Çу, 30

Википедири материал

Ака — Çу — Çěртме
Тн	Ыт	Юн	Кç	Эр	Шм	Вр
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30	31
Эрне кунěсен ячěсене 2005 çул валли кăтартнă

Тупмалли

1 Уявсем
2 Пулса иртнĕ
3 Çуралнă
4 Вилнĕ

[тӳрлет] Уявсем

АПШ, вăрçăра вилнисене асăну кунĕ.
Таса Фердинанд Кастильски кунĕ.
Фиджи, Рату Сир Лала Сукуна кунĕ.
Хорвати, Пăхăнманлăх кунĕ.

[тӳрлет] Пулса иртнĕ

1416 — Католици чиркĕвĕ чехсен тĕн реформаторне (çĕнетекенĕ) Иероним Пражскине çунтарса вĕлернĕ.
1431 — Руанра Жанна д’Арка çунтарса вĕлернĕ.
1498 — Христофор Колумбăн (Cristoforo Colombo) виççĕмĕш экспедицийĕ.
1527 — Марбургра (Германи) университет никĕсленĕ.
1594 — Персие вырăс элчи кнеç А. Звенигородский кайнă.
1805 — Войсковым наказным атаманом М. И. Платовым основан г. Новочеркасск как новый административный центр Земли войска Донского.
1814 — Наполеон Бонапарта (Napoléon Bonaparte) Эльба утравĕнче ирĕксĕр усрама янă.
1858 — Хабаровск хулине никĕсленĕ.
1871 — Париж коммуни пĕтнĕ.
1872 — Пĕрремĕш политехник кăтартăвĕ, Мускав. Кайран, Политехника музейĕ пулса тăнă.
1879 — Америка магначĕ Уильям Вандербильт (William Vanderbilt) Нью-Йорк хулинче «Мэдисон Сквер Гарден» спорт комплексне тума шутланă.
1884 — Екатеринослав чукун çулне ĕçе кĕртнĕ, вăл Донбасса Кривбасспа çыхăнтарнă.
1886 — Раççейре кашни чун налукне 1887 çултан пуçласа илме пăрахăçланă.
1896 — Пĕрремĕш автоавари, Нью-Йорк. Генри Уэллс автомобилĕ Ивлин Томас велосипедистпа çапăннă. Велосипедистăн ури хуçăлнă.
1908 — Аслă Британире пĕрремĕш хут сывлăшçӳревçĕсен тĕнчери ăмăртăвне ирттернĕ. Лондон çумĕнчи в Фулхэмри Харлингэм-клуб патĕнчен тӳпене 30 аэростат хăпарнă. Европăн 5 çĕршывĕн çыннисем ăмăртăва хутшăннă.
1911 — Паллă «Индианаполис 500 милĕ» автоăмăрту пĕрремĕш хут иртнĕ. Рэй Хэрроун çĕнтернĕ.
1913 — Лондонра Болгарипе Турци мирлĕ килĕшӳ алă пусса çирĕплетнĕ, пĕрремĕш Балкан вăрçи вĕçленнĕ.
1917 — Пĕрремĕш ăнăçлă дирижабль вĕçĕвĕ: ВМС АПШ В-1 фирмы «Гудиир» совершил хăйĕн пĕрремĕш хут Чикагăран (Иллинойс штачĕ) Акронран (штат Огайо) инçех мар Уингфут хулине вĕçсе çитнĕ.
1922 — Вашингтонра АПШан Аслă сучĕн Ертӳçĕ Уильям Говард (William Howard Taft) Линкольн Мемориалне чаплăн уçнă.
1941 — Германи çарĕсем Крит утравне ярса илнĕ.
1942 — Кёльн хулине акăлчан авиацийĕ бомбăсемпе аркатнă.
1948 — Британин гражданлăх акчĕ британисен статусĕпе Пĕртуслăх гражданĕсене пурне те тивĕçтернĕ.
1949 — Германире, совет оккупаци пайĕнче, Халăх конгресĕ çĕнĕ конституци йышăннă
1950 — ЦК ВК (б) пĕчĕк колхозсене пысăклатас йышăну кăларнă.
1953 — СССР Турци , в частности на город Карс.
1959 — Уайт (Англи) утравĕ çинче первое испытание судна на воздушной подушке.
1962 — Бенни Гудмен (Benjamin David "Benny" Goodman) хăйĕн ансамблĕпе пĕрремĕш хут Совет Союзне килнĕ. Америка джазменĕсем СССР-та 6 концерт ирттернĕ.
1965 — Москва-Стокгольм тата Москва-Осло чукун çул çыхăнăвĕсене уçнă.
1971 — Маринер-9 спутника Марс патнелле хăпартса янă.
1977 — АПШпа Куба дипломати элчисемпе çšхăну тытма йышăннă (авăн, 1 пуçласа).
1982 — Испани ÇАПУн вунулттăмĕш çĕршывĕ пулса тăнă.
1992 — Кейӳре «Грин Грей» музыка ушкăнĕ йĕркеленнĕ.
1994 — «Час пик» Листьев Владислав Николаевич пĕрремĕш хут тухнă.
1995 — Раççейре çĕрпинтенкĕллĕ укçапа усă курма тытăннă.
2003 — «Конкорд»ăн юлашки вĕçĕвĕ.

