JHWH

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Jahwe („ich bi dä, wu alliwiil isch“; "ich bi dä, wuni bi") isch dr Namme vum Herrgott, wiä ner im Tanach, in dr Bibel vum Judetum stoht. Vu do här isch er aü ins alt Teschtamänt kumme – e Sammlung vu jüdische Religionsschrifte, wu vu dr Chrischte aerkännt un ibernumme sin. Dä Namme isch im Hebräische JHWH gschriibe, do fähle d Vokal, wu drzue ghere – wiä dä Namme tatsächlig üsgsproche wore isch, isch nit sicher; näbe Jahwe het sich z Eiropa het siter em 12. Johrhundert aü d Läsart Jehova iibirgeret.

D Schriftzeiche JHWH (hebräisch: יהוה), wu vu rächts no links gläse wäre, heißt mer aü Tetragramm (griächisch: τετραγράμματον - tetragrammaton - viär Zeiche).

Am Afang hän d Israelite (d alte Jude) noch ke Ei-Gott-Glaübe (Monotheismus) gha. Dr Jahwe isch am Bärg Sinai (Horeb) vu halbnomadische Stämm verehrt wore un isch megligerwiis e Vulkan- oder Wättergott gsii. Derte het er sich noch 2 Mos 3 (noch em 2. Buech Moses Kapitel 3) im Moses z erkänne gä: dr heb üs eme Dornebusch, wu brännt het, zue nem gschwätzt un heb em sich eso vorgstellt: „I bi der Gott vo dym Vatter, der Gott vom Abraham, der Gott vom Isaak und der Gott vom Jakob.“ D Israelite sin noch em Buech Moses z Ägypte gfange gsii un Gott het si welle befreie. Er sait üs dr Dornehecke: „I ha gseh, wi mys Volk z Ägypte im Eländ isch, un i ha ghört, wi si über iri Vögt stöhne. (...) Jitz bin i abecho, für sen us de Chlaue vo den Ägypter z rette (...).“ Dä Mann, wu diä Rettung het solle organisiäre, isch dr Moses gsii, dr Gott het zuenem gsait: „Du muesch mer mys Volk, d Israelite, us Ägypten usefüere.“ Dr Moses het welle wisse: „Aber wänn i jitz zu den Israelite ga ga säge: ‚Der Gott vo öine Vätter het mi zue nech gschickt’ – de frage si mi: ‚Wi heißt er de?’ Was söll i ne da säge?“ S Buech Moses goht eso witter: „Gott het em Mose gantwortet: ‚I bi dä, wo geng isch!’ Er het gseit: ‚Gang den Israelite ga säge: ‚Dä, wo geng isch, schickt mi zu öich. (...) Das isch my Name für ewig, un so söll me mi aarede vo eir Generation zur andere.’“

D Bedittung vu Jahwe isch umstritte, in „Der Guet Bricht“ (lueg bi Literatür) isch si mit „i bi dä, woni bi“ agä, s git aber aü anderi Dittunge, so „dä, wu s Läbe schafft“ oder „dä, wu wirksam isch“.

Ass dr Glaübe an e einzige Gott nonit gfeschtigt gsii isch, wird dittlig, wänn dr Jahwe im Moses d Zeh Gebott ibergit un s erscht Gebott glii heißt: „Häb keni andere Götter, numme mi.“ D Gschicht vum goldene Kalb zeigt, ass gege des erscht Gebott als no verstoße wore isch.

Speteschtens noch em 2. Johrhundert noch em Chrischtus hän d Jude dr Namme Jahwe nimmi üsgsproche; si hän anstatt dän Adonai (hebräisch ‚mi Herr’) gsait. Dr Namme Jahwe stäckt aber verkirzt no in andere Wortverbindunge, wiä zum Biispiil Halelujah (Ihr solle Gott lobe!) oder im Personenamme Jesaja.

[ändere] Literatür

• Ds Nöie Teschtamänt bärndütsch Übersetzig: Hans und Ruth Bietenhard, Bern 1983
• Der Guet Bricht Us der Biblen uf Baselbieterdütsch Uusegee vo de Bibelgsellschaft Baselland. Liestal 1981