Kimyasal Harp
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Konu başlıkları |
[değiştir] Tanım
Kimyasal harp maddeleri, insan üzerinde fiziksel ya psikolojik tahrip etkisi yapmak üzere kimyevi maddelerin toksik özelliklerinden yararlanılarak üretilmiş olan maddelerdir. Bu maddeler cansız olmaları nedeniyle çoğalmaları veya insandan insana veya diğer canlılara bulaşmaları söz konusu değildir. Ancak içerdikleri kimyevi maddeler nedeni ile insan üzerinde tahrip edici etkileri vardır.
[değiştir] Tahriçe
Kimyasal harp maddelerinin muharebe alanında kullanımını, ilk defa Inci Dünya Savaşı sırasında dır. Almanların tarafından Klorin gazının bulunduğu kanisterlerin kapaklarının açılması ve hakim rüzgara bırakılarak gazın dağılması yöntemi ile Kimyasal harp başlamıştır. Hemen arkasından 1915`de Fransızlar, Fosgen gazını mühimmat içine koymuşlar ve bu şekilde Alman mevzilerine atmışlardır. Bu kullanım bilahare kimyasal silahların kullanımına temel teşkil etmiştir.
Haziran 1917`de ise gene bir ilk olarak Almanların, Hardal gazını eş zamanlı olarak Kusturucu bir gaz olan Difenilkloroarsin(DA)maddesi ile birlikte kullanıldı. Difenilkloroarsin maddesinin Hardal gazı ile birlikte kullanılmasının sebebi olarak; bu gazın maske cıkarıkmasına neden olduğu ve dolayısıyla Hardal gazının daha etkili olabilmesi gösterilmektedir.Inci Dünya Savaşı süresinde bu gazlar, her iki tarafta da çok önemli zayiatlar vermelerine neden olmuştur.
1925 yılında imzalanan Cenevre Anlaşması ile Kimyevi Gazların savaş sırasında kullanılması yasaklandı. Bu anlaşmada, içinde ABD`nin de bulunduğu bazi ülkeler, kendisine karşı Gaz kullanılması durumunda misilleme hakkını kullanmak üzere rezerv koydular. Cenevre Anlaşmasını imzalamalarına rağmen, Italya Etiyopya`da ve Japonya Mançurya ve Çin´de kimyasal harp maddesi kullandılar. Bunun dışında, IInci Dünya Savaşı içinde her iki tarafın elinde büyük miktarda bulunmalarına rağmen kimyasal silahlar kullanılmamıştır.
Sinir gazları, Almanlar tarafından 1930 yılında bulunmuş ve IInci Dünya Savaşı esnasında geliştirilmiştir. 1936` da Alman Kimyageri Gerhad Schrader, böcek ilaci üzerinde çalışirken Tabun (GA) gazını buldu. Gerhad Schrader iki yil sonra daha da zehirli olan Sarin (GB) gazını keşfetti. Almanların elinde çokbüyük miktarda Tabun doldurulmuş mühimmat bulunmasına rağmen bunları kullanmak yolunu seçmemişlerdir.
Galipler IInci Dünya Savaşı`nın ardından sinir gazları ile ilgilendiler. Ingilizler özellikle bir miktar]]) Sarin (GB) gazını ele geçirdiler ve bunu inceleme imkanını buldular. SovyetlerAlmanların bir Sarin (GB)üretim fabrikasını ülkelerine taşıdılar. ABD Sarin (GB)`nin parçacıklı bomba ile kullanımını ve bunun devamında mühimmata adaptasyonunu tasarladı. Topçu rocketleri, mermiler ve püskürtme tankları üretildi.
Fransa, Ingiltere ve Kanada, Sarin (GB)`nin testive üretimine başladılar. ABD Sarin (GB) için büyük ölçekli üretime girdi. Sovyetler bunun biraz daha küçük ölçeklisi ile aynı üretime girişti.Ruslar, Soman (GD) üretimine de başladılar. 1950`lerde, Ingiliz bilim adamları sinir gazının diğer bir kategorisini oluşturan V gazını buldular. ABD ve Ingiltere V maddesinin dığer formu olan VX değişik işlemlerle ürettiler.
1960`larda ise toplum hareketlerini önlemeyeyönelik ve ödürücü olmayan gazların geliştirilmesine devam edildi. CS ile tanımlanan göz yaşartıcı bu maddeler, mukozaya yüksek derecede zarar veren maddelerdir O-klorobenzilmalonitril.CS maddesi ilk defa Ingeltere tarafından üretilmiş ve kullanılmıştır. Aynı yıllarda öldürücü olmayan bir diğer madde olarak uyuşturucu maddeler ortaya çıktı. Bunların standart tipi BZ olarak tanımlanmıştır 3-Kuinuklidinil Benzilat.
