განჯა

ვიკიპედიიდან

განჯა (აზერბ. Gəncə) - ისტორიულად ირანის (სპარსეთის) მნიშვნელოვანი ქალაქი, ამჟამად აზერბაიჯანის სიდიდით მეორე ქალაქია. აქ დაიბადა პოეტი ნიზამი განჯელი.

ქალაქის დაარსების თარიღად მიიჩნევენ ჩვ.წ.-ის მე-5 საუკუნეს. სახელის "განჯა" ეტიმოლოგიად მიიჩნევენ სპარსულ სიტყვას განჯ (گنج: "განძი"), ან თურქულ სიტყვას genç ("ახალგაზრდა"). პირველი თეორია უფრო სიმართლესთან მიახლოებულად ითვლება, ვინაიდან ის რამდენიმე ძველ წყაროშია ამგვარად მოხსენიებული. ასევე ამ თეორიის მხარდამჭერთა მტკიცებით ქალაქი ამ ადგილას გაცილებით ადრე არსებობდა რეგიონში ისლამის შემოსვლამდე.

1139 წლის მიწისძვრისა და 1231 წლის მონღოლთა შემოსევის შემდეგ განჯის ხალხი ეკონომიკურ და კულტურულ გაქვეითებას განიცდის. ქალაქი ხელახლა აყვავდა სეფიანთა დინასტიის გამეფების პერიოდში. მცირე ხნის განმავლობაში განჯას აბასაბადი ერქვა შაჰ აბას I-ის პატივსაცემად. 1747 წელს განჯა დამოუკიდებელი განჯის სახანოს დედაქალაქი ხდება. 1813 წლისს გულისტანის ხელშეკრულებით ქალაქი რუსების ხელში გადავიდა სპარსეთ-რუსეთის ომში სპარსების დამარცხების გამო. ამ პერიოდში მას ელიზავეტპოლი დაერქვა რუსეთის მეფე ალექსანდრე I-ის მეუღლის პატივის ნიშნად, საბჭოთა ეპოქაში კი ერქვა კიროვაბადი.

განძა, ქ. განჯის სახელწოდება ძველ ქართულ და სომხურ მატეანეებში.