Taoismo

El Vikipedio

Jin kaj Jang

Taoismo (aŭ taismo) estas religio kiu evoluis el la filozofio de Laozio kaj Zhuangzi kaj sub la influo de popola kulto kaj budhismo. Ĝia ĉefa verko estas la Daŭdeĝingo. Laŭ taoismo, la plej alta realo kaj celo de la mondo kaj de nia vivo estas la Tao. Nuntempe taoismo estas religio de 20 milionoj, precipe en Tajvano, estinte severe persekutita sub la komunistoj en Ĉinio mem. En la Okcidento estas taoismo okcidenta: taoismo, kiu sekvas Laozion kaj Ĝuangzion, sed sen dioj kaj kulto. La taoisma etiko, kiun jam praktikis antikvaj saĝuloj, nun eĉ populariĝas inter streĉplagitaj manaĝistoj. En nia tempo, la plej grava influo de taoismo realiĝas per zen-budhismo.

tao; pinjine "dao"

La penso de Laozio ne estas taoismo entuta, sed nur la filozofa semo. Post lia morto, Zhuangzi disvolvis taoismon kaj fondis taoismon kiel skolon de filozofio, fariĝintan unu el la ĉefaj skoloj de ĉina filozofio, la jino al la jango de konfuceismo. Post jarcentoj, Laozio fariĝis dio, kaj taoismo religio, kun temploj, ritoj, diaro, sacerdotoj, monaĥoj, ktp -- kvankam Laozio mem ne kredis je dioj. La sacerdotoj, tamen, interpretis la diojn kiel esprimojn de la Tao. En la plej severa aŭ pura sekto, la monaĥoj meditas kaj ne manĝas viandon, nek tondas hararon.

Kiam budhismo venis al Ĉinio, taoismo influis ĝian interpreton, tiel naskinte zenismon (tio estas la japana nomo. La ĉina nomo estas budhismo "ĉana" -- budhismo de meditado). Siavice, taoismo estis influita de budhismo.

Tra la epokoj, taoismo kutime estis subtenita de la imperiestro, sed en 1911, la imperiestro falis kaj la temploj estis rabitaj kaj taoismo persekutita, precipe sub Mao kaj la Komunista partio (kune kun iu alia religio, kiun la Partio ne povis bridi). En 1949 estis milionoj da monaĥoj en Ĉinio, sed en 1960 nur 50 mil.

Influitoj (inter multaj aliaj):

LI Bo aŭ LI Po (700-62) - fama ĉina poeto
John Cowper POWYS (1872-1963) - brita verkisto, prelegisto kaj filozofo
Ursula Leguin (1929-) - usona aŭtoro
Thomas Merton (1915-68) - katolika monaĥo

En la libroj de infanoj en la angleparolantaj landoj, Urso Pu (angle, Winnie the Pooh, far A. A. Milne) senagas taoisme dum Kuniklo agas tre kontraŭ-taoisme.