Λέων Τρότσκι
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
O Λεβ Νταβίντοβιτς Μπρόνσταϊν, ή Λέων Τρότσκι (1879 - 1940) ήταν Μπολσεβίκος επαναστάτης καθώς και θεωρητικός του Μαρξισμού. Ήταν πολιτικός του οποίου λαμβανόταν σοβαρά η άποψη στα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης και γι' αυτό το λόγο διετέλεσε ως Κομισσάριος Εξωτερικών αμέσως μετά την επανάσταση, και στη συνέχεια στα χρόνια της Αντεπανάστασης ίδρυσε τον Κόκκινο Στρατό και επιτέλεσε ως Κομισσάριος πολέμου.
Μετά τον θάνατο του Λένιν διαγράφηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα λόγω της ισχυρής διαφωνίας του στην πολιτκή που εφάρμοζε ο Στάλιν. Για τον ίδιο λόγο εξορίστηκε από την Σοβιετική Ένωση και τελικά δολοφονήθηκε στο Μεξικό από τον Σοβιετικό πράκτορα Ραμόν Μερσάντερ. Οι ιδέες του Τρότσκι αποτελούν την βάση του Τροτσκισμού, αριστερού ρεύματος το οποίου αντιτίθεται στον Σταλινισμό και τον Μαοισμό.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Πριν την επανάσταση του 1917
[Επεξεργασία] Παιδικά χρόνια
Ο Τρότσκι γεννήθηκε στην Γιάνοφκα της Ουκρανίας στις 7 Νοεμβρίου 1879 σε ένα μικρό χωριό που απείχε 15 μίλια από το πιο κοντινό ταχυδρομείο. Ήταν το πέμπτο παιδί του εύπορου αλλά αμόρφωτου Εβραίου αγρότη Νταβιντ Λεοντίγεβιτς Μπρόνσταϊν και της συζύγου του Άννα Μπρόνσταϊν. Ονομάστηκε Λεβ Νταβίντοβιτς Μπρόνσταϊν από ένα θείο του ο οποίος αργότερα τον ίδιο μήνα προσπάθησε να ανατινάξει αμαξοστοιχία του Βασιλικού σιδηρόδρομου. Αν και η οικογένεια του ήταν Εβραικής καταγωγής, δεν ήταν θρησκεύομενη, γι' αυτό δεν μιλούσαν την Γίντις στο σπίτι αλλά Ρωσσικά και Ουκρανικά. Η Όλγα, αδελφή του Τρότσκι, παντρεύτηκε το ισχυρό στέλεχος των Μπολσεβίκων, Λεβ Κάμενεφ.
Στην ηλικία των 9 ο Μπρόνσταϊν(Τρότσκι) στάληκε στην Οδησσό από τον πατέρα του για να μορφωθεί. Αν και καλός μαθητής ο Μπρόνσταϊν έδειξε τις επαναστατικές του τάσεις από μικρός. Οργάνωσε παράσταση διαμαρτυρίας εναντίον κάποιου όχι και τόσο δημοφιλή καθηγητή της 2ας τάξης! Εντούτοις η πρώτη φορά που συμμετείχε ενεργά στην πολιτική, ήταν όταν μετακόμισε στο Νικολάγιεβ το 1896, για να τελείωσει τις σπουδές του.
[Επεξεργασία] Πολιτική δραστηριότητα και εξορία
Μόλις μετακόμισε στο Νικολάγιεβ επηρεάστηκε από το Ναροτνικό κίνημα αλλά στην συνέχεια γνώρισε τον Μαρξισμό τον οποίο και στη συνέχεια ασπάστηκε. Τον απασχολούσε περισσότερο το δίκαιο του απλού εργάτη παρά να αποφοιτήσει από τη σχολή μαθηματικών στην οποία σπούδαζε. Βοήθησε στην ίδρυση της Εργατικής Ένωσης Νώτιων Ρώσσων, στο Νικολάγιεβ το 1897. Χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο "Λβοφ" έγραφε και τύπωνε επαναστατικές μπροσούρες και προκηρύξεις τις οποίες μοίραζε σε βιομηχανικούς εργάτες και φοιτητές.
