Listi yfir þekktar tilraunir

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Eftirfarandi er listi yfir þekktar tilraunir og aðrar sögufrægar rannsóknir.

Hér á mikið eftir að þýða, svo endilega hjálpaðu til!

[breyta] Stjörnufræði

• Eratosthenes reiknar út ummál jarðar (240 f.Kr.)
• Galileo Galilei skoðar tungl Júpíters gegnum stjörnukíki og sér að þau virðast snúast um plánetuna. Þetta styður sólmiðjukenninguna og gengur gegn jarðmiðjukenningunni um alheiminn (1609)
• Arno Penzias and Robert Wilson detect the cosmic microwave background radiation, giving support to the theory of the Big Bang (1964)

[breyta] Líffræði

• Anton van Leeuwenhoek uppgötvar örverur.
• Robert Hooke, með hjálp smásjár, skoðar frumur (1665)
• Edward Jenner prófar fyrsta bóluefnið (1796)
• Baunaplönturannsóknir Gregor Mendel leiða hann til tilgátna um undirstöðukenningar erfðafræðinnar (ríkjandi gen annars vegar og víkjandi hins vegar, 1-2-1 hlutfallið, sjá Mendelskar erfðir) (1856-1863)
• Louis Pasteur notar S-lagaðar flöskur til að hindra gró frá því að menga seyði. Afsannar kenninguna um sjálfskviknun lífs. Framhald rannsóknar Francesco Redi á þránu kjöti.
• Frederick Griffith sýnir tilraun Griffiths, þar sem að lifandi frumum er breytt með breytingarlögmáli, sem að seinna er komist að í raun um að sé kjarnsýra (1928)
• Karl von Frisch ræður fram úr "dansinum" sem að hunangsflugur nota til að miðla milli sín upplýsingum um staðsetningu blóma (1940)

• Barbara McClintock ræktar maísplöntur eftir lit, sem að leiðir til uppgötvunar á stökkla (1944)
• Hershey-Chase tilraunin notar gerilveirur til að sanna að kjarnsýra sé arfgengisefnið (1952)

• Miller-Urey tilraunin sýnir fram á að lífræn efnasambönd geta sjálfkrafa myndast úr ólífrænum efnasamböndum (1953)

• Meselson-Stahl tilraunin sannar að kjarnsýruafritun sé hálfgeymin (1958)
• Crick, Brenner et al. tilraunin gaf innsýn í tjáningu gena (1961)
• Nirenberg og Matthaei tilraunin réði fram úr genakóðanum (1961)
• Nirenberg og Leder tilraunin sýndi fram á þrenningarnátturu genakóðans og gerði kleyft að ráða fram úr táknmáli hans (1964)

[breyta] Efnafræði

• Neil Bartlett blandar xenon og flúor sem að leiðir til fyrstu efnasmíðar á eðalgassameind, xenon tetraflúoríð (1962)

