Julos Beaucarne
Èn årtike di Wikipedia.
Julos Beaucarne (on djheut purade Djulosse) a skepyî a Brussele, li 27 di djun 1936. Il esteut des Scåsenes.
Il a cmincî a tchanter e walon diviè 1970, des rprinjhes di des tchanteus classikes come "Les sinistrés" (Jean Baguet) u "Lolote" (Jacques Bertrand).
Mins c' est purade l' arindjmint di "Li ptite gayole", ene tchanson populaire, kel va fé cnoxhe long et lådje come disfindeu do walon. C' est l' tchanson walone k' a stî l' pus schoûtêye å monde.
Tot doûçmint, i s' va mete a redjårber des scrijhaedjes di des ôtes tchanteus, inte di zels, Georges Brassens ("Merci bråmint de côps, Flamind", so L'Auvergant). Et a fé des tecses k' i dit dvant ses tchansons, la k' i vout spåde on messaedje d' umanisse. Djulosse esteut vormint èn ideyalisse.
Èn ôte di ces tecses la (Nous sommes 600 millions de francophones dans le monde) est scrît e francès mins å coron, gn a l' fameuse fråze e walon
- Vola pocwè ns estans firs d' esse Walons.
ki serè li prumire fråze e walon metowe en odio so les fyis (1996).
Julos, k' a divnou tchanteu d' mestî, doet bén eto tchanter des tchansons e francès. I vude des plakes 45 toûs, avou des tchansons dins les deus lingaedjes.
Avou l' arivêye des stroetès plakes, i va rfé ene ramexhnêye di ses ancyins bokets brint e walon, mins sacwants e francès, dizo l' tite Li ptite gayole (1997). "Li ptite gayole, c' est ene viye tchanson k' il aveut rprins, et k' a divnou l' essegne des tchansons e walon da Djulosse.
E 2000, i rexhe si prumire plake pår e walon, Co ene rawete, la k' i gn a, ç' côp ci, des tchansons rén k' da sinne (Les leus ont des tiesses di bedot), todi a costé di redjårbaedjes di tchansons des ôtes (Les catedråles, Anne Sylvestre) et di rassonraedje di viyès tchansons (Co ene rawete).
Mågré k' il a stî lontins, dins les anêyes 1970 li grand ambassadeur do lingaedje walon, Julos Beaucarne nel saveut djåzer coramint.
[candjî] Les messaedjes umanisses da Julos Beaucarne
Dins on powinme k' i djheu inte deus tchansons : "Si nos ndirins pormoenner".
- L' efant n' a pus k' ene djambe: l' obus l' a peté djus;
- l' efant n' a pupont d' mame; l' obus l' a peté djus
- Et s' mame po todi, c' est ene djambe di bos
- Ciste afwaire la s' passéve låvå e l' Azeye,
- Låvå e l' Afrike,
- Låvå, låvå…
Mins l' pus rmouwant des messaedje d' amour, c' est kécfeye ci-cial, k' il a scrît après ki s' feme åye sitî touwêye a côps d' couteas pa s' coujhnî.
- "Binamés,
- Èm Loulou a-st evolé viè l' payis muchyî padrî l' payizaedje. Èn ome a bouxhî nouv côps d' coutea dins s' doûce pea. C' est l' societé k' est malåde. Avou l' amour, l' amiståvisté et l' volté d' atourner ls ôtes, i nos l' fåt rmete d' astampêye et di scwere... C' est l' istwere do ptit amour da minne, djoké dso l' soû d' ses trinte-deus ans. I n' nos fåt nén piede coraedje, ni vos, ni mi...
- Dji m' va continouwer m' vicåreye et mes trotes avou, dso mes spales, ci pwès la d' pus a poirter, et les deus efants a s' rishonnance... Sins voleur vos comander, dji vos dmande di vey co pus voltî les djins d' vos djins... Ci monde cial, c' est on trisse botike... Les cours peurs si doevnut rashonner. Po l' rabeli, i nos fåt rbwesner l' åme di l' ome.
- Dji m' va dmorer on djårdinî. Dji m' va fé crexhe mes plantes di lingaedje. Åd triviè d' mes djåzaedjes, vos alez rtrover m' binamêye... I n' a d' vraiy ki l' amiståvisté et l' amour. Dji so asteure å trefond del banse do penin. On doet, tchaeke di nos, sapinse k' on dit, magnî s' saetch di tcherbon po nd aler å paradis. Way! come dji sereu contin k' i gn ouxhe on paradis. Come ça sereut bon di s' î rtrover.
- Tot ratindant, a vozôtes, copineus d' vocial åd dizo, pa padvant çki m' tchait, dji prind l' liberté, mi, li ptit pesteleu d' plantches, li djouweu d' fåves ki fwait skepyî do reve avou do vint, dji prind l' liberté di vos dire mi tuzaedje d' ådjourdu: di totes mes foices dji pinse k' åd triviè d' tot i s' fåt vey voltî et s' inmer."
(ratourné pa José Schoovaerts, divins L' Avespré).
Èt adon, on djoû, s' keûr a faît dès sènes. Schapé, il a èvoyî on ptit mot à sès sossons. L' voci, tél k' il a stî ratoûrné po parète dins ène shûte di... L' Avespré ! :
"Dispû ki m' song boure au d' pus
Dispû ki m' keûr èst deûs côps raloyî,
L' èfronté,
Dispû ki dji seû rmonté
Ki m' n' orlodje ritoktêye djusse,
Dispû ki m' coronêre s' a disburtaké, libe
Dispû ki m' soûrdant d' au ddins,
R'coûr, paujêre, di m' tièsse à mès pîds
èt rigripe au coron di chake di mès tchivias,
Dispû dji colèbe,
Dispû, dji discwèfe,
Dispû ki m' n' indjole èst rapontîye
Èt bouxhe, mia k' avant, mia k' todi do noû song
dins mès richots ....à novia ètîrs èt totafaît rènondés
Dji seû l' minme
Minme co mia k' mi minme, m' voci
Dji seû st-on raviké !"
