet Arıkan · Hasan Ali Yücel Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ali Çetinkaya · Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Ahmet Hulusi Alataş · Ziraat Vekili: Faik Kurdoğlu ·
Başvekil: Refik Saydam
Gümrük ve İnhisarlar Vekili: Ali Rana Tarhan · Adliye Vekili: Tevfik Fikret Sılay · Müdafa-i Milliye (Milli Savunma) Vekili: Naci Tınaz · Dahiliye Vekili: Faik Öztrak · Hariciye Vekili: Şükrü Saraçoğlu · Maliye Vekili: Fuat Ağralı · İktisat Vekili: Hüseyin Hüsnü Çakır · Maarif Vekili: Hasan Ali Yücel · Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ali Çetinkaya · Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Ahmet Hulusi Alataş · Ziraat Vekili: Muhlis Erkmen ·
Başvekil: Refik Saydam
Başvekil: Ahmet Fikri Tüzer
Gümrük ve İnhisarlar Vekili: Raif Karadeniz · Ali Rana Tarhan · Adliye Vekili: Tevfik Fikret Sılay · Müdafa-i Milliye (Milli Savunma) Vekili: Saffet Arıkan · Naci Tınaz · Ali Rıza Artunkal · Dahiliye Vekili: Faik Öztrak · Ahmet Fikri Tüzer · Hariciye Vekili: Şükrü Saraçoğlu · İktisat Vekili: Hüseyin Hüsnü Çakır · Sırrı Day · Maarif Vekili: Hasan Ali Yücel · Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ali Fuat Cebesoy · Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Ahmet Hulusi Alataş · Muharebe ve Münakalat (Haberleşme) Vekili: Ali Çetinkaya · Cevdet Kerim İncedayı · Mehmet Fahri Engin · Ziraat Vekili: Muhlis Erkmen · Ticaret Vekili: Nazmi Topçuoğlu · Cezmi Ergin · Mümtaz Ökmen ·
Sayfa kategorileri: 7. Hükümet - 6. İnönü Hükümeti | 8. Hükümet - 7. İnönü Hükümeti | 9. Hükümet - 1. Bayar Hükümeti | 10. Hükümet - 2. Bayar Hükümeti | 11. Hükümet - 1. Refik Saydam Hükümeti | 12. Hükümet - 2. Refik Saydam Hükümeti | Türk askerler | T.B.M.M. 1. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 2. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 3. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 4. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 5. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 6. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 7. Dönem Milletvekilleri | T.B.M.M. 8. Dönem Milletvekilleri | Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı (1920) üyeleri | 1878 doğumlular | 1949 yılında ölenler
