Þýska

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Þýska (þýska: Deutsch; framburður (uppl.)) er tungumál, sem talað er og ritað aðallega í Þýskalandi. Þýska tilheyrir germönskum málum, eins og danska, norska, sænska, íslenska, færeyska, enska og hollenska. Germönsk mál flokkast síðan til indó-evrópskrar málaættar og eru fjarskyld málum eins og til dæmis sanskrít.

Þýska Deutsch
Málsvæði:	Þýskalandi, Sviss, Austurríki auk 38 annarra landa.
Heimshluti:	Evrópa
Fjöldi málhafa:	120 milljónir
Sæti:	11
Ætt:	Indóevrópskt Germönsk Vesturgermanskt þýska
Stafróf:	{{{stafróf}}}
Opinber staða
Opinbert tungumál:	Þýskalandi, Liechtenstein, Austurríki, Belgíu, Sviss og Lúxemborg
Stýrt af:
Tungumálakóðar
ISO 639-1:	`de`
ISO 639-2:	`ger og deu`
SIL:	`GER`
Tungumál – Listi yfir tungumál
Þessi grein gæti innihaldið hljóðfræðitákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu í Unicode.

[breyta] Einkenni

Þýska er nokkuð lík íslensku hvað varðar málfræði, m.a. varðandi beygingar á fallorðum. Nafnorðin sjálf hafa oftast sömu beygingarmynd í eintölu, ákvæðisorðin sem stýra fallinu breytast hins vegar. Undantekningar frá þessu eru eignarfallsmyndir flestra nafnorða, veik og óreglulega beygð nafnorð auk karlkynsorða af erlendum uppruna. Nafnorðin hljóðvarpast sum hver í fleirtölu og eða bæta við sig endingu. Ólíkt flestum málum skyldri þýsku eru öll nafnorð og ávarpsfornöfn rituð með stórum staf og þérun er algeng. Í þýska stafrófinu er líka bókstafurinn ß („das Eszett“) sem ekki er að finna í öðrum germönskum málum.

[breyta] Málfræði

**Orðflokkar í þýsku**
Orðflokkur	Dæmi	Hlutverk
Nafnorð	Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er hat Samen für den Vogel.	Að tilgreina einstaka hluti, eða flokka hluta, jafnt raunverulega sem ímyndaða.
Sagnorð	Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er hat Samen für den Vogel.	Að gefa til kynna aðgerð eða atburð.
Lýsingarorð	Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er hat Samen für den Vogel.	Að lýsa einhverjum hlut nánar. Oftast notað með nafnorði.
Fornöfn	Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er hat Samen für den Vogel.	Gefa til kynna með almennum hætti um hvern eða hvað setningin á við.
Greinir	Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er hat Samen für den Vogel.	Að gera nafnorð ákveðin (ákveðinn greinir) eða óákveðin (óákveðinn greinir). Greinir getur verið viðskeyttur eða settur fyrir framan nafnorð sem sér orð.
Töluorð	Siebzehn große Vögel springen zu den drei wichtigen Männern, die in dem Garten stehen. Sie erhielten zwei Säcke Samen für die Vögel.	Gefa til kynna fjölda eða magn.
Smáorð í þýsku
Forsetningar	Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er hat Samen für den Vogel.	Hafa áhrif á merkingu fallorðs í setningu.
Atviksorð
Nafnháttarmerki	Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er denkt, daß es sehr nett ist zu geben.	Nafnháttarmerkið er orðið „zu“ á undan sagnorði í nafnhætti. Sögn í nafnhætti er án tíðar og endar oftast á „e“.
Samtengingar	Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er denkt, daß es sehr nett ist zu geben.	Tengir saman einstök orð eða setningar til að mynda málsgrein. Skiptist í aðaltengingar og aukatengingar.
Upphrópanir