Phú Yên
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
 Tỉnh |
|
| Chính trị và hành chính | |
|---|---|
| Bí thư tỉnh ủy | Đào Tấn Lộc |
| Chủ tịch HĐND | Đinh Thanh Đồng |
| Chủ tịch UBND | Phạm Ngọc Chi |
| Địa lý | |
| Tỉnh lỵ | Thành phố Tuy Hòa |
| Miền | Nam Trung Bộ |
| Diện tích | 5.045,3 km² |
| Các thị xã / huyện | 8 huyện |
| Nhân khẩu | |
| Số dân • Mật độ • Nông thôn • Thành thị |
848.900 người 168 người/km² 80% 20% |
| Dân tộc | Việt, Chăm, Ê-đê, Ba Na |
| Mã điện thoại | 57 |
| Mã bưu chính: | 56 |
| ISO 3166-2 | VN-32 |
| Địa chỉ Web | [1] |
| Bảng số xe: | 78 |
Phú Yên là một tỉnh ven biển thuộc vùng duyên hải Nam Trung Bộ Việt Nam.
Mục lục |
[sửa] Địa lý
Phú Yên trải dài từ 12°42'36" đến 13°41'28" vĩ bắc và từ 108°40'40" đến 109°27'47" kinh đông, phía bắc giáp tỉnh Bình Định, phía nam giáp Khánh Hòa, phía tây giáp Đăk Lăk và Gia Lai, phía đông giáp biển Đông.
Diện tích tự nhiên: 5.045 km².
Hệ thống Sông Đà Rằng, sông Bàn Thạch, sông Kỳ Lộ... và nhiều sông nhỏ khác, với tổng diện tích 4.886 km2, đảm bảo đủ nước tưới cho nông nghiệp.
[sửa] Khí hậu
Khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm và chịu ảnh hưởng của khí hậu đại dương. Có 2 mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 12 và mùa nắng từ tháng 1 đến tháng 8. Nhiệt độ trung bình hằng năm 26,5°C, lượng mưa trung bình hằng năm khoảng 1.600 - 1.700mm.
[sửa] Hành chính
Trung tâm hành chính của tỉnh là thành phố Tuy Hòa nằm cách thủ đô Hà Nội 1.160 km về phía nam và cách thành phố Hồ Chí Minh 561 km về phía bắc.
Phú Yên bao gồm 1 thành phố trực thuộc và 8 huyện:
- Thành phố Tuy Hòa
- Huyện Đồng Xuân
- Huyện Sông Cầu
- Huyện Tuy An
- Huyện Sơn Hòa
- Huyện Phú Hòa
- Huyện Đông Hoà
- Huyện Tây Hoà
- Huyện Sông Hinh
[sửa] Dân cư
Dân số Phú Yên là 836.672 người (năm 2003)
- Thành thị: 167.626 người
- Nông thôn: 669.046 người
Theo số liệu thống kê đến năm 2003, lực lượng lao động trong Tỉnh 598.551 chiếm 71,5% dân số.
[sửa] Các dân tộc
Phú Yên có gần 30 dân tộc sống chung với nhau:
- Chăm, Êđê, Ba Na, Hrê, Hoa, Mnong, Raglai,... là những người đã sống lâu đời trên đất Phú Yên
- Sau ngày miền Nam được giải phóng, sau khi thành lập huyện Sông Hinh (1986) có những dân tộc từ miền núi phía Bắc di cư vào vùng đất Sông Hinh như Tày, Nùng, Dao, Sán Dìu, ...
[sửa] Kinh tế
Diện tích đất nông nghiệp 72.390 ha, đất lâm nghiệp khoảng 209.377 ha, đất chuyên dùng 12.297 ha, đất dân cư 5.720 ha, đất chưa sử dụng 203.728 ha; có nhiều loại gỗ và lâm sản quý hiếm.
Phú Yên nằm ở sườn Đông dãy Trường Sơn, đồi núi chiếm 70% diện tích đất tự nhiên. Địa hình dốc mạnh từ Tây sang Đông, dải đồng bằng hẹp và bị chia cắt mạnh, có hai đường cắt lớn từ dãy Trường Sơn là cánh đèo Cù Mông và cánh đèo Cả. Bờ biển dài 200 km có nhiều dãy núi nhô ra biển hình thành các eo vịnh, đầm phá có lợi thế phát triển du lịch, vận tải đường thủy, đánh bắt và nuôi trồng hải sản xuất khẩu.