Τον Γενάρη του 1898 πάνω από 200 μέλη της Ένωσης, συμεριλαμβανομένου και του Μπρόνσταϊν, συνελήφθηκαν και ο Μπρόνσταϊν πέρασε 2 χρόνια στη φυλακή περιμένοντας την δίκη του. Δύο μήνες μετά την σύλληψη του Μπρόνσταϊν έγινε το πρώτο συνέδριο του Ρώσσικου Εργατικού Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος(RSDLP). Από εκείνο το σημείο ο Μπρόνσταϊν θεωρούσε τον εαυτό του ως μέλος του κόμματος. Στη φυλακή παντρεύτηκε την μαρξίστρια Αλεξάντρα Σοκολόφσκαγια και μελέτησε φιλοσοφία. Το 1900 του επιβλήθηκε ποινή εξορίας 4 χρόνων στο Ιρκούτσκ της Σιβηρίας, όπου πήγε μαζί με την Αλεξάντρα η οποία γέννησε τις πρώτες του δύο κόρες, Νίνα Νέβελσον και Ζινάιντα Βόλκοβα.
Στη Σιβηρία ο Μπρόνσταϊν αντιλήφθηκε τις διαφορές που υπήρχαν μέσα στο κόμμα. Μερικοί σοσιαλδημοκράτες γνωστοί ως "οικονομιστές" υποστήριζαν ότι ο το κόμμα πρέπει να εστιάσει την προσοχή του στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης του εργάτη. Οι υπόλοιποι -επηρεαζόμενοι από την εφημερίδα Ίσκρα που τυπωνόταν στο Λονδίνο- υποστήριζαν ότι πρέπει να καταργηθεί η μοναρχία και για να γίνει αυτό, χρειαζόταν ένα καλά οργανωμένο, πειθαρχημένο, επαναστατικό κόμμα. Ο Μπρόνσταϊν πίστευε ότι η θέση της Ίσκρα ήταν και η σωστή.
[Επεξεργασία] Πρώτη μετανάστευση και δεύτερος γάμος(1902-1903)
Το 1902 πλαστογραφόντας ένα διαβατήριο με το όνομα Λέων Τρότσκι(όνομα που δημιούργησε ο ίδιος το οποίο κατέληξε και το επαναστατικό του ψευδώνυμο) δραπέτευσε από τη Σιβηρία και κατέλειξε στο Λονδίνο. Εκεί συνάντησε τους Γκεόρκι Πλεχάνωφ, Βλαντιμίρ Λένιν, Τζούλιους Μαρτώφ και άλλους συντάκτες της Ίσκρα. Με το ψευδώνυμο Pero(πένα) έγινε ένας από τους κορυφαίους συντάκτες της Ίσκρα.
Οι έξι εκδότες της Ίσκρα, εκτός του Τρότσκι(δεν το γνώριζε καν), ήταν χωρισμένοι στην "παλιά φρουρά" του Πλεχάνωφ και στην "νέα φρουρά" του Λένιν και του Μαρτώφ. Οι υποστηρικτές του Πλεχάνωφ ήταν 40-50 χρονών και είχαν κλείσει ήδη 20 χρόνια εξορίας μαζί. Ενώ η νέα φρουρά αποτελείτο από 30ρηδες που μόλις ήρθαν από τη Ρωσσία. Ο Λένιν που προσπαθούσε να εγκαθιδρύσει μια μόνιμη πλειοψηφία απέναντι στις θέσεις Πλεχάνωφ, μέσα στην Ίσκρα, περίμενε τον 23χρονο Τρότσκι να ενταχτεί στη "νέα φρουρά",γι' αυτό το Μάρτη του 1903 έγραψε:
Προτείνω σε όλα τα μέλη της συντακτικής επιτροπής να ψηφίσουν για την εισαγωγή του Pero ως κανονικού μέλους της επιτροπής.[...] Χρειαζόμαστε πάρα πολύ ένα έβδομο μέλος όχι μόνο για θέματα ψηφοφορίας(το έξι είναι ζυγός αριθμός) αλλά και για ενδυνάμωση των δυνάμεών μας. Ο Pero συνεισφέρει σε όλα τα θέματα για αρκετους μήνες τώρα, δουλεύει με πολύ ζήλο για την Ίσκρα και κάνει και αρκετές διαλέξεις(στις οποίες είναι πολύ καλός). Στον τομέα των άρθρων και σημειώσεων της ημέρας, δεν θα είναι απλά χρήσιμος μα απολύτως απαραίτητος. Αναμφισβήτητα είναι άνθρωπος με σπάνιες ικανότητες, έχει πεποιθήσεις και ενεργητικότητα και θα πάει πολύ μπροστά.
