Þór (norræn goðafræði)
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
| Hluti af greinaflokknum Norræn goðafræði |
 |
| Helstu goð |
| Æsir: Óðinn, Þór, Baldur, Loki, Höður, Bragi, Mímir Ásynjur: Frigg, Iðunn, Sif Vanir: Njörður, Freyja, Freyr |
| Aðrir |
| Jötnar: Ýmir, Bor, Bestla, Angurboða, Skaði, Hel, Ægir Skepnur: Auðhumla, Fenrisúlfur, Sleipnir, Miðgarðsormur, Heiðrún, Tanngnjóstur og Tanngrisnir, Huginn og Muninn Aðrir: Askur og Embla; Urður, Verðandi og Skuld; Dvergar, Álfar |
| Staðir |
| Ásgarður, Miðgarður, Útgarður, Niflheimur, Hel, Bifröst, Askur Yggdrasils |
| Rit |
| Sæmundaredda, Snorra-Edda, Heimskringla, Gesta Danorum |
| Trúfélög |
| Íslenska ásatrúarfélagið, Danska ásatrúarfélagið, Ásatrúarfélagið Bifröst, Reykjavíkurgoðorð. |
Þór sem einnig er kallaður Ása-Þór eða Öku-Þór (hann heitir á þýsku Donar og Þórr á norrænu) er þrumuguð í norrænni goðafræði. Hann er sterkastur allra ása og sagður verndari ása og manna. Honum er oft lýst sem sterklegum og rauðskeggjuðum með stingandi augnaráð. Þór er mest dýrkaður allra Ása að fornu og nýju. Þór var samfélagsgoð, verndari þinga og þeirra sem yrkja jörðina en einnig himnagoð og hamar hans er tákn þrumu og eldinga. Himnarnir skulfu við þrumur þær og eldingar sem fylgdu honum er hann reið yfir himinhvolfið og klettar og fjöll brustu. Margar sagnir bæði grimmlegar og skoplegar eru af ferðum hans til Jötunheims að berja á jötnum. Þór býr í höll sem heitir Bilskirnir í ríki sínu sem kallast Þrúðvangur. Í Bilskirni voru 540 herbergi og var stærst allra húsa sem menn kunnu skil á.
Efnisyfirlit |
[breyta] Fjölskylduhættir
Hann er sonur Óðins og Jarðar, verndari mannanna og Miðgarðs. Kona hans er Sif og börn þeirra eru Þrúður og Móði en einnig á Þór soninn Magna með jötunmeynni Járnsöxu.
[breyta] Einkennisgripir
Þór á nokkra dýrgripi sem einkenna hann. Fyrst má nefna vagn sem hann ferðast á en hann er dreginn af tveimur höfrum sem heita Tanngrisnir og Tanngnjóstur. Á ferðum sínum át Þór oft hafra sína til kvöldverðar, safnaði svo beinum þeirra saman eftir matinn og vígði þá til lífs á ný með hamri sínum. Vagninum ók hann um himininn og það fylgja honum bæði þrumur og eldingar. Aðrir dýrgripir í eigu Þórs eru megingjarðir, járnglófar og stafurinn Gríðarvölur sem hann fékk hjá gýginni Gríði. Merkasti gripurinn er þó hamarinn Mjölnir sem er máttugasta vopn hans í baráttunni við jötna og jafnframt tákn Þórs. Mjölnir eða Þórshamarinn er nú eitt helsta tákn heiðinna manna.
[breyta] Vikudagur
Þórsdagur var nefndur eftir ásnum og helst það nafn á flestum germönskum málum (t.d. hósdagur á færeysku) en Jón Ögmundsson biskup afnam hin heiðnu daganöfn á Íslandi.
Fimmtudagur er kenndur við Þór í flestum germönskum tungumálum, svo sem þýsku (Donnerstag), ensku (Thursday) og norsku (Torsdag).
[breyta] Dýrkun
Þór var einkum dýrkaður í vesturhluta Noregs og á Íslandi. Hann var mjög vinsælt goð og við kristnitökuna á Íslandi var hann sá ás sem erfiðast var að útrýma. Margs konar athafnir voru tengdrar honum. T.d. var hamar lagður í kjöltu brúðar við brúðkaup, honum haldið yfir höfði nýfædds barns og mynd af hamri klöppuð á landamerkjasteina eða ristur á grafsteina. Norrænir menn báru oft hamarsmen úr silfri um hálsinn.
[breyta] Ragnarök
Í Ragnarökum mun Þór berjast við erkióvin sinn Miðgarðsorm og munu þeir drepa hvorn annan.
