Gaspar Melchor de Xovellanos
De Uiquipedia
Gaspar Melchor de Xovellanos foi un xixonés nacíu en 1744, destacó na política y na lliteratura. Llicenciáu en Derechu, foi nomáu Secretariu de Gracia y Xusticia, cargu nel que demostró'l so enfotu pol acercamientu de los Tribunales al ciudadanu, les obres públiques y la so postura a la escontra de la Inquisición. Toes estes lluches, finaron con él encirráu en Mallorca nel añu 1801, siendo lliberáu cola abdicación del rei Carlos IV.
Dempués de refugar un ministeriu a Xosé Bonaparte, representó a Asturies na Xunta Central y axuntóse a la Sociedá d'Amigos del País y a la Real Academia Española.
La so empresa poética entamó con temes d’amor, pa llueu dir camudando pa la sátira y la epístola, abondo más afayadizos pa falar de la sociedá, la filosofía y dellos temes que-y interesaben. Nel xéneru dramáticu escribió, ente otres, "Pelayo" y "El delincuente honráu". Pero les obres más renombraes son "Tratáu teóricu-práuticu d'enseñanza", "Aloyu les Belles Artes", "Aloyu de Carlos III" y sobre too "Informe nel espediente de la Llei Agraria".
N'Asturies, amás de facer munches obres públiques (como la calzada ente L’Entregu y Xixón), asoleyó l'Institutu Asturianu de Náutica y Mineraloxía, y puxó pola nuesa llingua llariega col entamu d'un diccionariu de lo qu'él nomó "bable".
Persiguíu dafechu, tornó a morrer a Puertu Vega en 1811.