Yakın tarihte kimyasal silahların kullanımını, 1982-1987 yılları arasında İran-Irak Savaşı sırasında, Irak`ın güney bölgesinde Iran kuvvetlerine karşı görüyoruz.Irak ayrıça kimyasal silahlarını Halepçe`de sivil halka karşı da kullanmıştır. Japonya`da Aum Shinrikyo adli mezhebin Tokyo metrosuna karşı giriştiği saldırı ise, kimyasal silahların terörist amaçla kullanımına gene yakın tarihimizden bir örnektir.
[değiştir] Chemical warfare technology
| Agents | Dissemination | Protection | Detection | |
|---|---|---|---|---|
| 1900s | Chlorine Chloropicrin Phosgene Mustard gas |
Wind dispersal | Smell | |
| 1910s | Lewisite | Chemical shells | Gas mask Rosin oil clothing |
|
| 1920s | Projectiles w/ central bursters | CC-2 clothing | ||
| 1930s | G-series nerve agents | Aircraft bombs | Blister agent detectors Color change paper |
|
| 1940s | Missile warheads Spray tanks |
Protective ointment (mustard) Collective protection Gas mask w/ Whetlerite |
||
| 1950s | ||||
| 1960s | V-series nerve agents | Aerodynamic | Gas mask w/ water supply | Nerve gas alarm |
| 1970s | ||||
| 1980s | Binary munitions | Improved gas masks (protection, fit, comfort) |
Laser detection | |
| 1990s | Novichok nerve agents |
[değiştir] Kimyasal Harp Maddeleri
[değiştir] Boğucu Gazlar
Maskesiz personelin özellikle solunum sistemlerini etkileyerek tahriş eden, bilhassa akciğerlerdeki hava keslerinde bulunan kılcal damarların çatlamasına neden olarak, kan sıvısının ciğerlere dolmasını ve boğulma olayin meydana getiren bir gazdır.
- Fosgen:Normal olarak kısa etki süreli bir kimyasal maddedir Inci Dünya Savaşında geniş bir şekilde kullanılmış ve kimyasal madde ölümlerinin %80´inin bu gaz nedeniyle olduğu belirlenmiştir. Üzerinde en fazla araştırma yapılan gazlardan biridir.
- Rumuzu: CG
- Kimyasal Ismi: Karbonil Klorür
- Kokusu: Yeni biçilen taze ot veya yeşil misir
- Rengi:Renksiz gazdır
- Etkilenme Hızı: 1 den 3 saat kadar tesirler meydana çıkarır
- Difosgen: Diğer bir boğucu gazdır. Fosgen göre baskın tarzında bir süpriz yapmaz; çünkü difosgen önce gözlerde hafif yaş gelmesiyle kendini belli eder Etkilerigenel olarak fosgen gibidir.
- Rumuzu:DP
- Kimyasal Ismi: Triklorometil Kloroformat
- Kokusu: Yeni biçilen taze ot veya yeşil misir
- Rengi:Renksiz sıvı
- Etkilenme Hızı: 1 den 3 saat kadar tesirler meydana çıkarır
[değiştir] Sinir Gazları
Vücudumuzdaki sinir sistemlerinin dengesini bozarak felç meydana getirip, saf dışı eden çok zehirli bileşiklerdir. Çok küçücük bir damlası bile insanı öldürebilir. Son yıllarda kendi başına sinir olmayıp, birleşince tehlike yaratan çift sinir maddeleri de üretilmiştir.
- Tabun:Renksizken kahverengine kadar renklenebilen bir sıvı olup, renksiz bir buhar verir
- Rumuzu:GA
- Kimyasal Ismi:Etil N, N-dimetil Fosforo Amidosiyanidat
- Kokusu: Saf halde kokusuz olup, buharlaştıği anda hafif meyve kokusu salar
- Rengi:Buharları Renksiz
- Etkilenme Hızı:Çok Hızlıdır.
- Fizyolojik Etkileri: Burun akması,göğüsün sıkışması, görüşün zayiflaması, nefes almada güçlük, aşırı terleme, adalelerin kasılması, kusma, gözbebeklerin küçülmesi ve görüşte bulanıklık, sendeleme, şaşkınlık, uyuşukluk, çırpınma, koma, nefesin kesilmesi ve ölümün meydan gelmesidir. Genellikle öldürücü doz alındığında, ölüm 1-10 dakika içinde meydana gelir.
