Kastell Brest

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Kastell Brest er foñs (fest ar bigi dre lien e Brest e 2004)

Emañ Kastell Brest er gêr a zo hec'h anv Brest ivez, e departamant Penn-ar-Bed, e Breizh e Bro-C'hall. Lec'hiet eo e genou ar stêr Penfell war riblenn unan eus al lennvorioù ledanañ er bed. Staliet eo en e greiz ar prefeti morel evit ar Mor atlantel ha ur rann eus Mirdi ar Verdeadurezh gall. Meur a belioù diabarzh ha diavaez o deus anavezet pegen pouezhus e oa ar c'hastell-kreñv-mañ evit seveniñ ar galloud milourel, ken e veze kredet, er Grennamzer e oa dibosubl kemer anezhañ hag ur bomm a veze distaget : "N'eus ket penntiern Breizh ha n'eo ket penntiern Brest". Ar c'hronikour Jean Froissart, er Patrom:14vet kantved, en doa merzet e oa aze "ur "moult fort chastiel" (ur c'hastell kreñv-tre).

[kemmañ] Istor

Ur perzh rouez-tre a zo gant kastell Brest p'emañ war ul lec'h m'eo bet prouet ez eus bet ul lec'h kreñv pe sez ur veli vilourel keit-all mui a eiteg kantved.
Ha c'hoazh ez eus da grediñ e oa dija ul lec'h kreñv pell a-raok ma vo savet ar c'hastell galian-roman e weler un tamm moger anezhañ ensterniet e-barzh moger-difenn an Norzh.
Lec'hiet eo ar c'hastell war ur grec'hienn difennet gant an dour sall war dri c'hostez a ziskouez ar seurt lec'higoù kreñv e veze savet e penn al ledenezioù e-pad Oadvezh an Houarn. E kostez an douar e veze savet ur voger gant mein ha prenn. Anvet e vez al lec'hioù-mañ oppidomoù stanket.
Kavet ez eus bet meur a ledenez gant roudoù ar savadurioù-se , da skouer e Beuzeg-ar-C'hab (ledenez ar C'hastell-kozh) hag e Ploulec'h (lec'hienn ar Yeoded, houmañ e genoù ar Leger, dres evel m'emañ hini Brest e genoù ar Penfell).
Deiziet eo bet bezañs ar C'halianed-Romaned diwar pezhioù-moneiz dindan anv an impalaer Postumus (193-211 goude Krist)) hag e klot mat gant neuz ar voger c'halian-roman hag a zo graet a bep eil gant liveoù mein greuneg (pe gneiss) ha brikennoù kempennet diwar patrom an draenoù-pesk, ur patrom na weler ket implijet a-raok penn an eil kantved.
Ar c'hastell galian-roman a seblant bezañ bet unan eus ar brasañ er mare-se pa oa graet gant ur voger bevac'hornek , un daouzegad tourioù war bep kostez.

Hervez Léon Fleuriot (gwelet "Origines de la Bretagne, Payot, 1987), ment ar c'hastell galian-roman a c'hell diskouez e oa Brest al lec'h kreñvañ e Keoded an Osismied betek fin an impalaerouriezh roman e Breizh. E div pe deir destenn savet war-dro an 8vet hag an 9vet kantved e seblant eo bet dilec'hiet sez ar galloud lec'hel evit kas anezhañ da Gastell-Paol. N'ouzer ket re vat perak eo bet divizet an dra-se, met marteze e pouezhe kreñv morlaeron Iwerzhon pe Skandinavia war bastell-vro Brest pe c'hoazh e oa bet kemeret ar c'hastell gant ar Vandaled pe ar C'hoted pe an Huned war-dro 452.
Marteze ur seurt degouezh en deus rediet an eskob sant Paol Aurelian da gas sez relijiel ha politikel ar gêr anvet "Legio" (pa vije bet Brest goudor ul lejion roman) da Castrum Pauli, da lavaret eo Kastell-Paol. Ur blank a zo er testennoù istorel ha 4 kantved pelloc'h e lenner e Kronik an Naoned eo bet muntret ar Roue Breizh Salaun e 875 pa oa o tont eus un "oppidom anvet Bresta".
E 1064 pe 1065, kont Leon, Morvan II, e bennlec'h e Lesneven, a zeu evit adsevel mogerioù ar c'hastell ha sevel evit e lojeiz un tour-meur war unan eus ar c'hognoù. Er gêr gloz endalc'het er c'hastell e sav ivez ur chapel dindan anv Itron an Drugarez.
E 1194, p'emañ ar c'hastell dindan beli konted Leon c'hoazh, eo bet lakaet e goudor ar priñs yaouank, Arzhur Iañ a Vreizh, mab da Jefrez Plantagenet ha pennhêr an dugelezh, a-raok ma vo-eñ muntret gant e eontr, Yann Dizouar, roue Bro-Saoz.