Επειδή ο Πλεχάνωφ εναντιωνόταν αυτής της απόφασης ο Τρότσκι δεν έγινε κανονικό μέλος της συντακτικής επιτροπής μα από εκείνο το σημείο και μετά συμμετείχε στις συζητήσεις με συμβουλευτικό χαρακτήρα. Έτσι κέρδισε την έχθρα του Πλεχάνωφ.
Στα τέλη του 1902 ο Τρότσκι γνώρισε τη Ναταλία Σέντοβα η οποία το 1903 έγινε η δεύτερη γυναίκα του. Μ'αυτήν απόκτησε δύο παιδιά τον Λέων Σέντωφ και τον Σεργκέι Σέντωφ. Με την πρώτη του γυναίκα ο Τρότσκι διατήρησε μια φιλική σχέση μέχρι το 1935 όταν η Αλεξάντρα εξαφανίστηκε κατά την διάρκεια των "Μεγάλων Εκκαθαρίσεων"(Great Purges).
[Επεξεργασία] Ρίξη με τον Λένιν(1903-1904)
Εν τω μεταξύ, η Ίσκρα, μετά από μια περίοδο καταπίεσης από την μυστική αστυνομιά, αλλά και ενδοκομματικής σύγχισης που ακολούθησε του πρώτου συνεδίου, κατάφερε να συγκαλέσει το δεύτερο συνέδριο του κόμματος, στο Λονδίνο, τον Αύγουστο του 1903. Στο συνέδριο ήταν παρών και ο Τρότσκι, μαζί με τους άλλους εκδότες της Ίσκρα. Δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα στο να καταψηφίσουν την θέση των "οικονομιστών" όπως και έγινε.
Λίγο καιρό μετά το συνέδριο οι υποστηρικτές της θέσης της Ίσκρα απροσδόκητα χωρίστικαν σε δύο φράξιες(ομάδες). Οι υποστηρικτές του Λένιν ονομάστηκαν Μπολσεβίκοι και υποστήριζαν την δημιουργία ενός κόμματος μικρού αλλά πολύ καλά οργανωμένου. Ενώ αντίθετα οι Μενσεβίκοι, υποστηρικτές του Μαρτώφ, υποστηριζαν τη δημιουργία ενός κόμματος μεγαλύτερου και πιο λίγο πειθαρχημένου. Ο Τρότσκι όπως και οι περισσότεροι εκδότες της Ίσκρα τάχτηκαν υπέρ των Μενσεβίκων και του Μαρτώφ, ενώ ο Πλεχάνωφ υποστήριξε το Λένιν και τους Μπολσεβίκους.
Οι δυο φράξιες βρίσκονταν σε ρευστή κατάσταση κατά το 1903-1904 άφου αρκετοί άλλαζαν άποψη και ταυτόχρονα και φράξια. O Πλεχάνωφ εγκατέλειψε τους Μπολσεβίκους, και ο Τρότσκι εγκατέλειψε τους Μενσεβίκους το 1904 αφού ήθελαν να συνεργαστούν με τους Φιλελεύθερους και ταυτόχρονα αρνούνταν την συνεργασία με τους Μπολσεβίκους. Απο τότε μέχρι το 1917 ο Τρότσκι αυτοαποκαλείτο "μη-ενεργός σοσιαλιστής δημοκράτης".