[тӳрлет] Çуралнă

1220 — Александр Невский, кнеç, Юрий Долгорукийĕн мăнкĕн ывăлĕ, Всеволод Пысăк Йăва мăнукĕ.
1265 — Данте Алигьери (Dante Alighieri), итали сăвăçи.
1423 — Георг фон Пойербах (Georg von Peuerbach), австри математикĕ, астроном.
1609 — Даниелюс Клейнас (Danielius Kleinas), автор первой грамматики литовского языка (ум. 1666).
1814 — Бакунин Михаил Александрович, вырăс философĕ, революционер, анархист.
1841 — Абаза Константин Константинович, раççей çар историкĕ, çыравçă.
1846 — Фаберже Карл Густавович (Carl Peter Fabergé), вырăс ювелирĕ.
1853 — Винсент Ван Гог (Vincent Willem van Gogh), голланди ӳнерçи.
1859 — Пьер Жане (Pierre-Marie-Félix Janet), франци психологĕ, невропатолог.
1862 — Фофанов Константин Михайлович, вырăс сăвăçĕ, «Волки» (Кашкăрсем) поэма çыраканĕ.
1875 — Джованни Джентиле (Giovanni Gentile), итали философĕ, фашизм идеологĕ, министр образования в правительстве Муссолини (Benito Amilcare Andrea Mussolini).
1876 — Владимир Назор (Vladimir Nazor), хорвати çыравçи, кайранхи «хорват модерн» енĕпе çыраканĕ.
1888 — Мигай Сергей Иванович, юрăçă (лирикăллă баритон), педагог.
1896 — Хокс Хоукс (Howard Winchester Hawks), америка режиссерĕ, сценарист, продюсер.
1899 — Ирвинг Тальберг (Irving Thalberg), америка киноĕçченĕ.
1907 — Кибардина Валентина Тихоновна, артистка.
1908 — Соболев Владимир Степанович, паллă геолог, академик, минералог.
1908 — Ханнес Альвен (Hannes Olof Gösta Alfvén), швеци астрофизикĕ, Нобелб преми лауреачĕ 1970.
1908 — Мел Бланк (Melvin Jerome Blanc), артист, мультипликацире чылай ĕçленĕ.
1908 — Янис Озолиньш (Jānis Ozoliņš), композитор, дирижер, педагог.
1908 — Луи Дакен (Louis Daquin), франци режиссерĕ.
1909 — Бенни Гудмен (Benjamin David "Benny" Goodman), америка кларнетисчĕ.
1912 — Ошанин Лев Иванович, сăвăçă, нумай юрă валли сăвă çырнă.
1912 — Хью Гриффит (Hugh Griffith), акăлчан артисчĕ.
1912 — Джулиус Аксельрод (Julius Axelrod), америка биохимикĕ, фармаколог.
1920 — Франклин Шефнер (Franklin J. Schaffner), америка кинорежиссерĕ.
1921 — Джейми Юйс (Jacobus Johannes Uys), кăнтăр-африка режиссерĕ.
1922 — Витоль Арнольд Янович, раççей сценарисчĕ.
1925 — Адольфас Мекас (Adolfas Mekas), америка критикĕ, режиссер.
1926 — Агапова Нина Фёдоровна, артистка («Дайте жалобную книгу», «Корона Российской империи», «Старики-разбойники»).
1928 — Аньес Варда (Agnès Varda), франци режиссерĕ.
1930 — Ральф Кирстен (Ralf Kirsten), нимĕç режиссерĕ.
1933 — Серджо Читти (Sergio Citti), итали режиссерĕ.
1934 — Леонов Алексей Архипович, космонавт.
1936 — Попов Валентин Васильевич, артист, режиссер.
1936 — Кир Далли (Keir Dullea), америка артисчĕ.
1937 — Демьяненко Александр Сергеевич, киноартист («Кавказская пленница», «Операция Ы», «Карьера Димы Горина», «Иван Васильевич меняет профессию», «Зеленый фургон»).
1939 — Майкл Дж. Поллард (Michael J. Pollard), америка артисчĕ.
1945 — Лефтий Антонина Владимировна, украина артистки.
1945 — Николай Ковальский, кинорежиссер («По улице комод водили», «Только в мюзик-холле»).
1951 — Стивен Тоболовски (Stephen Tobolowsky), америка артисчĕ.
1953 — Колм Мини (Colm Meaney), ирланди артисчĕ.
1953 — Бабаян Роксана Рудековна, эстрада юрăçи, артистка («Импотент», «Бабник»).
1955 — Ники Хидон (Nicholas Bower Headon), «Clash» ушкăнĕнче, псевдоним Топпер.
1957 — Билозир Оксана Владимировна, украина юрăçи.
1958 — Маpи Фридрикксон (Marie Fredriksson), «Roxette» дуэт юрăçи.
1958 — Майорова Елена Владимировна, артистка («Вам и не снилось», «Одиноким предоставляется общежитие», «Забытая мелодия для флейты»).
1960 — Теодор Кучар, америка дирижерĕ, Украина Симфони оркестрĕн ертӳçĕ.

