Relativitate special
De Wikipedia, le encyclopedia libere
Le theoria del relativitate special, proponite per Albert Einstein in su essayo Zur Elektrodynamik bewegter Körper (Super le electrodynamica de corpores movente) le 30 de junio 1905, es un theoria physic basate super le principio que tote movimento sia relative e que le lumine ha un velocitate constante, considerante le spatio-tempore como un continuo quadridimensional. Le theoria del relativitate general es le theoria extendente isto al gravitation e al movimento accelerate.
Le theoria del relativitate special es largemente le consequentia de effortios experimental e theoric in le fin del 19ne seculo e initio del 20me seculo pro producer un theoria coherente del electromagnetismo. Le principal architecto del theoria esseva Albert Einstein, cuje investigationes lassava le a rejectar le idea de un "ethere" stationari penetrante tote le spatio e le notiones de spatio e tempore absolute como un systema de referentia pro tote le corpores in le universo.
Le relativitate special pone grande importantia super le distinction systematic inter le puncto de vista o referentia del observator e le del objecto o processo observate. Le principios fundamental del theoria, ben confirmate per le experimentos, es que le velocitate mesurate de tote radio de lumine es le mesme pro tote observatores non importa lor velocitates mutue, e que le forma mathematic del leges del physica que es applicabile al objectos in movimento o systemas sia independente del movimento del systema de referentia del observator, providente que le ultime movimento es uniforme. Ben que mathematicamente le theoria es surprendentemente simplice, su resultatos ha grande consequentias, cambiante le base del physica e ruinante notiones intuitive e de senso commun. Inter le consequentias sta le sequentes: nihil pote ir plus rapidemente que le velocitate del lumine in le vacuo; le massa de un corpore se augmenta e su longor in le direction del movimento se accurta durante que su velocitate se augmenta; le intervallo de tempore inter duo eventos occurrente in un corpore in movimento pare augmentar se a un observator stationari; le massa e le energia es equivalente e interconvertibile. Toto isto es ben attestate per experimentos.