Παρεμβαίνοντας μέσα στους Μπολσεβίκους προσπαθούσε να δημιουργήσει φράξια μέσα στο κόμμα και αυτό το οδήγησε σε προσωπικές συγκρούσεις με τον Λένιν και άλλα στελέχη του κόμματος. Αργότερα ο Τρότσκι παραδέχτηκε ότι έκανε λάθος που διαφωνούσε με τον Λένιν για την άποψη του κόμματος. Σε αυτό το χρονικό διάστημα άρχισε να αναπτύσσει τη θεωρία του της Διαρκής Επανάστασης(Permanent revolution) που τον οδήγησε σε μια στενή συνεργασία με τον Αλεξάντερ Πάρβους 1904-1907.
[Επεξεργασία] Η επανάσταση του 1905 και η δίκη του 1906
Μετά από τα γεγονότα της "Ματωμένης Κυριακής" (Bloody Sunday (1905)) ο Τρότσκι μυστικά γύρισε πίσω στη Ρωσσία. Στην αρχή έγραφε προκυρήξεις σε ένα υπόγειο τυπογραφείο στο Κίεβο, αλλά σύντομα μετακινήθηκε στην πρωτεύουσα, την Αγ. Πετρούπολη. Εκεί εργαζόταν και με τους Μπολσεβίκους και με τους Μενσεβίκους. Κατάφερε να επηρεάσει τους Μενσεβίκους να πάρουν πιο ριζοσπαστικές κατευθύνσεις. Τον Μάιο όμως προδόθηκαν οι Μενσεβίκοι από ένα μυστικό πράκτορα και αναγκάστηκε να πάει στη γειτονική Φινλανδία. Εκεί μαζί με τον Αλεξάντερ Πάρβους προσπάθησαν να διατυπώσουν την θεωρία της Διαρκής Επανάστασης. Τον Οκτώβρη μια γενικη απεργία σε όλη τη Ρωσσία έκανε εφικτή την επιστροφή τους στην Πετρούπολη.
Μόλις επέστρεψαν ανέλαβαν την Ρωσσική εφημερίδα (Russian Gazette) και αύξησαν την κυκλογορία της σε 500,000. Ο Τρότσκι ήταν επίσης συνιδρυτής του Nachalo (το Ξεκίνημα) που στη συνέχεια ήταν πολύ επιτυχημένο.
Οι Μενσεβίκοι ταυτόχρονα δημιούργησαν μια εκλελεγμένη επαναστατική επιτροπή η οποία δεν αποτελείτο μόνο από ένα κόμμα. Αυτό ήταν το πρώτο σοβιέτ. Με την επιστροφή του Τρότσκι στην Πετρούπολη το σοβιέτ (επιτροπή) λειτουργούσε κανονικά με τον Κρυστάλιωφ-Νόσαρ να ηγείται και να είναι και πολύ δημοφιλής παρόλη την αρχική εναντίωση των Μπολσεβίκων. Ο Τρότσκι μπήκε αμέσως στο σοβιέτ με το όνομα Γιανόφσκι (από το χωριό του, Γιάνοφκα) και εκλέγηκε αντιπρόεδρος. Έκανε πολύ σημαντική δουλειά μέσα σε αυτό και μετά τη σύλληψη του Κρυστάλιωφ εκλέχτηκε πρόεδρος. Στις 2 Δεκεμβριου το σοβιέτ έστειλε προκύρηξη που απευθυνόταν στην Τσαρική κυβέρνηση και τους υποστηρικτές της, και μεταξύ άλλων ανέφερε:
Η απολυταρχία ποτέ δεν υποστηρίκτηκε από τον λαό και ποτέ δεν της δόθηκε κανένα δικαίωμα για να κυβερνά. Γι' αυτό αποφασίσαμε να μην επιτρέψουμε την εξόφληση των δανείων που έγιναν από την Τσαρική κυβέρνηση όταν ανοιχτά εμπλακηκε σε πόλεμο με όλο το λαό
Την επόμενη μέρα, 3 Δεκεμβρίου το σοβιέτ περικυκλώθηκε από στρατιώτες πιστούς στον Τσάρο και οι εκπρόσωποι του σοβιέτ συνελήφθηκαν.
