Tibet

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Banniel Tibet abaoe 1912. Berzet eo gant gouarnamant Republik pobl Sina.

Tibet (tibeteg: བོད་, Bod, distaget pö [pʰø̀] e rannyezh Lhasa) a zo ur vro eus kreiz Azia, dalc'het gant Republik pobl Sina abaoe 1949. 4.900 m eo hec'h uhelder etre, dre-se e reer toenn ar bed anezhi alies.

[kemmañ] Rannvroioù Tibet

Talvezout a ra Tibet kement ha tri zakad douaroniel oc'h en em c'holeiñ :

Ar Xisang, ur c'hornad-bro emren eus Tibet, hag a zo ur c'hornad-bro melestradurel eus Sina gant ur statud dezhañ e-unan, evel ar Xinjiang (pe Turkestan Sina), pe c'hoazh Mongolia diabarzh ;
uhelenn Tibet, un takad douaroniezh hag a zo e norzh an Himalaya, a vez graet "Toenn ar béd" anezhañ, gant uhelennoù aet e gouezeri, ha war an uhel ur chadennad menezioù eus ar C'hornaoueg betek ar Reter (Kouen-louen, Trañshimalaya) ;
Takadoù a boblañs an Dibetaned, benn 'r fin, zo ketpar d'an takadoù yezh lec'h ma vez implijet an tibeteg gant tout an dud, ha d'un takad gant ur c'hultur dezhañ e-unan, gant ur relijion voutin : al lamaelezh.

Evit ar c'hornad-bro melestradurel e vez kontet 1 221 600 km² a-fet gorread Tibet, ha 2 500 000 km² evit Tibet a-orin. Kontet e vez 6 milion à Dibetaned ha 7,5 milion a Sinaiz ouzhpenn peogwir int deuet a-nevez 'zo. Kêr-benn istorel, ul lec'h-kreiz e-lec'h ma vez ordin pennoù bras relijion Tibet, sed Lha-sa.

Kartenn Tibet istorel

A-raok bezañ bet staget ouzh Republik pobl Sina e 1949, oa gouarnet Tibet gant un Dalai-Lama (mestr relijiel dileuriet gant e bared hag en deus en e gerz ar galloud sekulier) ha rannet e oa e 3 c'hornad-bro :

U-Tsang, (sinaeg 西藏 pinyin: Xizang), a zo ar c'hornad-bro melestradurel emren ;
Amdo an norzh, a zo bremañ e-barzh proviñs sinaat ar Qinghai ;
Ha Kham, er reter hag er gevred, a zo bremañ e-barzh teir froviñs sinaat : Gansu, Yunnan ha Sichuan.

[kemmañ] An harzoù

Tibet istorel zo tri harz dezhañ gant Turkestan, Mongolia, Sina, Birmania, India, Bhoutan, ha Nepal.

[kemmañ] An tibeteg

Implijet eo an tibeteg gant an Dibetaned, ur yezh eus familh ar yezhoù sinek-tibetek.

[kemmañ] Ar relijion

Bez' emañ ar voudaegezh, ur relijion hag a oa anezhi er VIII^vet kantved, hag a oa deuet da vezañ hini lod brasañ an dud en XI^vet kantved.

[kemmañ] An armezh

N'eo ket diorroet brav an armerzh. An obererezhioù a-benn eo ar magañ deñved, ar givri hag ar yaked, an trevajoù ed (e-barzh traoñienn ar Su hag ar Gevred) hag an diskar gwez (er Su). Bez’ emañ bremañ an touristañ, ha dezhañ bezañ sterniet mat c'hoazh, eo evit ul lod a-bouez eus armerzh ar vro.

Stadoù Azia
Afghanistan \| Arabia Saoudat \| Armenia² \| Azerbaidjan¹ \| Bahrein \| Bangladesh \| Bhoutan \| Brunei \| Egipt³ \| Emirelezhioù Arab Unanet \| Filipinez \| India \| Indonezia⁵ \| Iran \| Iraq \| Israel \| Japan \| Jordania \| Jorjia¹ \| Kambodja \| Kazac'hstan¹ \| Kiprenez² \| Kirgizstan \| Korea an Norzh \| Korea ar Su \| Koweit \| Laos \| Liban \| Malaysia \| Maldivez \| Mongolia \| Myanmar \| Nepal \| Oman \| Ouzbekistan \| Pakistan \| Katar \| Rusia¹ \| Republik Pobl Sina \| Republik Sina (Taiwan) \| Singapour \| Siria \| Sri Lanka \| Tadjikistan \| Thailand \| Timor ar Reter⁴ \| Turkia¹ \| Turkmenistan \| Viêt Nam \| Yemen
Stadoù ha n'int ket anavezet
Nagorno-Karabac'h² \| Tamil Eelam
Rannvroioù gant ur statud ispisial
Hong Kong \| Makao \| Palestina
1. En Europa evit un darn. 2. En Azia e-keñver douaroniezh met a vez sellet outi evel un tamm eus Europa evit abegoù istorel ha sevenadurel. 3. En Afrika evit ar braz. 4. Lakaet a-wechoù en Oseania. 5. En Oseania evit un darn.