Esperantigo de vortoj el araba fonto
El Vikipedio
Enhavo |
[redaktu] Ĝeneralaj reguloj
En esperanto, ne ekzistas unueca maniero esperantigi arabajn nomojn. Ofte oni tradukas ne rekte el la araba, sed tra aliaj lingvoj, ĉefe eŭropaj.
- la klasika araba lingvo kaj la moderna(j) varianto(j)
[redaktu] Kurtaj kaj longaj vokaloj
La vokaloj a, i kaj u de la klasika araba povas esti kurtaj aŭ longaj (e kaj o ne ekzistas).
[redaktu] a
Same la longan kiel la kurtan a oni kutimas redoni en esperanto per a, sen distingo pri vokala longo: Mohamedo (kurta), Islamo (longa), Bagdado (kurta kaj longa).
[redaktu] i kaj u
Oni povus fari same pri la kurtaj i kaj u, t.e. redoni ilin per i kaj u senŝanĝe, kiel en Islamo (kurta i), kaj do sendistinge je la respektivaj longaj vokaloj.
Aliflanke, oni povas redoni nur la kurtajn i kaj u respektive per e kaj o, kiel en Korano (kurta u iĝas o). Cetere, ĉi tia transskribo redonas pli fidele la sonojn ne de la klasika sed de la moderna, parolata araba. Ĉi tia esperantigo de la kurtaj vokaloj de la araba permesus lasi a kaj u por la longaj vokaloj. Ĝi tamen ne aplikiĝis en multaj kazoj, kiel pli supre montriĝis.
Rezulte, oni foje devas elekti inter konkurencaj formoj kiel hezbolaho kaj hizbulaho; manke de unueca sistemo, la dua ŝajnas preferinda.
[redaktu] Konkretaj kazoj
[redaktu] La nomo de la dio de islamo
Traduki la arablingvan al-lāh per Allah (kiel Italo Chiussi en Korano) aŭ Alaho estas eraro. La araba esprimo signifas laŭvorte "la dio" (artikolo al- + ilāh, "dio"), kaj la difina artikolo egalvaloras al la uzo de majusklo (ne ekzistas uskleco en la araba). Ja kristanaj araboj samvorte nomas la biblian Dion Allah).
La sola ĝusta elarabigo estas do : Dio.
[redaktu] Kiel esperantigi la nomon de la Profeto
La elekto prefere limiĝu al du formoj, nome Mahometo kaj Mohamedo. Ambaŭ aperas en PIV (kie la transskribo el la araba malĝustas) kaj en NPIV, kaj ankaŭ en la Etimologia Vortaro de la Propraj Nomoj de André Cherpillod.
Pri Muhamado: ĝi estas nur senpera esperantigo de la nomo el la klasika araba lingvo.
Se oni volus plenan fidelecon, eĉ Muhammado ne taŭgus, ĉar la o-finaĵo estus troa aldono, kaj necesus uzi la formon Muhammad. Ĝuste ĉi tiun formon uzis Italo Chiussi (la tradukinto de La Nobla Korano) en sia verko "Je la flanko de la Profeto" (1978). Absoluta fideleco postulus lasi la nomon senŝanĝe en la araba skribo ene de teksto verkita en esperanto!
Chiussi mem, en 1970, en "La Nobla Korano", uzis Mahometo (sed ankaŭ Allah, akuzative "Allahon", anstataŭ la sola ĝusta elarabigo Dio: ja kristanaj araboj samvorte nomas la biblian Dion Allah).
Pri Mahometo, cetere, kaj kvankam tradicia kaj zamenhofa, ĝi estas transprenita el eŭropaj lingvoj, kiuj siavice prenis ĝin el la mezepoka latina. Senpera esperantigo estus preferinda.
Tamen, kial oni nepre esperantigu el la klasika araba? La formo Mohamedo estas la esperantigo plej proksima al la moderna, parolata araba (kie la kurtaj u kaj a de Muhammad prononcighas o kaj e: Moham[m]ed).
Oni povus eĉ diri, ke la formo Mohamedo prezentas kompromison inter la tradiciismo de Mahometo kaj la fidelismo de Muhamado, Muhammado aŭ Muhammad.
Konklude, oni sekvu la rekomendon de NPIV kie, tute prave, la formo Mohamedo aperas kiel preferinda (sub Mahometo), kaj kie, aldone, oni markas evitinda la zamenhofan formon mahometano (eventuale mohamedano) kiel sinonimon de islamano.
