Friisk Foriining

Ut Wikipedy

De Friisk Foriining, wat oerset wurde kin as "Fryske Feriening", foarhinne ek wol bekend as de Foriining for nationale Friiske ("Feriening foar Nasjonale Noardfriezen"), is ien fan 'e beide grutte kulturele organisaasjes fan it yn 'e Dútske dielsteat Sleeswyk-Holstein leine Noard-Fryslân. Yn 'e fisy fan 'e Friisk Foriining foarmje de Noardfriezen as in etnyske en nasjonale minderheid yn Dútslân; as heechste doel hat de Foriining om in Noardfryske standerttaal te kreëarjen, dy't dan yn alle sektoaren fan 'e maatskippij op foet fan gelikensens mei it Dútsk komme moat te stean.

De Foriining waard yn 1923 oprjochte as de Friesisch-Schleswigsche Verein ("Frysk-Sleeswykske Feriening") en feroare syn namme yn 1935 yn Foriining for nationale Friiske. Fan it begjin ôf oan wie it in deensksinnige organisaasje, dy't besocht mear rjochten foar de Noardfriezen en harren taal te krijen. Dêrmei stie de Foriining linerjocht foar de Noardfryske Feriening (Nordfriesische Verein) oer, dy't de Noardfryske kultuer as neat mear as in Dútske streekidentiteit beskôge. De twastriid tusken de beide organisaasjes bestie fuort oant yn 'e sechstiger jierren fan 'e tweintichste ieu en brocht de Noardfryske taalstriid in protte skea ta. Lange tiid waard it skeel geande holden troch persoanlike rivaliteiten en antypatyen tusken de foarsitter fan 'e Foriining, Johannes Oldsen, en de NFV-foaroanman Rudolf Muuß.

Yn 'e nazytiid waard Friisk Foriining dan wol net ferbean, mar troch de foarsitter, Johannes Oldsen, in publikaasjeferbod op te lizzen waard der likegoed it near op lein. Boppedat waarden guon fan 'e nasjonalistyske foaroanmannen, dy't harren dêr net by dellizze woenen, oppakt of op oare manearen ferfolge. Nei de Twadde Wrâldoarloch koe de Foriining in koarte tiid fan grutte bloei, mei't er stipe krige fan 'e ynfloedrike organen fan 'e gruttere Deenske minderheid yn Súd-Sleeswyk, dy't fia Denemark waarme relaasjes mei de Alliëarden ûnderhold.

Tsjintwurdich hat de Friisk Foriining sa'n 600 leden. It haadkertier stiet yn it doarp Aaster-Beergem (Dútsk: Ost-Bargum). De Foriining fersoarget eltse hjerst in folkshegeskoallekursus Noardfrysk (de saneamde Harfsthuuchschölj), organisearret foar de Noardfryske jongerein útwikselingsprogramma's mei oare minderheden yn Jeropa en is tige belutsen by de promoasje fan it Noardfrysk troch de moderne media. Fierders is der in nauwe gearwurking mei de Noardfryske jongereinorganisaasje Rökefloose ("Ravensswaarm"), dêr't Noardfrysktalige sporteveneminten foar bern en jongerein mei organisearre wurde.

Ek yn 'e polityk is de Foriining aktyf. Om't sa'n lytse minderheid by lanlike en dielsteatsferkiezings fansels gjin foet oan 'e grûn krije kin, hat de Foriining him oansletten by de Sydslesvigsk Forening ("Súdsleeswykske Feriening"), de kulturele organisaasje fan 'e Deenske minderheid yn Súd-Sleeswyk en sadwaande ek by de politike earm dêrfan, de Sydslesvigsk Vælgerforening ("Súdsleeswykske Stim-mersferiening"), dy't in garandearre sit hat yn 'e Sleeswyksk-Holsteinske lândei.

Boppedat hat de Friisk Foriining, tegearre mei de Noardfryske Feriening, de Heimatbund Landschaft Eiderstedt, de Feriening fan it Noardfrysk Ynstitút en de gemeente Hilgelân sitting yn 'e Frasche Redj of Freeske Räid ("Noardfryske Rie"). Dat is in organisaasje dy't him ynset foar it behâld fan 'e Noardfryske taal, kontakten mei oare minderheden yn Dútslân ûnderhâldt en dy't de Noardfryske seksje fan 'e Grutfryske Rie foarmet.

Ek is de Foriining lid fan 'e Federale Uny fan Jeropeeske Nasjonale Minderheden en fan it nasjonale komitee fan 'e Bûnsrepublyk Dútslân yn it Jeropeeske Buro foar Minder Brûkte Talen (EBLUL).

[bewurkje seksje] Eksterne Keppelings

• Friisk Foriining (Noardfrysk, Ingelsk, Dútsk, Deensk)
• Jongereinorganisaasje Rökefloose (Noardfrysk, Dútsk)