Funkcia grupo

El Vikipedio

En la kemio oni nomas funkcia grupo la atomgrupojn specife en organikaj kombinaĵoj, kie ili forte karakterizas econ de la materialo kaj la kemiajn reakciajn proprecojn. La kombinaĵoj, kiuj portas la saman funkcian grupon grupiĝas pro la similaj proprecoj en materialgrupoj.

[redaktu] Nomenklaturo

La funkcia grupo troviĝas aŭ en la prefikso aŭ en la sufikso, se ne ekzistas malnova nomo por la kombinaĵo.

Strukturo	Nomo	Prefikso	Sufikso	Reprezentanto
R-OH	Hidroksila grupo	"Hidroksi-"	"-olo "	Alkoholo, Fenolo
R-SH	Tiola grupo	"Tio-"	"-tiolo"	Tioalkoholo, Tiofenolo
R-CHO	Aldehida grupo		"-alo"	Aldehido
R₁R₂C=O	karbonila grupo, ketogrupo	"Okso-", "Keto-"	"-ono"	Ketono
R-X	Halogenido(F, Cl, Br, J)	"Halogen- "
R-CO-CH₃	Acetila grupo	"Acetil-"	acetil-koenzimo A, acetil-ĥolino
R-COOH	karboksila grupo	"Karboksi-"	"-acido"	karbonacido
R-C=C-R	duobla ligo		"-eno"	eteno
R-C $\equiv$ C-R	triobla ligo		"-in"	etino
R-SO₃H	Sulfogrupo		"-sulfona acido"
R-C $\equiv$ N	Nitrilgrupo	"ciano-"	"-nitrilo"
R-NH₂	Aminogrupo	"Amino-"	"-amino"
R-NO₂	Nitrogrupo	"Nitro-"
R-N=N-R	Azogrupo	"Azo-"
R-N=O	Nitrozogrupo

[redaktu] Proprecoj

La plimulto de la alligita funkcia grupo ofte forte influas la kemiajn kaj fizikajn proprecojn de la fina materialo.

Ĉi-sube prezentiĝas en komparo la 2 derivaĵoj de (alkano) butano:

Derivaĵo	Kemia kombinaĵo	Empiria formulo	Proprecoj
Fina kombinaĵo	Butano	$CH 3 - CH 2 - CH 2 - CH 3$	senodora
karboksila kombinaĵo	Butanacido, anakŭ butira acido	$\mathrm{CH_3-CH_2-CH_2-}\mathbf{COOH}$	acida, fiodora
Amina kombinaĵo	2-aminobutano	$\mathrm{CH_3-CH(}\mathbf{NH_2}\mathrm{)-CH_2-CH_3}$	baza, fiŝodora

Etergrupo : C-O-C

La funkcia ghrupo sen aliatomoj kiel : C=C duobla aŭ triobla ligo ne kalkulatas al la veraj funkciaj grupoj, ĉar ili estas strukturaj grundoj de la kemiaj konmbinaĵoj, kaj mem ne estas tre reakciemaj.

Ĉe benzolo oni parolas nur malofte pri funkcia grupo de duoblaj ligoj, kvankam tio karakterizas la kemiajn ecojn de tiu kombinaĵo (funkcia grupo: aromata sistemo).