Δαλματία
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Δαλματία είναι μια περιοχή , στις ανατολικές ακτές της Αδριατικής , στην σημερινή Κροατία . Εκτείνεται από τη νήσο Rab βορειοδυτικά μέχρι τον κόλπο του Kotor νοτιοανατολικά . Το βάθος της ενδοχώρας ποικίλει από 50 χλμ , στο βόρειο τμήμα , έως λίγα μόλις χλμ στο στενώτερο νότιο τμήμα .
Η Κροατική Δαλματία χωρίζεται σε τέσσερις επαρχίες με πρωτεύουσες τις πόλεις Ζαντάρ , Σίμπενικ , Σπλιτ και Ντούμπροβνικ . Στην Δαλματία ανήκει ενα πλήθος νησιών , τα μεγαλύτερα από τα οποία είναι τα Dugi Otok , Uglijan , Πασμάν , Μπράτς ,Hvar , Κορτσούλα , Βίς (Ίσσα) , Λάστοβο και Μλιέτ .
Εξαιτίας των θαλάσσιων ρευμάτων και της ροής των ανέμων , τα νερά της Αδριατικής είναι πιό ζεστά και καθαρά στη μεριά της Κροατίας από τη μεριά της Ιταλίας . Η μορφολογία των Δαλματικών ακτών είναι τέτοια που έχει επιτρέψει το σχηματισμό αναρίθμητων κολπίσκων , νησιών και ισθμών . Για όλ'αυτά η περιοχή είναι πολύ ελκυστική για ναυτικό τουρισμό . Επίσης η περιοχή διαθέτει ικανό αριθμό από μαρίνες .
Η ιστορική περιοχή της Δαλματίας ήταν πολύ εκτενέστερη από τη σημερινή . Ο όρος Δαλματία δεν ήταν μόνο γεωγραφικής σημασίας αλλά περιέγραφε και τον κοινό πολιτισμικό χαρακτήρα των κατοίκων της .
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ιστορία
[Επεξεργασία] Αρχαϊκή εποχή
Η Δαλματία είναι περιοχή με μακρά ιστορία . Το όνομά της το πήρε από τους Δαλματούς , ένα Ιλλυρικό φύλο , οι οποίοι ζούσαν στις ανατολικές ακτές της Αδριατικής κατά την 1η χιλιετία π.Χ. Ήταν τμήμα του Ιλλυρικού βασιλείου από τον 4ο αι. μέχρι τη Ρωμαϊκή κατάκτηση στα 220 π.Χ. Οι Δαλματοί επαναστάτησαν μια φορά το 180 π.Χ. αλλά υποτάχθηκαν ξανά το 168 .
Η Δαλματία έγινε τμήμα της Ρωμαϊκής επαρχίας Ιλλυρικόν . Από τη Δαλματία καταγόταν ο Διοκλητιανός .
Μετά την πτώση της Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους το 476 , η Δαλματία , καταλήφθηκε από τους Γότθους έως το 535 , όταν ο Ιουστινιανός την προσάρτησε στο Ανατολικό (Βυζαντινό) κράτος . Στο πρώτο μισό του 7ου αι. άρχισαν να φτάνουν Σλάβοι μετανάστες . Η Δαλματία , τότε , χωρίστηκε σε δύο διακρητές κοινώτητες . Η μια ήταν της ενδοχώρας , αποτελούμενη από Σλάβους και Ιλλυριούς , και η άλλη ήταν των παραλίων από Ρωμαίους και Ιλλυριούς .
[Επεξεργασία] Μεσαίωνας
Από τους Σλάβους , οι Κροάτες , έλεγχαν το βόρειο και κεντρικό τμήμα της Δαλματίας και το 10ο αι. έγιναν ανεξάρτητο βασίλειο , το οποίο άντεξε μέχρι το 12ο αι. Το νότιο μέρος της Δαλματίας ήταν τεμαχισμένο σε Πριγκιπάτα και Δουκάτα , από τα οποία πιό σημαντικά ήταν της Παγανίας , του Zahumlje , της Τραβουνίας και της Δοκλίας/Ζέτας .