[тӳрлет] Вилнĕ

1431 — Жанна д’Арк (Jeanne d’Arc),Франци наци паттăрĕ, католиксен таса çынĕ.
1593 — Кристофер Марло (Christopher Marlowe), акăлчан сăвăçĕ, куçаруçă, драматург.
1640 — Питер Пауль Рубенс (Peter Paul Rubens), фламанди ӳнерçи.
1744 — Александр Поп (Alexander Pope), акăлчан сăвăçĕ.
1770 — Франсуа Буше (François Boucher), франци ӳнерçи.
1778 — Мари-Франсуа Вольтер (Voltaire, чăн хушамачĕ Аруэ), франци философĕ, çыравçи.
1861 — Горчаков Михаил Дмитриевич, кнеç, раççей çарпуçĕ.
1911 — Фофанов Константин Михайлович, вырăс сăвăçĕ.
1912 — Уилбер Райт (Wilbur Wright), америка изобретателĕ, авиаконструктор, лётчик.
1917 — Юлюс Янонис (Julius Janonis), литва сăвăçĕ, революционер; хăй çине ал хунă, Патша Салинче.
1918 — Плеханов Георгий Валентинович, Раççейри тата тĕнчери социаллă юхăмĕн паллă ĕçченĕ.
1925 — Артур Мёллер Ван Ден Брук (Arthur Moeller van den Bruck), нимĕç историкĕ, критик, 1923 çулта «Виççĕмĕш импери» («Третий рейх») кĕнеке çырнă.
1926 — Стеклов Владимир Андреевич, вырăс математикĕ, механик. Петербургри Тĕпчевсен Академин Академикĕ.
1942 — Сафонов Борис Феоктистович, лётчик, Совет Союзĕн Паттăрĕ.
1952 — Альберт Ласкер (Albert David Lasker), америка филантропĕ, паянкунхи янравăн ашшĕ.
1960 — Пастернак Борис Леонидович, вырăс сăвăçĕ, çыравçă, Нобель преми лауреачĕ 1958.
1966 — Вяйнё Валдемар Аалтонен (Wäinö Aaltonen), фин скульпторĕ.
1989 — Иоанн Странник (чăн ячĕ кнеç Дмитрий Алексеевич Шаховской), Сан-Франциско архиепископĕ.
1992 — Дуленков Борис Дмитриевич, совет кино ӳнерçи.
1994 — Хуан Карлос Онетти (Juan Carlos), уругвай çыравçи.
1994 — Марсель Бик (Marcel Bich), франци изобретателĕ.
2004 — Ольга Бура, украина телеçăлтăрĕ, автокатастрофăра сарăмсăррăн вилнĕ.