Héraðsdómar Íslands
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Héraðsdómar Íslands eru lægra dómstigið af tveimur á Íslandi en dómum þeirra má áfrýja til Hæstaréttar sem er æðra dómstigið. Dómstólarnir eru 8 talsins en þeim var komið á með lögum um aðskilnað umboðsvalds og dómsvalds í héraði frá 1989 sem tóku gildi 1992.[1] Núgildandi lög um héraðsdóma eru nr. 15/1998. Héraðsdómarar skulu vera 38 og skipaðir ótímabundið af dómsmálaráðherra að fenginni umsögn sérstakrar dómnefndar sem skipuð er þremur fulltrúum, einum sem tilnefndur er af Hæstarétti, einum sem tilnefndur er af Dómarafélagi Íslands úr hópi héraðsdómara og einum sem tilnefndur er af Lögmannafélagi Íslands úr hópi starfandi lögmanna.
[breyta] Forsaga
Áður hafði dómsvald í héraði hvílt hjá sýslumönnum og bæjarfógetum nema í Reykjavík þar sem dómsvaldið hvíldi hjá embættum borgardómara, borgarfógeta og sakadómara. Í stærstu kaupstöðum utan Reykjavíkur voru einnig starfandi sérstakir héraðsdómarar við embætti bæjarfógeta. Með lögunum var allt dómsvald fært til hinna nýju héraðsdóma og skerpt var á hlutverki sýslumanna en embætti bæjarfógeta voru lögð niður, embætti borgarfógeta í Reykjavík varð að sýslumanninum í Reykjavík sem fór með sömu störf að dómsvaldinu undanskildu. Lengi hafði verið rætt um fullan aðskilnað umboðsvalds og dómsvalds á Íslandi, meirihluti þingnefndar sem skipuð var 1914 til að fjalla um málið lagði til slíkan aðskilnað 1916 en Alþingi kaus að ráðast ekki í þær breytingar að svo stöddu. Það var ekki fyrr en mál Akureyrings sem dæmdur var fyrir umferðarlagabrot barst inn á borð mannréttindanefndar Evrópuráðsins (undanfara núverandi Mannréttindadómstóls Evrópu) 1987 að undirbúningur hófst að lagasetningunni. Maðurinn hafði verið dæmdur af fulltrúa bæjarfógetans á Akureyri sem starfaði undir stjórn fógetans sem jafnframt var yfirmaður lögreglunnar sem rannsakaði málið. Málið var kært til mannréttindanefndarinnar á þeirri forsendu að mál sakbornings hefði ekki hlotið meðferð í undirrétti fyrir óháðum dómara. Nefndin ákvað að taka málið til efnismeðferðar sem þýðir að hún taldi líkur á að þetta fyrirkomulag bryti í bága við Mannréttindasáttmála Evrópu. Dómur féll þó aldrei í þessu máli þar sem gerð var sátt sem fól í sér loforð íslenskra stjórnvalda um að ráðast í breytingarnar á kerfinu.
[breyta] Dómstólarnir
- Héraðsdómur Reykjavíkur
- Aðsetur: Dómhúsið við Lækjartorg, Reykjavík
- Vefur: http://domstolar.is/reykjavik
- Héraðsdómur Reykjaness
- Aðsetur: Fjarðargata 9, Hafnarfirði
- Aukaþingstaður: Vatnsnesvegur 33, Keflavík
- Vefur: http://domstolar.is/reykjanes
- Héraðsdómur Vesturlands
- Aðsetur: Bjarnarbraut 8, Borgarnesi
- Aukaþingstaður: Borgarbraut 2, Stykkishólmi
- Vefur: http://domstolar.is/vesturland
- Héraðsdómur Vestfjarða
- Aðsetur: Hafnarstræti 9, Ísafirði
- Aukaþingstaður: Aðalstræti 92, Patreksfirði
- Vefur: http://domstolar.is/vestfirdir
- Héraðsdómur Norðurlands Vestra
- Aðsetur: Skagfirðingabraut 21, Sauðárkróki
- Aukaþingstaður: Hnjúkabyggð 33, Blönduósi
- Vefur: http://domstolar.is/nordurlandvestra
- Héraðsdómur Norðurlands Eystra
- Aðsetur: Hafnarstræti 107, 4. hæð, Akureyri
- Aukaþingstaður: Útgarður 1, Húsavík
- Vefur: http://domstolar.is/nordurlandeystra
- Héraðsdómur Austurlands
- Aðsetur: Lyngás 15, Egilsstöðum
- Aukaþingstaður: Hafnarbraut 36, Höfn
- Vefur: http://domstolar.is/austurland
- Héraðsdómur Suðurlands
- Aðsetur: Austurvegur 4, Selfossi
- Aukaþingstaður: Heiðarvegur 15, Vestmannaeyjum
- Vefur: http://domstolar.is/sudurland
