Skiermûntseach
Ut Wikipedy
Gemeente Skiermûntseach
|
|||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||
| Provinsje | Fryslân | ||||||
| Boargemaster | L.K. Swart | ||||||
| Haadplak | Easterbuorren | ||||||
| Gebiet - wetter |
199,07 km² - 158,53 km² |
||||||
| Ynwenners | 992 | ||||||
| Ferkearsieren | --- | ||||||
| Netnûmer | 0519 | ||||||
| Postkoades | 9166 | ||||||
| Offisjele webstee | www.schiermonnikoog.nl | ||||||
Skiermûntseach of Skiermuontseach (Offisjeel: Schiermonnikoog), yn it lokale Frysk Schiermonnikeich of Lytje Pole, is ien fan de fiif Fryske waadeilannen. It is in gemeente mei 1.001 ynwenners (1 jannewaris 2003). De gemeente hat in gebiet fan 199,07 km2, wêrfan 158,53 km2 wetter, en 44,2 km kust.
Ynhâld |
[bewurkje seksje] Eilân
Sûnt 1989 is it grutste part fan it eilân in Nasjonaal park. Fan Skiermûntseach giet in fear nei Lauwerseach.
It eilân feroaret, lykas oare waadeilannen, ûnder ynfloed fan de Noardsee en Waadsee, hieltiid fan foarm. Om't de wettelike grinzen fan de gemeente, en fan de provinsje, útgongen fan de lytste omfang, lei om 2000 hinne de eastpunt fan it hjoeddeiske, gruttere eilân yn Grinslân, yn de gemeente Iemsmûning. Op 1 jannewaris 2006 is de grins dêrom oanpast, dat dy no troch de Eilannerbalch rint. Op himsels wie it in foardiel om dúdlikens te hawwen oer de ferantwurdlikens oer it eilân, bygelyks by rampbestriding. Lykwols moast de provinsje Fryslân foar de 0,7 km2 lân- en 7 km2 wettergebiet 274.000 euro oan Grinslân betelje, en de gemeeente Skiermûnseach nochris 23.000 euro oan Iemsmûning. Dat hier der mei te krijen dat de ferdieling fan it gemeentefûns en fan it provinsjefûns beide basearre binne op gebiet. De lizzing fan it eilân sil no alle tsien jier op 'e nij besjoen wurde.
[bewurkje seksje] Plakken
It ienichste doarp op it eilân is Easterbuorren, meastal allinnich "it doarp" neamd om't Westerbuorren yn 1719 troch it wanneljen fan it eilân ferlern gien is.
[bewurkje seksje] Skiednis
It eilân hjit nei de Skiere muontsen fan it Kleaster Klaarkamp, by Rinsumageast. It wie yn de Midsieuwen yn besit fan dat kleaster en in part fan de mûntsen wenne op it eilân. Yn 1580 waard Fryslân protestantsk, en dêrtroch waard Skiermûntseach eigendom fan de provinsje.
Om't de provinsje te min jild hie waard it eilân yn 1638 ferkocht, en fan 1640 oant 1859 wie it yn it besit fan de famylje Stachouwer. Yn 1859 waard it koft troch John Eric Banck, dy't in nije waaddyk oanlei en helm plante tsjin it stosân.
Yn 1893 waard it eilân ferkocht oan de Dútske greve Hartwig Arthur von Bernstorff-Wehningen, dy't der nullebeammen plante as produksjebosk. Nei de Twadde Wrâldkriich is it as fijannich kaptaal oan Nederlân kaam.
[bewurkje seksje] Taal
Op Skiermûntseach wurdt in dialekt fan it Frysk sprutsen. It Skiermûntseagersk Frysk wykt sa'n soad ôf fan de fêstewâldialekten dat oare Friezen it net maklik ferstean kinne.
