Sardes
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Sardes (Σάρδεις o Σάρδις) foi unha cidade de Asia Menor, capital do reino de Lidia, dos sátrapas persas, de Antígono, dos sátrapas seléucidas e capital rexional cos romanos. Estaba situada ao pé da vertente norte do monte Tmolo, preto do río Hermo e á beira do seu afluente, o Pactolo que pasaba pola cidade.
Converteuse en capital do reino de Lidia en tempo do rei Meles, que a fortificou, e probabelmente non existía desde moito antes. O rei Candaules, sucesor de Meles, xa residiu nela. Era de construción sinxela, con moita madeira, e incendiouse varias veces. Tiña unha acrópole nunha rocha inaccesíbel rodeada dunha tripla muralla. Durante o reinado de Ardis foi toma polos cimerios, que non puideron conquistar a cidadela. Converteuse nunha próspera cidade en tempo do rei Creso.
Eliminada a dinastía lidia, Sardes convértese ne capital dunha satrapía persa sobre o -540. Durante a revolta dos xonios dirixida por Aristágoras e Histieo (-499), os xonios, con axuda de naves de Atenas ocuparon toda a cidade menos a cidadela, defendida por Artafernes e a gornición persa. A cidade incendiouse accidentalmente e os xonios e atenienses retiráronse. Sardes foi reconstruída. O rei de Persia, en represalia, declarou a guerra a Atenas. Xerxes pasou en Sardes o inverno anterior á invasión de Grecia.
Ciro o mozo reuniu as forzas militares contra o seu irmán Artaxerxes. Despois da vitoria de Alexandre o Grande en Gránico (-334), Sardes rendeuse sen loita, e, en agradecemento, o rei macedonio deu aos seus habitantes a liberdade e a facultade de restauraren as súas antigas leis e institucións.
Despois da morte de Alexandre, Sardes quedou en posesión de Antígono o chosco. Despois da súa morte na batalla de Ipsos (-301) pasou a mans de Lisímaco de Tracia, e o -282 dos seléucidas, ata que o -222 Aqueo, parente do rei seléucida Antígono III o grande e gobernador da Asia Menor, actuou alí como rei e se cadra mesmo tomou o título real. Antíoco o Grande asediou a Aqueo na cidade durante un ano ata que o cretense Lagoras escalou as murallas por un punto sen vixilancia e puido ocupar a cidade (-214), que quedou moi danada e parcialmente destruída. Despois da derrota do seléucida Antíoco en Magnesia do Sipilo, Sardes quedou no poder de Roma, quen renunciou o ano seguinte no tratado de Apamea (-188) en favor do Reino de Pérgamo, do que volveu a Roma o -133 e formou parte da provincia de Asia.
Durante o reinado de Tiberio foi destruída por un terremoto (ano 17) e o emperador fíxoa reconstruír. Despois foi unha cidade media de provincia, onde entrou pronto o cristianismo e onde se celebraron algúns concilios, continuando mantendo un certo nivel de prosperidade.
Foi capital dun convento xurídico de Asia, e despois capital da provincia de Lidia (294) converténdose en sede dun bispo metropolitano.
Permaneceu baixo dominio bizantino ata o comezo do século XIV. O 1301 producíronse os primeiros ataques turcománs e o 1306 pasou a estes por tratado. O 1402 foi destruída por Tamerlán.
Unha cidade moderna xurdida nas inmediacións porta o nome de Sart. As ruínas consisten nun estadio, un teatro, e unha tripla muralla da acrópole coas torres máis altas. Non lonxe da cidade estaba o sepulcro do rei Aliates.
A cidade deu nome á comarca, que se chamou Sardiene (Σαρδιανὸν πεδίον).
Serían nativos de Sardes o poeta Alcmán, que viviu en Esparta, dous retóricos de nome (ambos) Diodoro, e o historiador Eunapio.