Ngoài ra còn có Khu bảo tồn thiên nhiên Quốc gia Krông-Trai rộng 20.190 ha với hệ động vật và thực vật phong phú đa dạng.
[sửa] Giao thông
Phú Yên rất thuận tiện trong giao thông: có Quốc lộ 1A đi ngang qua, đường tỉnh lộ 645 và Quốc lộ 25 nối với các tỉnh Tây Nguyên; đường sắt Bắc-Nam và Sân bay Tuy Hòa (Hoạt động từ tháng 4/2003)
Tỉnh lộ 641 nối QL1A từ Thị trấn Chí Thanh chạy dọc theo đường sắt Bắc-Nam qua Thị trấn La Hai rồi gặp lại QL1A tại Thị trấn Diêu trì (Tỉnh Bình Định). , Quốc lộ 1D (nối Sông Cầu với thành phố Qui Nhơn), đường từ khu công nghiệp Hòa Hiệp đến cảng Vũng Rô.
Hệ thống đường liên thôn, liên xã thông suốt thuận lợi trong việc đi lại.
[sửa] Cơ sở hạ tầng
- Hệ thống điện: Nhà máy Thủy điện Sông Hinh với công suất 72 MW và hệ thống đường dây 500 KVA Bắc - Nam đi qua tỉnh đảm bảo cung cấp nhu cầu sử dụng điện cho sản xuất, sinh hoạt.
Hiện đang xây dựng nhà máy thủy điện Sông Ba hạ với công suất lớn gấp 3 lần so với nhà máy thủy điện Sông Hinh hiện nay, dự kiến 2007 sẽ đi vào hoạt động.
- Hệ thống cấp nước: Nhà máy cấp thoát nước Phú Yên với công suất 28.500 m3/ngđ, phục vụ cho khu vực thị xã Tuy Hòa, các vùng lân cận và khu công nghiệp Hòa Hiệp. Đồng thời xây dựng mới một số nhà máy cấp nước cho các thị trấn huyện lỵ với công suất khoảng 13.000 m³/ngđ.
- Hệ thống thông tin liên lạc: Phú Yên có mạng lưới viễn thông khá tốt. Bưu điện trung tâm Tỉnh, huyện, xã được trang bị: Vi ba, cáp quang ... đảm bảo liên lạc thông suốt.
Tổng số bưu cục, đại lý, kiốt trên toàn Tỉnh là 133 đơn vị, tổng số máy điện thoại 14.716 máy; dịch vụ bưu chính cũng phát triển mạnh.
[sửa] Du lịch
Là một trong những ngành chủ chốt của tỉnh. Với nhiều bãi biển đẹp ven biển, nhiều khu còn là thắng cảnh cấp quốc gia như Gành Đá Dĩa, Đầm Ô Loan hay là di tích lịch sử cấp quốc gia như Vũng Rô, Đầm Ô Loan...
[sửa] Nông nghiệp
Chủ yếu là lúa.
Với cánh đồng Tuy Hòa, cánh đồng lúa rộng nhất miền Trung, lương thực, đặc biệt là lúa, nhân dân đã tự túc và có phần sản xuất ra các tỉnh lân cận. Mặc dù không phải là trọng tâm nhưng dây là ngành kinh tế thu hút nhiều lao động của tỉnh, giải quyết công ăn việc làm cho người dân, góp phần xóa đói giảm nghèo.
[sửa] Thủy - hải sản
Nuôi trồng thủy sản là một trong những ngành kinh tế mạnh của tỉnh, với tổng diện tích thả nuôi là 2.950ha, sản lượng thu hoạch 3.570 tấn, bên cạnh đó có nhiều loại hải sản có giá trị kinh tế cao như sò huyết, cá ngừ đại dương, tôm sú, tôm hùm.
