Beşeri Kalkınmışlığın Dağılımı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Dünya haritesı üzerinde Beşeri Kalkınmışlığın Dağılımı (2004). ██ yüksek (0.800–1)██ orta (0.500–0.799)██ az (0.300–0.499)██ bilinmiyor

Beşeri Kalkınmışlığın Dağılımı (Human Development Index), Dünya'daki ülkeler için hayat uzunluğu, okur yazar oranı, eğitim ve yaşam standardı doğrultusunda hazırlanan bir ölçümdür. İnsanların düzgün yaşaması, özellikle çocuk hakları için bir standart teşkil eder. Bu araştırma sonucunda bir ülkenin gelişmiş, gelişmekte olan ya da gelişmemiş bir ülke olduğu; bunun yanı sıra ekonomisindeki etkinin yaşam kalitesini ne seviyede etkilediğini gösterir. Dağılım ilk olarak 1990 yılında Pakistanlı ekonomist Mahbub ul Haq tarafından geliştirilmiştir ve 1993 yılından bu yana Birleşmiş Milletler Gelişme Programı tarafından yıllık Gelişme Raporu'nda sunulur.

Beşeri Kalkınmışlığın Dağılımı ülkelerde üç başlıca gelişimleri göz önünde tutar:

Uzun ve sağlıklı bir hayat; ölçümü ortalama hayat süresi ile yapılır.
Bilgi, ölçümü okur yazar oranı (2/3'ü) ve ilkokul, lise ve üniversite kayıtları yüzdesi (1/3'ü) ile yapılır.
Standart yaşam standartları, ölçümü kişi başına düşen gelir ve alım gücünün Amerikan Doları'ndan hesaplanmasıyla yapılır.

Alternatif bir ölçüm olarak, ülkelerdeki fakirliği ölçmek için de Beşeri Fakirlik Dağılımı mevcuttur.

Konu başlıkları

1 Metodoloji
2 2006 Raporu
- 2.1 En gelişmiş 30 ülke (0.965 ila 0.885 arası)
3 Türkiye'nin durumu
4 Dış bağlantılar

[değiştir] Metodoloji

Genel olarak değişken bir sayıyı tanımlamak için, misal olarak $x$ 'i 0 ila 1 arasında bir ekonomik dağılım arasında gösterebilmek için aşağıdaki formül kullanılır:

$x$ -index = $\frac{x - \min\left(x\right)} {\max\left(x\right)-\min\left(x\right)}$

Burada $\min\left(x\right)$ ve $\max\left(x\right)$ ; $x$ 'in alabileceği en yüksek (max) ve en az (min) değerdir.

Beşeri Kalkınmışlığın Dağılımı bu doğrultuda üç genel veriyi temsil eder ve ortalamasını alır:

Hayat uzunluğu dağılımı = $\frac{HU - 25} {85-25}$
Eğitim dağılımı (ED) =
- Yetişkin okur yazar oranı = $\frac{YOYO - 0} {100 - 0}$
- Okullara kayıtlı öğrenci sayısı = $\frac{CGER - 0} {100 - 0}$
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla dağılımı = $\frac{\log\left(GSYHD\right) - \log\left(100\right)} {\log\left(40000\right) - \log\left(100\right)}$

HU: Hayat uzunluğu
YOYO: Yetişkin okur yazar oranı
OKÖS: Okullara kayıtlı öğrenci sayısı yüzdesi
GSYHD: Amerikan Doları üzerinden [Gayri Safi Yurtiçi Hasıla]] dağılımı

[değiştir] 2006 Raporu

Beşeri Kalkınmışlığın Dağılımı'nın detaylı haritası (2004)

██ 0.950 ve üstü ██ 0.900–0.949 ██ 0.850–0.899 ██ 0.800–0.849 ██ 0.750–0.799 ██ 0.700–0.749

██ 0.650–0.699 ██ 0.600–0.649 ██ 0.550–0.599 ██ 0.500–0.549 ██ 0.450–0.499 ██ 0.400–0.449

██ 0.350–0.399 ██ 0.300–0.349 ██ 0.300'dan aşağısı ██ N/A

2006 raporu Güney Afrika'nın Cape Town şehrinde 9 Kasım 2006 tarihinde açıklandı. Odak noktası güç, fakirlik ve uluslararası su krizi üzerineydi. Kullanılan verilerin büyük bir çoğunluğu 2004 ve öncesine de dayanıyordu, bu vesdil ile 2004'deki rapora benziyordu. Birleşmiş Milletler'e üye ülkeler arasında gerekli istatistikleri veremeyen bazı ülkeler de mevcuttu.

Rapor Beşeri Kalkınmışlığın Dağılımı bazı ilerlemelerin gerçekleşmediğini de ortaya koydu. Bazı gelişmiş ülkeler daha da fazla ilerleme gösterirken, gelişmekte olan ülkeler de gerileme içerisindeydi. Sahara altındaki Afrika'da ve Güney Asya'da önemli bir Beşeri Kalkınmışlık inişi mevcuttu. Diğer gelişmekte olan ülkeler ise az ya da hiç gelişme gösteremediler.

0.5 altındaki bir istatistik, az gelişmiş bir ülkeyi temsil ediyor ve 31 ülkeden 29'u Afrika'da bulunuyor. (Diğer iki ülke de Haiti ve Yemen) En aşağıdaki on ülkenin tamamı Afrika'dadır. Sahara altı ülkeler arasında, Ekvator Gine'si ve Güney Afrika 120 ve 121'inci olmuşlardır. (İkisi de 0.653 ortalamadadırlar)

0.8 üzerindeki bir istatistik de çok gelişmiş bir ülkeyi temsil eder. Bu tüm gelişmiş ülkeleri temsil eder. Bunlar ise Kuzey Amerika, Avrupa, Okyanusya, ve Doğu Asya'nın yanı sıra; gelişmekte olan ülkeler de Batı Avrupa, Güney Amerika, Güneydoğu Asya, Karayipler ve petrol zengini olan Arap Yarımadası'ndadır.

[değiştir] En gelişmiş 30 ülke (0.965 ila 0.885 arası)

Norveç 0.965
İzlanda 0.960
Avustralya 0.957
İrlanda 0.956
İsveç 0.951
Kanada 0.950
Japonya 0.949
ABD 0.948
Hollanda 0.947
İsviçre 0.947
Finlandiya 0.947
Lüksemburg 0.945
Belçika 0.945
Avusturya 0.944
Danimarka 0.943
Fransa 0.942
Birleşik Krallık 0.940
İtalya 0.940
İspanya 0.938
Yeni Zelanda 0.936
Almanya 0.932
Hong Kong 0.927
İsrail 0.927
Yunanistan 0.921
Singapur 0.916
Slovakya 0.912
Slovenya 0.910
Portekiz 0.904
Güney Kıbrıs Rum Kesimi 0.903
Çek Cumhuriyeti 0.885

[değiştir] Türkiye'nin durumu

Türkiye Beşeri Kalkınmışlığın Dağılımı'nda gelişmiş bir ülke değildir; araştırılan 177 ülke arasında 92'inci sırada 0.757 ortalama ile Paraguay ile aynı seviyededir. Fiji, Surinam, Tunus, Ürdün, Peru, Ermenistan, Kazakistan, Lübnan ve Libya gibi ülkeler de bu sıralamada Türkiye'nin üstündedir. Türkiye 2003 raporunda [1] 94. sıradaydı.