[breyta] Eðlisfræði

• Arkímedes tók eftir því að líkami hans léttist í baði þegar hann ruddi frá sér vatninu. Þetta leiddi til fyrstu réttu kenningarinnar um uppdrif í vökvum. (um 250 f.Kr.)
• Erastoþenes reiknaði ummál jarðar með því að finna hornið sem geislar sólar mynda við lóðrétta stefnu á einum stað jarðar á sama tíma og þeir eru lóðréttir á öðrum stað, þekktri vegalengd sunnar. (240 f.Kr.).
• Galileo Galilei notar rúllandi kúlur til þess að afsanna kenningu Aristótelesar um hreyfingu hluta. (1602 - 1607).
• Isaac Newton klauf sólarljósið með glerstrendingi og sýndi með því fram á litróf.
• Ole Rømer notaði tímamælingu á tunglmyrkvum Júpíterstungla borið saman við fjarlægð þeirra frá jörðu til þess að meta hraða ljóssins í fyrsta skipti. Hraðinn sem hann fékk út var 225.000 km/s (rétt gildi er 299.792 km/s) (1672).
• Henry Cavendish's torsion bar experiment (1798)
• Thomas Young gerði tilraun með að láta ljós falla í gegnum tvær samsíða rifur með millibili af svipaðri stærðargráðu og bylgjulengd ljóssins (um 1805).
• Hans Christian Ørsted uppgötvaði samband rafmagns og segulmagns með því að gera tilraunir með segulnál í rafsviði. (1820).
• Christian Doppler gerði tilraun með að þeyta lúðra á járnbrautarlest, sem ók hjá, og komst að því að tíðni tónsins þegar lestin nálgaðist var hærri en tíðnin þegar hún fjarlægðist. Þetta kallast Doppler-áhrif. (1845).
• Léon Foucault sýndi í fyrsta sinn pendúlinn, sem við hann er kenndur. Með því sýndi hann fram á Coriolis-kraftinn sem stafar af snúningi jarðar. (1851).
• Michelson-Morley experiment exposes weaknesses of the prevailing variant of the theory of luminiferous aether. (1887)
• Guglielmo Marconi demonstrates that radio signals can travel between two points separated by an obstacle. Marconi's servant is behind a hill 3 kilometers away and fires his rifle upon receiving the signals (1895).
• Henri Becquerel uppgötvar geislavirkni (1896)
• Joseph John Thomson's cathode ray tube experiments (discovers the electron and its negative charge) (1897)
• Robert Millikan's oil-drop experiment, which suggests that electric charge occurs as quanta (whole units), (1909)
• Heike Kamerlingh Onnes demonstrates superconductivity (1911)
• Ernest Rutherford's gold foil experiment demonstrated that the positive charge and mass of an atom is concentrated in a small, central atomic nucleus, disproving the then-popular plum pudding model of the atom. (1911)
• Arthur Eddington fer með föruneyti til Principe-eyja til að fylgjast með sólmyrkva. (gravitational lensing). This allows for an observation of the bending of starlight under gravity, a prediction of Albert Einstein's theory of relativity. It was confirmed (although it was later shown that the margin of error was as great as the observed bending) (1919)
• Otto Stern and Walter Gerlach conduct the Stern-Gerlach experiment, which demonstrates particle spin (1920)
• Enrico Fermi klýfur atóm (1934)
• John Bardeen og Walter Brittain framleiða fyrsta nothæfa smárann (1947)
• Clyde L. Cowan and Frederick Reines confirm the existence of the neutrino in the neutrino experiment (1955)
• The Scout rocket experiment confirms the time dilation effect of gravity. (1976)
• Stanley Pons and Martin Fleischmann report the production of excess heat from a table-top cold fusion experiment (1989)
• Eric A. Cornell and Carl E. Wieman synthesize Bose-Einstein condensate (1995)

[breyta] Sálfræði

• Ivan Pavlov rannsakar klassíska skilyrðingu hjá hundum (tíundi áratugur 19. aldar og fyrsti áratugur 20. aldar)
• John Broadus Watson og Rosalie Rayner kanna klassíska skilyrðingu hræðsluviðbragðs hjá Alberti litla (1920)
• B.F. Skinner gerir tilraunir á virkri skilyrðingu (fjórði áratugur 20. aldar-sjöundi áratugur 20. aldar)
• Solomon Asch sýnir hvernig hópþrýstingur getur fengið fólk til að samþykka skoðanir sem augljóslega eru rangar (1951)
• Harry Harlow sýnir með rannsóknum sínum á apaungum að hlýja er mikilvægari en matur fyrir myndun tilfinningatengsla við móður (1957-1974)
• Stanley Milgram gerir Milgramtilraunirnar svokölluðu á hlýðni og undirgefni (1963)
• Philip Zimbardo er í forsvari fyrir hina frægu fangelsisrannsókn Stanford-háskóla (1971)
• Allan og Beatrice Gardner kenna apanum Washoe táknmál (áttundi áratugurinn)
• Martin Seligman rannsakar lært hjálparleysi (áttundi áratugurinn)
• David Rosenhan sýnir að geðlæknar eru ekki í stakk búnir til að greina á milli þeirra sem eru geðveikir og þeirra sem eru það ekki (1972)
• Elizabeth Loftus og John C. Palmer sýna fram á að leiðandi spurningar geta leitt til falskra minninga (1974)

[breyta] Hagfræði og stjórnmálafræði

Þessi grein þarfnast hreingerningar svo hún hæfi betur sem grein hér á Wikipedia. Skoðaðu sýnigreinina og nafnavenjurnar til að bæta hana.

• Negative Income Tax experiments
• Axelrod's Prisoner's Dilemma Tournament
• TennesseeSTARClassSizeExperiment