Lưu Vĩnh Phúc
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Lưu Vĩnh Phúc (tiếng Trung: 劉永福) (1837—1917), tự Uyên Đình, người Khâm Châu, Quảng Đông (nay thuộc Quảng Tây), là một quân nhân Trung Quốc thời kỳ nhà Thanh. Ông có thể coi là tổng thống thứ nhì và cũng là cuối cùng của Đài Loan dân chủ từ ngày 5 tháng 6 năm 1895 cho tới ngày 21 tháng 10 năm 1895.
Mục lục |
[sửa] Cuộc đời và sự nghiệp
Những năm tuổi trẻ ông tham gia Thiên Địa hội với mục đích phản Thanh phục Minh. Sau đó tại Vân Nam, Quảng Tây ông tổ chức lực lượng vũ trang tại địa phương là quân Cờ Đen. Sau khi quân Cờ Đen bị quân đội nhà Thanh tấn công phải rút chạy sang các khu vực rừng núi Quảng Tây và miền bắc Việt Nam. Quân Cờ Đen đã đàn áp và ngăn chặn những cuộc nổi dậy của các bộ lạc thiểu số tại miền bắc Việt Nam, những người khi đó không chấp nhận sự cai trị của nhà Nguyễn; vì thế, triều đình nhà Nguyễn đã phong tước vị cho ông. Khi quân đội Pháp xâm nhập miền bắc Việt Nam, Lưu Vĩnh Phúc chỉ huy quân Cờ Đen tấn công quân Pháp, lập được một số chiến công, được vua Tự Đức phong làm Tam Tuyên đề đốc với tước vị nam.
Nhà Nguyễn đã không có hành động gì trước yêu cầu của người Pháp về việc trấn áp các vụ "cướp bóc" của quân Cờ Đen đối với "thương nhân" Pháp dọc theo sông Hồng. Điều này đã dẫn tới các hành động quân sự của người Pháp chống lại lực lượng nhà Nguyễn tại Hà Nội vào năm 1883, với kết quả là quân Cờ Đen đã giết chết chỉ huy của lực lượng quân Pháp khi đó tại Bắc Kỳ là Henri Rivière. Điều này đã dẫn tới cuộc chiến tranh Pháp-Trung, trong đó Lưu Vĩnh Phúc đóng một vai trò quan trọng, ông chỉ huy quân Cờ Đen vây hãm quân Pháp tại thành Tuyên Quang.
Sau khi chiến tranh Pháp-Trung (1884-1885) tại miền bắc Việt Nam kết thúc Lưu Vĩnh Phúc phụng mệnh vua Quang Tự trở về Trung Quốc, bị ép phải giải tán quân Cờ Đen. Tại Quảng Châu được giao làm tổng binh. Tại đây ông thường cùng Hoàng Phi Hồng tập luyện võ thuật. Năm 1894, khi xảy ra cuộc chiến tranh Trung-Nhật lần thứ nhất (Giáp Ngọ chiến tranh) được nhà Thanh phái tới Đài Loan làm tổng binh. Năm 1895, sau khi nhà Thanh ký hòa ước Mã Quan (hòa ước Shimonoseki) thì nhân dân Đài Loan không cam chịu sự thống trị của người Nhật đã tổ chức kháng chiến và thành lập ra nhà nước Đài Loan dân chủ, Lưu Vĩnh Phúc nhậm chức đại tướng quân. Sau đó lực lượng của ông bị vây hãm tại Đài Bắc nhưng nhất mực kiên trì kháng cự, dẫn tới chiến tranh Ất Mùi (1895). Tổng thống Đài Loan dân chủ là Đường Cảnh Tung cùng thống lĩnh Khâu Phùng Giáp bỏ trốn tới Hạ Môn để vào đại lục, Lưu Vĩnh Phúc tại Đài Nam tái lập nhà nước Đài Loan dân chủ, dân chúng Đài Loan yêu cầu con dấu tổng thống giao lại cho Lưu Vĩnh Phúc, nhưng Lưu Vĩnh Phúc không nhận mà chỉ xưng là bang biện, nhưng vẫn có thể coi là người lãnh đạo cao nhất của nhà nước non trẻ này. Người Đài Nam thành lập nghị hội, phát hành tiền tệ, dự trù quân lương, cầu viện tới Trương Chi Động. Sau đó Lưu Vĩnh Phúc cấp báo về đại lục để xin trợ giúp, nhưng không nhận được kết quả nào. Lưu Vĩnh Phúc sau đó muốn đàm phán với quân Nhật nhưng cũng không thành. Sau cùng, bị quân Nhật bao vây tại Đài Nam, ngày 21 tháng 10 năm 1895, Lưu Vĩnh Phúc phải cải trang để bỏ trốn từ An Bình vào đại lục. Quân dân Đài Loan không còn người chỉ huy, buộc phải nhờ một mục sư người Anh là Reverend Thomas Barclay đàm phán hòa bình với quân đội Nhật Bản.
Năm Quang Tự thứ 28 (1902), Lưu Vĩnh Phúc nhậm chức tứ thạch trấn tổng binh tại Quảng Đông. Sau cách mạng Tân Hợi (1911), giữ chức tổng trưởng dân đoàn Quảng Đông. Năm 1915, chính quyền Nhật Bản yêu cầu Viên Thế Khải chấp nhận hai mươi mốt yêu sách, Lưu Vĩnh Phúc là một trong những người chủ chiến. Tháng 1 năm 1917, ông mắc bệnh mà chết.
[sửa] Nhận định
Đương thời, quân Cờ đen tuy đánh được Pháp một số trận, nhưng cũng nhũng nhiễu tàn hại dân. Lúc bấy giờ Ông Ích Khiêm là một trong số những quan lại không hài lòng về việc thuê quân Cờ đen, đồng thời cũng chê trách các quan võ bất lực, lúc hữu sự phải nhờ vào người Tàu để đánh giặc. Ông có làm bài thơ trách[1]
- Áo chúa cơm vua hưởng bấy lâu
- Đến khi có giặc phải thuê Tàu
- ...
- Ai ơi khéo chống trời Nam lại
- Kẻo nửa dân ta phải cạo đầu[2]
[sửa] Chú thích
[sửa] Sách tham khảo
- Black Flags in Vietnam, Henry McAlevy, The Macmillan Company, New York, 1968.
- bản dịch 3 chương: Chương 6: Quân Cờ Đen, Chương 14: cuộc thịnh nộ của Lưu Vĩnh Phúc,Hậu quả và Phụ lục
[sửa] Xem thêm
- Quân Cờ Đen
- Hoàng Phi Hồng
- Nhà nước Đài Loan dân chủ
[sửa] Liên kết ngoài
| Tiền nhiệm: Vạn Quốc Bản |
Tổng binh Đài Loan 1895 |
Kế nhiệm: không có |
| Tiền nhiệm: Đường Cảnh Tung |
Tổng thống Đài Loan dân chủ 4/6/1895-21/10/1895 |
Kế nhiệm: không có |
