Biŝkeko
El Vikipedio
Biŝkeko (Biŝkek) estas la ĉefurbo kaj samtempe la politika, ekonomia kaj kultura centro de Kirgizio. La urbo havas 600 000 da loĝantoj.
Enhavo |
[redaktu] Geografio
Biŝkek situas en alto de 800 m super la marnivelo ĉe la norda parto de la ĝis 4800 m altan Ala-Too-montokresto, plilongiĝo de Tien Ŝan-montaro. Norde de la urbo etendiĝas onda steparo ĝis preskaŭ al Kazaĥstano. Proksime de la urbo fluas la rivero Ĉuj?.
[redaktu] Historio
La urbo evoluis el karavana ripozejo ĉe la silka vojo kondukanta tra la Tian-Ŝan-montaro. En 1825 konsturigis tie la uzbeka Ĥanpo de Kokand brikan fortikaĵon, kiun la rusaj soldatoj en 1862 okupis kaj detruis. La rusoj fondis tie garnizonon kaj la allogita rusaj kamparanoj eluzis la produkteman nigrateran grundon kaj la loko rapide disvolviĝis. En 1878 oni fondis la urbon Piŝpek tie.
En 1926 la urbo iĝis la ĉefurbo de la novfondita soveta Kirgizio kaj samtempe alinomis ĝin al Frunse – laŭ Miĥail Vasiljeviĉ Frunse, kiu naskiĝis en Piŝpek kaj sukcese batalis en la Rusa Enlanda Milito en Centra Azio por la bolŝevismo.
Kun la sendependeco de Kirgizio rericevis la urbo sian malnovan nomon – en la kirgiza formo – kaj nomiĝas ekde tiam Biŝkek.
[redaktu] Nomo
kirgize la vorto biŝkek aŭ piŝpek signifas ujon por kumiso. Ekzistas multaj legendoj, kiuj provas pruvi rilaton inter la urbo kaj tia ujo. Sciencaj kalrigoj opinias, ke la nomo estiĝis per popoletimologia klarigo (interpretado) de malnova vorto pri Loko sube ĉe la monto.
[redaktu] Biŝkek hodiaŭ
Pro la mallonga historio, Biŝkek ne havas historiajn konstruaĵojn. ĝi estas tipa soveta urbo kun grandaj placoj, tipaj platdomoj, grandaj popmpodomoj.
La aerpoluado en Biŝkek estas tre malalta, kvankam en la proksimo situas preskaŭ la tuta industrio de Kirgizio.