Ο Τρότσκι και άλλοι σοβιετικοί ηγέτες οδηγήθηκαν σε δίκη και κατηγορήθηκαν ότι υποστήριζαν ένοπλη επανάσταση. Στην δίκη ο Τρότσκι έκανε μια από τις καλύτερες του ομιλίες και επιβεβαίωσε τη φήμη που είχε ως πολύ καλός ρήτορας. Καταδικάστηκε και πάλι σε εξορία.
[Επεξεργασία] Δεύτερη μετανάστευση (1907-1914)
Τον Ιανουάριο του 1907 στο δρόμο προς τη Σιβηρία ο Τρότσκι κατάφερε να δραπετέψει και να επιστρέψει στο Λονδίνο όπου γινόταν το 5ο συνέδριο του ΡΕΣΔΚ (RSDLP). Στη συνέχεια, τον Οκτώβρη, μετακινήθηκε στη Βιέννη όπου και εκεί παρέμβαινε στο Αυστριακό Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα καθώς και στο Γερμανικό για τα επόμενα 7 χρόνια.
Ήταν στη Βιέννη που ο Τρότσκι γνώρισε τον Αδόλφο Αμπράμοβιτς Γιόφφε (Adolph Joffe) που έγινε πολύ καλός του φίλος για τα επόμενα 20 χρόνια. Ο Γιόφφε ήταν αυτός που εισήγαγε τον Τρότσκι στην ψυχανάλυση. Τον Οκτώβρη του 1908 μαζί με τον Γιόφφφε, τον Matvey Skobelev , και τον Victor Kopp τύπωσε για πρώτη φορά την δεκαπενθήμερη εφημερίδα "Pravda" (Αλήθεια) που ήταν γραμμένη στα Ρωσσικά και απευθυνόταν στους Ρώσσους εργάτες. Στην συνέχεια τα αντίτυπα μεταφέρθηκαν λαθραία στη Ρωσσία. Η εφημερίδα έγινε αρκετά δημοφιλής και ένας από τους λόγους ήταν ότι δεν αασχολείτο με τις φράξιες που είχαν δημιουργηθεί μέσα στο κόμμα. Ακόμα όταν στο Παρίσι, τον Γενάρη του 1910 κόμματια από τους Μενσεβίκους και τους Μπολσεβίκους πρόσπαθησαν για την επανένωση των δύο φράξιων μέσα στο ΡΕΣΔΚ η Pravda ανακυρείχθηκε σε επίσημο όργανο του κόμματος και άρχισε να χρηματοδοτείται από το κόμμα. Ο γαμπρός του Τρόστσκι Λεβ Καμένεβ μπήκε από τους Μπολσεβίκους,στην εκδοτική επιτροπή της εφημερίδας. Όταν όμως οι προσπάθειες αυτές δεν απέδωσαν καρπούς ο Κάμενεβ αποχώρησε από εκδότης σε ένα κλίμα αμοιβαίων αλληλοκατηγοριών. Ο Τρότσκι συνέχισε να τυπώνει όμως την εφημερίδα για ακόμα 2 χρόνια, εως ότου έκλεισε οριστικά τον Απρίλη του 1902.