Η Δημοκρατία της Βενετίας επιχείρησε αρκετές φορές να αποκτήσει τον έλεγχο των Δαλματικών νησιών και πόλεων , ενώ το Βυζάντιο εξακολουθούσε να έχει σημαντική επιρροή στη Δαλματία , η οποία σταδιακά μειωνόταν . Στο τέλος του 11ου αι. το Ουγγρικό βασίλειο επεκτάθηκε προς νότο και ενώθηκε με την Κροατία .
Οι 13ος,14ος και 15ος αι. σημαδεύτηκαν από τη διαμάχη Βενετίας - Ουγγαρίας . Οι άλλωτε διακριτοί , σε σλαβόφωνους και ρωμανόφωνους , πληθυσμοί αφομοιώθηκαν και ανέπτυξαν απο κοινού ένα πολιτισμό με αξιόλογη ανάπτυξη της τέχνης , των επιστημών και της λογοτεχνίας . Οι πόλεις δεχόντουσαν τους ξένους επικυρίαρχους , κυρίως τη Βενετία , αλλά αγωνίζονταν να διατηρήσουν την αυτονομία τους .
Το 1346 , η Δαλματία επλήγη από το "Μαύρο θάνατο" . Η οικονομική κατάσταση ήταν άσχημη και οι πόλεις κατάντησαν ολοένα και πιό εξαρτώμενες από τη Βενετία . Στις αρχές του 15ου αι. , η Δαλματία , έγινε αντικείμενο διαμάχης μεταξύ των Ανδεγαυών και του Σιγκισμούνδου , της Αγίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας . Το αποτέλεσμα της διαμάχης ήταν να περιέλθει όλη σχεδόν η Δαλματία στον έλεγχο της Βενετίας , περί το 1420 .
Το Ντουμπρόβνικ (Ragusa) , στα νότια , είχε πετύχει την πλήρη ανεξαρτησία του σαν "Δημοκρατία της Ραγκούσα" και τη διατήρησε με τη βοήθεια των Οθωμανών , τα σύνορα των οποίων είχαν συναντήσει αυτά των Βενετών .
Στο τέλος του 18ου αι. οι Τουρκικοί πόλεμοι τερμάτισαν την Τουρκική επέκταση . Η Δαλματία έζησε μια περίοδο μεγάλης οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης , καθώς οι εμπορικές οδοί από το εσωτερικό της χώρας αποκαταστάθηκαν και υπήρξε ένα μεταναστευτικό ρεύμα , χριστιανών , από διάφορα μέρη υπό Οθωμανική κατοχή .
[Επεξεργασία] Νεώτερη εποχή
Το 1797 καταλύεται η Δημοκρατία της Βενετίας από τον Ναπολέοντα και μαζί με τη Βενετία χάνει την ανεξαρτησία της και η Δημοκρατία της Ραγκούσα . Το 1815 η Δαλματία κατελήφθει από την Αυστριακή αυτοκρατορία (1804 - 1867) . Μετά τις Επαναστάσεις του 1848 , ο Κροατικός πληθυσμός της Δαλματίας , απαίτησε την ένωση με την Κροατία , η οποία ήταν στην εξουσία της Ουγγαρίας .
Στον 1ο ΠΠ η Αυστρο-Ουγγρική αυτοκρατορία διαλύεται και η Δαλματία , για άλλη μια φορά , μοιράζεται ανάμεσα στα βασίλεια της Κροατίας ,της Σερβίας , της Σλοβενίας και της Ιταλίας . Κατά τον 2ο ΠΠ η Ιταλία μαζί με τη Γερμανία την κατέλαβαν , για να επιστρέψει στην 2η Γιουγκοσλαβία μετά το πέρας του πολέμου . Το 1991 με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας μοιράστηκε , το μεγαλύτερο μέρος στην Κροατία και δυο μικρότερα σε Μαυροβούνιο και Βοσνία και Ερζεγοβίνη .