- Sarin: Renksiz bir sıvi olup buharı da renksizdir. Son derece etkili ve öldürücü bir gazdır. Renksız ve kokusuz olup, teşhisi ve sezilmesi zordur
- Rumuzu:GB
- Kimyasal Ismi: Izopropilmetil Fosdonofloridat
- Kokusu: Yoktur
- Rengi: Yoktur
- Etkilenme Hızı:Çok Hızlıdır
- Fizyolojik Etkileri: Tabun ile aynıdır
- Soman: Özelikleri diğer sinir gazları gibi olup, meyva kokusunda; yabancı maddeler ile karıştırıldığında ise, kafur kokusundadır.
- Rumuzu: GD
- V Maddeleri :VX standart V maddesisir. Bu sıvılar kalıcı sinir maddeleridir. Renksiz ve kokusuz olup, çabuk buharlaşmazlar ve donmazlar. Bu nedenle etkileri günlerce sürebilir. Bitkiler tarafından da emilebilirler. Çıplak tenden emildiğinde, diğer sinir gazları ile aynı etkileri gösterirler. Bu maddeler kirletilmiş bölgeler, mayınlanmış bölgeler gibi etkilidirler Sarinden çok fazla zehirlidir.
[değiştir] Kan Zehirleyici Gazlar
Kan Zehirleyici madeler, öncelikle vücuda solunum sisteminden geçerler. Oksijenin kandaki Hemoglobin maddesi ile birleşmesini önleyerek, ölüme neden olurlar.Genelde meyve çekirdeği kokusunda ve pis kokuludurlar.Bu yüzden kendilerini hemen belli ederler. Maske süzgeci bu gazlarda çok çabuk bozulur ve elden çıkar. Çabuk uçucu bir gaz olduğu halde, maruz kalan insanı 15 dakikada öldürebilir.Çeşitleri ve Rumzlari:
- Hidrojen Siyanür
- Rumuzu:AC
- Kimyasal Ismi: Siyanitrik Asit
- Siyanojen Klorür
- Rumuzu:CK
- Kimyasal Ismi:Siyan Klorür
- Arsin
- Rumuzu:SA
- Kimyasal Ismi:Arsenikli Hidrojen
[değiştir] Yakıcı Gazlar
Bu gazlara kabarcık gazları da denilmekte olup; cildi solunum organlarını ve gözleri etkilerler. Genelde sıvı olarak kullanılırlar. Temas edildiğinde veya buharları ile bu sıvılar; cildi, gözleri ve solunum organlarını yakar ve derin yaralar açarlar. Çeşitleri şunlardır:
- H: Iperit
- L: Levzit
- HD: Artırımış Iperit
- HL: Iperit Levzit Karışımı
- CX: Fosgen Oksim
- DP: Fenildiklorarsin
- ED:Etildiklorarsin
- MD:Metildiklorarsin
Bunların temelde pis kokulu olup; sarımsak, balık ve küf kokuları çıkarırlar.
[değiştir] Kusturucu Gazlar
Kusturucu maddeler kargaşalığı kontrol altına almak ile kullanılırlar. Savaş gazı olarak düşünülmezlerse de, eğitimsiz kıtalara maskeyi çıkarttırmak amacıyla diğer gazlarla aynı anda veya hemen öncesinde kullanılabilirler. Aşağıda belirtilen üç kusturucu madde, normal olarak katı halde bulunurlar. Isıtıldıklarında buharlaşır ve sonra yoğunlaşıp toksik aerosollar oluştururlar. Arazi koşullarında kusturucu maddeler, etkisinde kalanlara büyük rahtsızlık verirler. Bu maddeler kapalı yerlerde bırakıldıklarında, çok ağır hastalığa veya olüme neden olurlar.
- Difenilklorarasin
- Rumuzu:Da
- Kimyasal Ismi: Difenilklorarasin
- Kokusu: Yoktur
- Rengi: Yoktur
- Etkilenme Hızı:2-3 dakikada etkiler ortaya çıkar
- Fizyolojik Etkileri: Gözün tahrişi, burunda sıvı boşalması, hapşırma, öksürme, şidetli baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma meydana gelir. Bütün bu etkiler 30 dakika kadar sürer ve geçer. Ortam çok yoğunsa, etkilerin devami birkaç saat sürebilir.
- Adamzit
- Rumuzu:Dm
- Kimyasal Ismi: Difenilklaminokloroarsin veya Fenilsazinklorid
- Kokusu: Yoktur
- Rengi: Yoktur
- Etkilenme Hızı: Difenilklorarasin biraz daha yavaştır
- Fizyolojik Etkileri: Difenilklorarasin ile aynıdır etkiler 3 saat kadar sürebilir.