Όταν οι Μπολσεβίκοι δημιούργησαν μια εφημερίδα απευθυνόμενη στο νέο εργάτη στις 22 Απρίλη στην Πετρούπολη, ονόμασαν και αυτή την εφημερίδα Pravda. Η δεύτερη Pravda δεν βοήθησε και πολύ στην ανάπτυξη στο συγκεκριμενο χρονικό διάστημα και γι' αυτό ο Τρότσκι σκεφτόμενος τον σφετερισμό του ονόματος της παλιάς τους εφημερίδας έγραψε ένα γράμμα προς τον Μενσεβίκο ηγέτη Νικολάι Κχάιτζε, αποδοκιμάζοντας τον Λένιν και τους Μπολσεβίκους. Αργότερα, το 1924 οι εχθροί του Τρότσκι, χρησιμοποίησαν το περιεχόμενο αυτής της επιστολής, ως αποδεικτικό στοιχείο ότι ο Τρότσκι ήταν εχθρός του Λένιν.
Αυτή ήταν περίοδος ισχυρής έντασης μέσα στο κόμμα και οδήγησε σε έντονες διαμάχες τον Τρότσκι και τους Μενσεβίκους, Μπολσεβίκους. Η πιο σημαντική διαφωνία που είχαν Τρότσκι και Μενσεβίκοι απένατι στον Λένιν ήταν το θέμα των ένοπλων ληστειών διάφορων τράπεζων και εταιριών που έκαναν οι Μπολσεβίκοι προς όφελος του κόμματος. Παρόλο που αυτό απαγορεύτηκε στο 5ο συνέδριο, οι Μπολσεβίκοι δεν σταμάτησαν την δράση τους.
Το Γενάρη του 1912 η πλειοψηφία της φράξιας των Μπολσεβίκων οδηγούμενη από τον Λένιν και μερικούς Μενσεβίκους διοργάνωσε συνέδριο στην Πράγα και διάγραψε τους αντιπάλους τους από το κόμμα. Απαντώντας σ' αυτό ο Τρότσκι διοργάνωσε ένα "συναπιστικό συνέδριο" για όλες τις φράξιες του ΡΕΣΔΚ στην Βιέννη τον Αύγουστο του 1912. Η προσπάθεια του κατέληξε ανεπιτυχής.
Ταυτόχρονα στη Βιέννη ο Τρότσκι συνέχιζε να γράφει άρθρα σε ριζοσπαστικές ουκρανικές και ρωσσικές εφημερίδες όπως την Kievskaya Mysl χρησιμοποιώντας πολλά ψευδώνυμα, αλλά κυρίως το Antid Oto. Tο Σεπτέμβρη του 1912 στάληκε από την Kievskaya Mysl στα Βαλκάνια σαν πολεμικός ανταποκριτης της εφημερίδας, για τους Βαλκανικούς πολέμους. Εκεί έγινε καλός φίλος με τον Christian Rakovsky αργότερα ηγετικό πολιτικό στη Σοβιετική Ρωσσία αλλά και σύμμαχο του Τρότσκι στο Σοβιετικό Κομμουνιστικό κόμμα.
Τον Αύγουστο του 1914, στα πρόθυρα του 1ου Παγκοσμίου πολέμου ο Τρότσκι αναγκάζεται να φύγει από την Βιέννη, και να κατευθυνθει προς την ουδέτερη Ελβετία. Οι Αυστρό-Ουγγαροί κύρηξαν πόλεμο ενάντια στη Ρωσσική αυτοκρατορία και αν έμενε εκεί κινδύνευε να συλληφθεί σαν Ρώσσος εμιγκρές.
[Επεξεργασία] Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1917)
To ξέσπασμα του 1ου ΠΠ μια ξαφνική ευθυγράμμιση στις θέσεις μέσα στο ΡΕΣΔΚ καθώς και σε άλλα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά δημοκρατικά κόμματα, όσον αφορά τον πόλεμο, την επανάσταση, τον πασιφισμό και τον διεθνισμό. Στο ΡΕΣΔΚ ο Λένιν, ο Τρότσκι και ο Μαρτώφ υποστήριζαν αρκετές διεθνιστικές αντιπολεμικές θέσεις, ενώ ο Πλεχάνωφ και άλλοι Σοσιαλδημοκράτες(Μενσεβίκοι καθώς και Μπολσεβίκοι) υποστήριζαν την Ρωσσική κυβέρνηση ως ένα βαθμό.
