Finougriske rěče
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Skupina finougriskich rěčow słuša k swójbje Uralskich rěčow . Wobsteja z dweju skupinow: z ugriskich rěčow a z finsko-permskich rěčow.
Wobsah |
[wobdźěłać] Rěče
- Ugriske rěče
- madźaršćina
- chantšćina
- manšćina
- Finsko-permske rěče
- Permske rěče
- Komiska rěč
- Komipermjakska rěč
- Udmurtska rěč
- Finsko-wolžske rěče
- marijšćina
- mordwinske rěče
- Ersa rěč
- Mokŝa rěč
- Mortwe Finsko-wolžske rěče
- Merja rěč
- Metsera rěč
- Muroma rěč
- Finsko-lappske rěče
- lappske rěče
- Zapadolappske rěče
- Južnolappska rěč
- Ume-lappska rěč
- Pitelappska rěč
- Lule-lappska rěč
- Sewjerolappska rěč
- Wuchodolappske rěče
- Anarlappska rěč
- Kemi-lappska rěč
- Skolt-lappska rěč
- Akala-lappska rěč
- Kildin-lappska rěč
- Ter-lappska rěč
- Zapadolappske rěče
- Baltofinske rěče
- ižoršćina
- liwonšćina - blizko wotemrěća
- karelske rěče
- liwšćina (tež aunuska karelšćina abo oloněčćina)
- lüdšćina - blizko wotemrěća
- karelšćina
- sewjerna karelšćina (tež dwinska karelšćina)
- južna karelšćina
- Finšćina
- Tornival-finna rěč
- wotšćina - blizko wotemrěća
- wepšćina - blizko wotemrěća
- Estšćina
- wõrušćina
- setušćina
- lappske rěče
- Permske rěče
[wobdźěłać] Kajkosće
- Finougriske rěče su aglutinowace rěče, t. j. poćahi buchu přez wužiwanje sufiksow a rědšo tež prefiksow wuprajene. Přir. dom – w mojim domje:
- finsce: talo – talossani
- mordwinisce: kudo – kudosom
- madźarsce: ház – házamban
- Finougriske rěče nimaja žadyn gramatikalski ród.
- Prěnjotnje w nimale wšěch finougriskich rěč (dźensa jenož hišće w baltofinskich rěčach a lappskich rěčach) eksistuje změna konsonantow (němsce Stufenwechsel), d. h. změna konsonanta w zdónku po sufiksu. (Přir. finsce kukka – kukan, kota – kodan; lappsce ahkka – ahka, guahti – guadi. Tež maja najwjacore finske rěče wokalowu harmoniju.
- Z wuwzaćom Komišćiny njeznaja finougriske rěče žadyn futur.
- We finougriskich rěče njeeksistuje słowo za měć. Wobsydstwo bu i. d. R. přez werb być a deklinaciju wobsedźerja zwuraznjeny – po słowje pola něchtó je něšto (přir. finsce minulla on auto "mam awto", mordwinisce moń kudom "mam dom")
- We wšěch finougriskich rěčach typisce je bohatosć na padach, předewšěm k wurazej wot městnowych poměrow.
- Finske rěče wobsedźa k negaciji zaprějacy werb, kotryž město hłowneho werba bu konjugowany. Přir.:
- finsce mennä – "hić": en mene, "njedu" – et mene, "njedźeš" – ei mene, "njedźe"
- Komisce ker – "činić": og ker, "nječinju" – on ker, "nječiniš" – oz ker, "nječini"
[wobdźěłać] Numerale
| Finšćina | Estišćina | Liwonšćina | Wotšćina | Wepšćina | Karelšćina | Sewjerolappska rěč | Skoltsami | Olyk-Mari | Ersja- Mordwin. |
Mokscha- Mordwin. |
Komi- Syrjän. |
Udmurtšćina | Manšćina | Chantšćina | Madźaršćina | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | yksi | üks | ikš | ühsi | üs | yksi | okta | õhtt | икте | вейке | фкя | öтик | одык | аква | ит | egy |
| 2 | kaksi | kaks | kakš | kahsi | kaks | kakši | guokte | kue´htt | коктыт | кавто | кафта | кык | кык | китыг | катын | kettő |
| 3 | kolme | kolm | kuolm | kõlmõ | kuome | kolmi | golbma | koumm | кумыт | колмо | колма | куим | куин | хурум | хутым | három |
| 4 | neljä | neli | nēļa | nellä | nell | nellä | njeallje | nellj | нылыт | ниле | ниле | нёль | ниль | нила | няты | négy |
| 5 | viisi | viis | vīž | viiz | viž | viisi | vihtta | vitt | визыт | ветесь | вете | вит | вить | ат | вет | öt |
| 6 | kuusi | kuus | kūž | kuuz | kuz | kuuši | guhtta | kutt | кудыт | кото | кота | квайт | куать | хот | хут | hat |
| 7 | seitsemän | seitse | seis | seitsee | seiččeme | šeiččemen | čieža | čiččâm | шымыт | сисем | сисем | сизим | сизьым | сат | тапыт | hét |
| 8 | kahdeksan | kaheksa | kādõks | kahõsaa | kahesa | kahekšan | gavcci | kääu´c | кандаше | кавксо | кафкса | кöкъямыс | тямыз | нёллов | нювты | nyolc |
| 9 | yhdeksän | üheksa | īdõks | ühesää | ühesa | yhekšän | ovcci | ååu´c | индеше | вейксэ | вейхкса | öкмыс | укмыс | онтэллов | йиряң | kilenc |
| 10 | kymmenen | kümme | kim | čümmee | kümne | kymmenen | logi | lååi | лу | кемень | кемонь | дас | дас | лов | яң | tíz |
| 100 | sata | sada | sada | sada | sata | sata | čuođi | čue´đ | шÿдö | сядо | сяжа | се | сю | сат | сот | száz |
| 1.000 | tuhat | tuhat | tuhat | tuhat | tuhat | tuhat | duhát | dohat | тÿжем | тёжа | тёжянь | сюрс | сюрс | сотэр | ... | ezer |
[wobdźěłać] Webowe wotkazy
- Frequently Asked Questions about Finno-Ugrian Languages
- László Marácz: The Untenability Of The Finno-Ugrian Theory From A Linguistic Point Of View
- Lisćina uralskich rěčow z ličbu rěčnikow (jendźelsce)
|
Tutón nastawk njewotpowěduje standardam wikipedije. Tu móhło so slědowace polěpšić:
|