- Difenilsiyanoarsin
- Rumuzu:DC
- Kimyasal Ismi: Difenilklaminokloroarsin veya Fenilsazinklorid
- Kokusu: Yoktur
- Rengi: Yoktur
- Etkilenme Hızı: Difenilklorarasin biraz daha yavaştır
- Fizyolojik Etkileri: Difenilklorarasin ile aynıdır etkiler birkaç saat kadar sürebilir
[değiştir] Karışıklık Bastırıcı Gazlar
Göz Yaşartıcı Gazlar: Bu maddeler göz yaşı akmasına ve cildin tahrişine neden olurlar. Eğitimlerde ve kargaşalığın kontrolü dışında ende kullanılırlar.
- Kloroasetofenon :Hoş kokulu bir göz yaşı olup, elma çiçeği gibi kokar, anında tesir eder, gözlerden yaş getirir, üst solunum yollarını ve cildi de güneş yanığı gibi etkiler. Mide bulantısı da yapabilir. Kısa etkilidir
- Rumuzu:CN
- CNC:Kimyasal ismi yoktur, Kloroasetofenon`un Kloroform içindeki çözeltisidir.
- Rumuzu:CNC
- Kokusu:Kloroform
- Etkilenme Hızı: Kloroasetofenon aynı
- CNS:Kimyasal ismi yoktur.Kloroasetofenon, Kloropikrin ve Kloroform karışımıdır.
- Rumuzu:CNS
- Kokusu:Sinek kağıdı gibi kokar
- Etkilenme Hızı:Çok hızlı
- Fizyolojik Etkileri:Kloroasetofenon ve boğucu gazların etkilerine benzer.Bilhassa akciğerlerde, haftalarca sürebilir
- CNB:Kimyasal ismi yoktur Kloroasetofenon ve benzin ve Karbontetraklorür`deki çözeltisidir. Etkileri kısa olup, anidir. Kloroasetofenon `ye benzer
- Rumuzu:CNB
- Kokusu:benzin gibi kokar
- BBC: Kurşun hariç, madenler aşındırıcı etkilidir. Demir ile reaksiyonunda patlayabilir.CNB`den daha az tesirlidir
- Rumuzu:BBC
- Kimyasal Ismi: Brombenzil Siyanür
- Kokusu:biberimsi bir koku
- Etkilenme Hızı:Ani etkilli
- CS:Biber Gazı
- Rumuzu:CS
- Kimyasal Ismi: O-Klorobenzalmalononitril
- Kokusu:biber gibi kokar
- Etkilenme :Çok hızlı
- Fizyolojik Etkileri:Burun akması ,hapşırma, öksürme ve gözlerden yaş getirir fakatetkileri5-10 dakika sürer. Bu nedenle eğtim amaçli kullanılır.
[değiştir] Uyuşturucu Gazlar
BZ: Kuinuklidinil Benzilat: Bu madde uyuşturucu bir kimyasal madde olup, etkiledikleri insani oluşturdukları fizyolojik ve zihinsel etkilerle önlemli bir süre etkisis hale sokar. Bu etkilerden iyileşme, etkileme süresi sonunda tam anlamda olur. Bu maddelerden bir kısım felç, körlük ve sağırlık gibi geçici fiziksel etki gösterirler. Bir kısım ise gene geçici olarak akıl hastalıklarına neden olurlar. Bu uyuşturucular, sürekli zayiat oluşturmazlar, sadece geçici etki gösterebilirler. Bu açıdan kargaşalığı kontrol altına alma maddeleri olarak kullanılırlar. Çevre halkına ve birliklere zarar vermediklerinden , Herhangi bir durumda kontrol altına alabilecek askeri gereksinmelerde kullanılırlar.
-
- Rumuzu:BZ
- Rengi ve Kokusu: Atılışta hafif bir duman gösterirse de, renksiz ve kokusuzdur
- Fizyolojik Etkileri:
- Alışılmış normal faaliyetler sürdürülemez
- Kuru ciltte kızarıklar
- Kalp çarpıntısı
- Baş ağrısı ve dönmesi
- Şaşırma ve korkma hissi duyma
- Uyuşma
- Vücüt ısısının yükselmesi
[değiştir] Kimyasal Harbe Karşı Tedbirler
Kullanılan kimyasal harp maddelerini mümkün olan en kısa sürede tespit ederek kişisel korunma tedbirlerini zamanında alabilmek amacıyla, sinir gazları ve yakıcı gazları için bir kısi, tespit chiazları geliştirilmiştir. Kişisel korunma; gaz maskeleri, özel elbiseler, botlar, eldivenler, Atropin iğne ve koruycu merhem gibi kişisel tedaviler ile sağlanmaktadır. Dekontaminyason hizmetlei, kimyasal harp maddeleri ile kirlenmiş elbise, malzeme ve araçların temizlenmesi için son derece önemli bir işlemdir.
[değiştir] Kaynaklar
- Savunma ve Havcılık 2001/88
- Federation of American Scientists
- Military Technology - 8/2001 sayısı