Ενώ βρισκόταν στην Ελβετία ο Τρότσκι, ως συνήθως, παρενέβαινε στο Ελβετικό Σοσιαλιστικό Κόμμα παρακινόντας το να δεχτεί μια διεθνιστική λύση και ταυτόχρονα έγραφε ένα αντιπολεμικό βιβλίο το " Ο πόλεμος και η Διεθνής". Ουσιαστικά στο βιβλίο αυτο διατύπωνε την ένσταση του στις προπολεμικές θέσεις των ευρωπαϊκών σοσιαλιστικών κομμάτων και κυρίως του γερμανικού.
Στην συνέχεια σαν πολεμικός ανταποκριτής της Kievskaya Mysl μετακινήθηκε στη Γαλλία τον Νοέμβρη του 1914. Το Γενάρη του 1915 άρχισε να τυπώνει στο Παρίσι (στην αρχή μαζί με τον Μαρτώφ που στη συνέχεια αποχώρησε όταν η εφημερίδα κινήθηκε προς τα αριστερά) την σοσιαλιστική διεθνιστική εφημερίδα Nashe Slovo(Ο κόσμος μας). Και υιοθέτησε το τσιτάτο " Ειρήνη χωρίς αποζημιώεις ή κατακτήσεις, ειρήνη χωρίς κατακτητές ή κατακτημένους" που δεν πήγαινε όσο μακριά πήγαινε ο Λένιν που επιθυμούσε την ήττα της Ρωσσίας στον πόλεμο αλλά και την οριστική απόσχιση από την 2η Διεθνή.
Ο Τρότσκι συμμετείχε στο αντιπολεμικό συνέδριο Zimmerwald Conference που διοργάνωσαν σοσιαλιστές το Σεμπτέμβρη του 1915 και πρότεινε μια μέση λύση ανάμεσα σ'αυτους που όπως ο Μαρτώφ ήθελαν να μείνουν στην 2η Διεθνή και δεν δέχονταν κουβέντα γι' αυτό, αλλά και σ' αυτούς όπως ο Λένιν που ήθελαν να διασπαστούν από την 2η και να δημιουργήσουν μια 3η Διεθνή. Στο συνέδριο τελικά αποφασίστηκε η μέση λύση που πρότεινε ο Τρότσκι. Ο Λένιν αν και στην αρχή ήταν αντίθετος με αυτή την πρόταση στην συνέχεια την ψήφισε για να αποφευχθεί η διάσπαση στους "αντιπολεμικούς" σοσιαλιστές.
Το Σεπτέμβρη του 1916 ο Τρότσκι απελάθηκε από την Γαλλία στην Ισπανία εξαιτίας τον αντιπολεμικών του δραστηριότητων. Ούτε οι ισπανικές αρχές τον δέχτηκαν και τον απέλασαν και αυτές με την σειρά τους στις ΗΠΑ, τις 25 Δεκεμβρίου 1916. Κατέφθασε στη Νέα Υόρκη τις 13 του Γενάρη το 1917 όπου άρχισε να γράφει άρθρα στην τοπική ρωσσόφωνη σοσιαλιστική εφημερίδα Novy Mir και να δίνει ομιλίες σε Ρώσσους μετανάστες.
[Επεξεργασία] 1917
Ο Τρότσκι ζούσε στη Νέα Υόρκη όταν ξέσπασε η επανάσταση του Φλεβάρη (February Revolution) του 1917 που ανάτρεψε τον Τσάρο Νικόλοαο ΙΙ. Εγκατέλειψε την Νέα Υόρκη στις 27 του Μάρτη αλλά τελικά έφτασε στη Ρωσσία τις 4 του Μάη επειδή το καράβι του οποίου ήταν επιβάτης ανασχέθηκε από Βρεττανούς και έμεινε στη Νέα Σκωτία μέχρι τις 29 Απριλίου.
Όταν έπεστρεψε κατανόησε ότι συμφωνούσε ουσιαστικά με τους Μπολσεβίκους