Kartago
Ut Wikipedy
Kartago (Gryksk: Καρχηδών: Kargedon, fan de Punyske Kart-hadasht, dat nij doarp betsjut, Arabysk: قرطاج of قرطاجة, Latyn: Carthago) wie in stêd yn de âldheid, tichtby it hjoeddeiske Tunis yn it gebiet dat troch de Romeinen Afrika neamd waard. De stêd lei oan de eastlike side fan de mar Tunis, tsjinoer it sintrum fan de nije haadstêd fan Tuneezje, Tunis.
[bewurkje seksje] Oarsprong
De stêd waard troch de Fenisiërs stifte yn 814 f. Kr.. Neffens de leginde troch prinses Dido út Tyrus dy't op 'e flecht wie. Kartago ûntwikkele him hurd ta in wichtige seemacht yn it westlik bekken fan de Middellânske See, dy't it allinne rjocht opeaske oer de seehannel. Hjirtroch waard sy in wichtige tsjinstanner en konkurrint fan de Westlike Griken (benammen dy fan Syracuse op Sisylje en Massylje yn Sud-Frankryk) en letter fan jin útwreidende stêdsteat Rome. Lang om let laat dizze rivaliteit ta trije Punyske Oarloggen, dy't einigen meidat Kartago troch de Romeinen mei de grûn lyk makke waard.
[bewurkje seksje] De Punyske oarloggen
De earste Punyske kriich wie benammen in kriich tusken de seefloaten fan Rome en Kartago en fûn plak tusken 264 en 241 f. Kr.. Oan de ein hienen de Romeinen derby de macht krigen oer de westlike Middellânske See rûtes. It Kartaachske oerwicht oer de seehannel einige hjirmei. Fan need leiden de Kartagers harren ta op it fergrutsjen fan lânbesit, benammen yn Spanje. Nei ferrin fan tiid kamen hja op 'e nij mei Rome yn konflikt, diskear troch in skeel oer it sizzenskip oer it gebiet yn Spanje.
Mei de twadde Punyske kriich, fan 218 oant 202 f. Kr., stuts Hannibal mei in mânsk leger de Alpen oer nei Rome. Neffens de Romeinske skriuwer Livius die hy dat yn oktober/novimber 218 f. Kr. en hie hy 37 oaljefanten by him. Yn it begjin boekte hy grutte súksessen tsjin de Romeinen mar doe't dizze troch hienen dat sy Hannibal net yn in slacht koenen ferslaan snien de Romeinen de oanfierwegen fan de Katagers út Spanje ôf. Nei likernôch tweintich jier kriich yn Itaalje stienen de Romeinen der it bêst foar en moast Hannibal him werom lûke. De Romeinen koenen Spanje oermasterje en stieken oer nei Afrika. Dêr waard Kartago besingele en twongen har oer te jaan. De Kartagers behâlden allinnich de stêd en hienen inkeld mar ynfloed om Kartago hinne.
De tredde Punyske kriich ûntstie doe't Kartago in Afrikaanske tsjinstanner fan Rome stipe joech en fûn plak tusken 149 en 146 f. Kr.. It resultearre lang om let yn in folsleine ferneatiging fan Kartago.
[bewurkje seksje] Under Rome
Nei de folsleine ferneatiging fan Kartago hie keizer Augustus de minsken ferbean har op 'e ruïnes ta wenjen te sette, troch de gaadlike posysje hat er it ferbod gau opsein. De Romeinen bouden de nije stêd dy't op 'en nij de namme Kartago krige. De Púnjers sette har dêr krekt likegoed op 'en nij ta wenjen op it plak fan harren foarfaars. Yn 'e rin fan de earste ieu n. Kr. woeks it tal ynwenners fan de stêd nei 500.000, en hat de twadde stêd fan it westlike Romeinske ryk west. Allinnich Rome hat mei 800.000 wichtiger en grutter west. Yn it kristlike tiidrek hat Kartago ferskate konsilys holden en trochdat biskop Augustinus fan Hippo hjir studearre hie bleau it in wichtich plak.