Các địa phương nuôi trồng hải sản tập trung ở khu vực đầm Cù Mông, Vịnh Xuân Đài (Huyện Sông Cầu), Đầm Ô Loan (Huyện Tuy An), ... Đây là những địa phương nuôi trồng có tình chiến lược của tỉnh, thu hút nhiều lao động. Đặc biệt, ngay tại Đầm Cù Mông, việc nuôi trồng và chế biến được thực hiện khá đầy đủ các công đoạn nhờ Khu công nghiệp Bắc Sông Cầu nằm ngay tại đó.
[sửa] Giáo dục
Phú Yên có hệ thống các trường đại học (Phú Yên) đào tạo 300 SV, Cao đẳng (Công Nghiệp, xây dựng số 3) mỗi năm đào tạo khoảng 1200 học viên, 1 chi nhánh học viện ngành tài chính ngân hàng đào tạo trên 300 học viên và các trường và trung tâm đào tạo nghề (mỗi năm đào tạo khoảng 1.400 kỹ thuật viên và trên 800 công nhân có tay nghề cao - từ bậc 3/7 trở lên).
[sửa] Các trường
Hệ Đại học:
- Trường Đại Học Phú Yên
Hệ Cao đẳng:
- Trường Cao đẳng Xây dựng số 3
- Trường Cao đẳng Công nghiệp Tuy Hoà
- Học Viện Ngân Hàng - Phân Viện Phú Yên.
Hệ Trung học Phổ thông:
- Trường THPT Lương Văn Chánh. Địa chỉ: 05 Nguyễn Tất Thành, thành phố Tuy Hòa.
- Trường THPT Nguyễn Huệ. Địa chỉ: 09 Hoàng Diệu, thành phố Tuy Hòa.
- Trường THPT/BC Nguyễn Trãi. Địa chỉ: 16 Chu Văn An, thành phố Tuy Hòa
- Trường PT/DL Duy Tân. Địa chỉ: thành phố Tuy Hòa
- Trường THPT/DL Nguyễn Bỉnh Khiêm. Địa chỉ: 199A Nguyễn Huệ, thành phố Tuy Hòa
- Trường THPT Ngô Gia Tự. Địa chỉ: Khóm 4, phường Phú Lâm, thành phố Tuy Hòa
- Trường THPT/BC Nguyễn Trường Tộ. Địa chỉ: Khóm 5 - phường Phú Lâm, thành phố Tuy Hòa
- Trường THPT Lê Trung Kiên. Địa chỉ: thôn 4 Hòa Vinh, huyện Đông Hòa
- Trường THPT/BC Nguyễn Công Trứ. Địa chỉ: Thôn 4 - xã Hòa Vinh, huyện Đông Hòa
- Trường THPT Lê Hồng Phong. Địa chỉ: Phú Thứ, xã Hòa Bình 2, huyện Tây Hòa
- Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai. Địa chỉ: Phú Thứ, xã Hòa Bình 2, huyện Tây Hòa
- Trường Cấp 2 - 3 Sơn Thành. Địa chỉ: xã Sơn Thành, huyện Tây Hòa
- Trường Cấp 2 - 3 Phan Bội Châu. Địa chỉ: thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa.
- Trường Cấp 2 - 3 Sông Hinh. Địa chỉ: thị trấn Hai Riêng, huyện Sông Hinh
- Trường THPT Lê Lợi. Địa chỉ: thị trấn La Hai, huyện Đồng Xuân
- Trường Cấp 2-3 Xuân Phước . Địa chỉ: xã Xuân Phước, huyện Đồng Xuân.
- Trường THPT Phan Đình Phùng. Địa chỉ: thị trấn Sông Cầu, huyện Sông Cầu
- Trường Cấp 2 - 3 Phan Chu Trinh. Địa chỉ: xã Xuân Lộc, huyện Sông Cầu
- Trường THPT Trần Phú. Địa chỉ: thị trấn Chí Thạnh, huyện Tuy An
- Trường Cấp 2 - 3 Lê Thành Phương. Địa chỉ: xã An Mỹ, huyện Tuy An
- Trường Cấp 2 - 3 Võ Thị Sáu. Địa chỉ: xã An Ninh Tây, huyện Tuy An
- Trường THPT Trần Quốc Tuấn. Địa chỉ: xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa
- Trường THPT/BC Trần Bình Trọng. Địa chỉ: xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa
[sửa] Văn hóa
Dân Phú Yên thường được gọi là dân xứ "nẫu", đó là tiếng nói đặc trưng của họ, tiếng nẫu (nẫu = người ta).
