Súdwestgermaanske talen

Ut Wikipedy

De Súdwestgermaanske talen, ek wol Nederlânsk-Dútske talen neamd, foarmje in lytse taalgroep dy't heart ta de Westgermaanske talen. De talen fan dizze taalkloft wurde troch likernôch 132 miljoen minsken as memmetaal sprutsen.

Fierwei de wichtichste Súdwestgermaanske taal is it Dútsk, op ôfstân folge troch it Nederlânsk. Oare talen yn dizze taalgroep binne Afrikaansk, Lúksemboarchsk, Nederdútsk, Limboarchsk en Jiddysk. De measte taalkundigen beskôgje fierders it ier útstoarne Longobardysk ek as in Sudwestgermaanske taal, Hja beskôgje ek de fan it Dútsk ôfstamjende migrantetaalfoarmen Minnistedútsk, Hutteristedútsk, Pennsylvaansk en Wilamowytsersk as ôfsûnderlike talen. Ek rekkenje guon fan harren it Jenysk, in taal fan Sigeuners yn Dútslân en Switserlân, ta de Sudwestgermaanske talen. En ta einbeslút stribbet in part fan de sprekkers fan guon dialekten nei de status fan ôfsûnderlike taal, lykas foar it Sieusk/Westflaamsk, it Biltsk en it Switserdútsk.

[bewurkje seksje] Underferdieling

De Súdwestgermaanske talen kinne fierder opdield wurde:

• Súdwestgermaanske talen
  • Nederfrankysk-Nedersaksyske talen

    • Nederfrankyske talen 

      Nederlânsk, Afrikaansk en Limboarchsk

      Nedersaksyske talen 

      Nederdútsk

  • Heechdútske talen :

    • Dútske talen 

      Dútsk, Lúksemboarchsk, Wilamowytsersk en it útstoarne Longobardysk

    • Jiddysk

[bewurkje seksje] Foarbylden

Ferlykje yn 'e ûndersteande tabel de telwurden fan ien oant en mei tsien yn 'e Súdwestgermaanske talen.

taal 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nederdútsk (Westfaalsk) eein twei drai veier fief söss siewen acht niegen tein Nederlânsk een twee drie vier vijf zes zeven acht negen tien Afrikaansk een twee drie vier vyf ses sewe agt nege tien Sieusk èène twèèë drieë viere vuve zesse zeuvene achte negene tiene Limboarchsk een tweej drai vier vaif zees zeeve aach neuge téin Lúksemboarchsk een zwéi dräi fier fönnef sechs siwwe aachte néng zéng Dútsk eins zwei drei vier fünf sechs sieben acht neun zehn Jiddysk eyns tsvey dray fir finf zeks ziêben akht nayn tsen Pennsylvaansk (Amish) eens zwee drei viere fimfe sexe siwwe achte neine zehe Switserdútsk (Bernsk) öins zwöi dröi vier füüf ssechs ssiem åcht nün zäh

[bewurkje seksje] Skiednis

De Súdwestgermaanske talen ûntstienen tusken it útinoarfallen fan de taalienheid fan 'e Noard- en Westgermaanske folken, mûglik yn 'e 5de ieu, en it begjin fan de Súdwestgermaanske oerlevering, it Aldheechdútsk oan 'e ein fan 'e 8e ieu. De ferskate talen ûntstienen troch de gefolgen fan guon Ingveonismen en fan de Heechdútske lûdferskowings.