Dân Phú Yên còn có thể loại hát chòi, đó là một thể loại hát dân gian chỉ có ở dân Phú Yên.
[sửa] Lễ hội
Ngoài các lế hội chung của cả nước, còn có nhiều lễ hội riêng biệt, đặc trưng của vùng, được nhà nước công nhận như là di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam:
- Lễ hội đánh bài chòi, với các bài hát chòi dân gian, đậm bản sắc văn hóa của Phú Yên.
- Lễ hội đầm Ô Loan được tổ chức tại đầm Ô Loan thuộc huyện Tuy An
- Lễ đâm trâu của người Ba Na
- Lễ bỏ mả của người Êđê
- Lễ cúng đất của người Kinh
- Lễ hội cầu ngư của người Kinh
[sửa] Du lịch
- Núi Đá Bia
- Khu bảo tồn tại Đầm Ô Loan
- Mũi Đại Lãnh
- Khu Di tích lịch sử cảng Vũng Rô (Đường Hồ Chí Minh trên biển)
[sửa] Ẩm thực ở Phú Yên
- Bánh xèo: Cùng với bánh tráng, bánh xèo món ăn truyền thống của người dân ở Phú Yên. Bánh xèo ở Phú Yên được làm từ bột gạo, giá đỗ, thịt băm và tôm hoặc mực; nếu thực khách có yêu cầu thì chủ quán có thể cho trứng vào để tăng thêm hương vị. Khi khuôn đúc nóng, người ta cho mỡ, sau đó là thịt, tôm, giá đỗ và nước bột gạo xay vào, đậy nắp chờ khoảng 1 phút là bánh chín. Bánh đổ xong vừa mềm, vừa nóng, có hương vị của hải sản biển. Người ta ăn bánh xèo với rau sống bao gồm xà lách, giá đỗ và nhiều loại rau thơm khác. Nước chấm gồm có 2 loại, người địa phương gọi là mắm đục và mắm trong. Mắm đục gần giống như mắm nên, cho thêm gia vị và ớt. Mắm trong là nước mắm bình thường có thêm ớt tỏi,... Công thức pha nước mắm cũng là một bí quyết của các quán ăn ở đây vì nó ảnh hưởng rất nhiều đến hương vị của món ăn. Bánh xèo có thể ăn bằng đĩa hoặc dùng bánh tráng cuốn lại chấm với nước mắm sẽ rất ngon.
- Bánh canh: Bánh canh là một món ăn bình dân ở Phú Yên, tuy vậy chủng loại bánh canh ở Phú Yên rất phong phú như: bánh canh bột gạo, bánh canh bột lọc, bánh canh chả cá, bánh canh hẹ,... chỉ cần đi lòng vòng 10 phút cũng có thể đếm được tới 4-5 quán bán bánh canh bên vỉa hề, nhiều nhất là xung quanh bưu điện thành phố Tuy Hòa. Mỗi món bánh canh là một loại hương vị khác nhau, không quán nào giống quán nào và giá mỗi tô bánh canh chỉ khoảng 2-3 ngàn đồng nên vào buổi chiều tối quán nào cũng đông đúc học sinh.
- Bánh bèo và bánh ướt: Đây là 2 món bánh khá quen thuộc của người dân Việt Nam, cách chế miến 2 món ăn này ở Phú Yên không khác lắm so với nhiều vùng khác trên cả nước. Ngoài ra còn có bánh bèo nóng, ăn khi bánh vừa xuống lò... đổ nước mắm vào chén bánh bèo, múc một cái cho vào miệng.
[sửa] Liên kết ngoài
- Tỉnh Phú Yên
- Phú Yên - Đất nước và Con người
- Các khu Công nghiệp của tỉnh Phú Yên
- Giáo hạt Công giáo tỉnh Phú Yên
- Hội đồng hương tỉnh Phú Yên
- Diễn đàn Sinh viên Phú Yên
| Đơn vị hành chính cấp tỉnh thành nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam |  |
|||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||
