ისრაელი

ვიკიპედიიდან

სტატია ეხება თანამედროვე სახელმწიფოს "ისრაელს". ძველი ებრაული სახელმწიფოსთვის იხილეთ: ისრაელის სამეფო

ისრაელი ისრაელის სახელმწიფო מדינת ישראל / دولة اسرائيل
ისრაელის დროშა	ისრაელის გერბი
ფართობი: 20 770 კმ² მოსახლეობა: 6 876 000 (2005) დედაქალაქი: იერუსალიმი სახელმწიფო ენა: ებრაული, არაბული პრეზიდენტი: შიმონ პერესი პრემიერ-მინისტრი: ეჰუდ ოლმერტი სახელმწიფო ჰიმნი: ”Hatikvah” ვალუტა: ახალი შეკელი დროის ზონა: UTC + 2 ინტერნეტის დომენი: IL სატელეფონო კოდი: 972

სექციების სია 1 სახელწოდება 2 გეოგრაფია 3 სახელმწიფო 4 დემოგრაფია 5 ეკონომიკა 6 ისტორია 7 მემკვიდრეობა

[რედაქტირება] სახელწოდება

• ოფიციალური: ისრაელის სახელმწიფო.
• ეროვნული: ივრითი - ישראל, Medinat Yisrael; არაბული - إسرائيل, Daulat Israil.
• ეტიმოლოგია: ”ისრაელი” ძველებრაულად “ღმერთთან შეჭიდებულს” ნიშნავს.

[რედაქტირება] გეოგრაფია

ქვეყანა მდებარეობს სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში, ხმელთაშუა ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე. მოსაზღვრე ქვეყნებია: ლიბანი, სირია, იორდანია, ეგვიპტე.

• ფართობი - 20.800 კვ.კმ, მათ შორის პალესტინის არაბული სახელმწიფოსათვის გაეროს მიერ გამოყოფილი ტერიტორია - 6.220 კმ² (ღაზას სექტორი და დასავლეთი იორდანი);
• ბუნება: მთები - გალილეის მთიანეთი; უმაღლესი მწვერვალი - მერონი 1,208 მ; მდინარე - იორდანი; ტბები - მკვდარი ზღვა, კინერეტი (იგივე გალილეის).

[რედაქტირება] სახელმწიფო

• სახელმწიფო სიმბოლოები: ისრაელის დროშა - წარმოადგენს თეთრ ტილოს, რომელსაც ზედა და ქვედა მხარეს ორი ლურჯი ზოლი გასდევს. დროშის ცენტრში გამოსახულია დავითის ექვსქიმიანი ვარსკვლავი. ისრაელის გერბი - წარმოადგენს “ფრანგული” ფორმის ფარს, რომლის ცენტრში გამოსახულია მენორა - შვიდსანთლიანი შანდალი.
• სახელმწიფო სისტემა - დემოკრატიული რესპუბლიკა.
• სახელმწიფოს მეთაური - პრეზიდენტი შიმონ პერესი (2007).
• მთავრობის მეთაური - პრემიერ–მინისტრი ეჰუდ ოლმერტი (2006).
• საკანონმდებლო ორგანო - ერთპალატიანი პარლამენტი (ქნესეთი, 120 წევრი).

[რედაქტირება] დემოგრაფია

• მოსახლეობა - 6 876 000 (2005), მათ შორის 80,1% ებრაელები, 17,0% პალესტინელი არაბი. ებრაელთა 32% ევროპულ-ამერიკული წარმოშობისაა, 15% აფრიკული, 13% აზიური, ხოლო 21% აბორიგენია.
• სახელმწიფო ენები - ებრაული და არაბული.
• რელიგია - იუდაიზმი, ისლამი.
• დედაქალაქი - იერუსალიმი (695 ათასი).
• ქალაქები - თელ-ავივი (365, აგლ. 2,960 ათასი), ჰაიფა (280, აგლ. 1,007 ათასი), რიშონ ლე-ციონი (220), აშდოდი (198), ბეერ-შევა (187).

[რედაქტირება] ეკონომიკა

• რესურსები - საშენი ხე-ტყე, სპილენძის მადანი, ბუნებრივი აირი, ფოსფატი, თიხა, სილა.
• სახელმწიფო ბიუჯეტი - 38,500 მლნ $ (1999).
• ერთობლივი ეროვნული პროდუქტი - 154.174 მლრდ $(2005), ერთ სულ მოსახლეზე - 15.920 $.
• ექსპორტი - ხილ-ბოსტნეული, ნავთობპროდუქტები, ქიმიკატები, მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, სასუქები.
• ვალუტა - ახალი შეკელი (ILS).

[რედაქტირება] ისტორია

ისრაელის სახელმწიფოს მნიშვნელოვანი მოვლენების ქრონოლოგია:

• 1948 - ისრაელის სახელმწიფოს გამოცხადება;
• 1948-49 - ომი დამოუკიდებლობისათვის, დასავლეთ იერუსალიმის შეერთება;
• 1948-52 - ხაიმ ვაიცმანი, ისრაელის პირველი პრეზიდენტი;
• 1949-53 - დავიდ ბენ-გურიონი, ისრაელის პირველი პრემიერი;
• 1949 - ისრაელის მიღება გაეროში;
• 1956 - სინაის კამპანია და ლიბანის კრიზისი;
• 1967 - ექვსდღიანი ომი, აღმოსავლეთ იერუსალიმისა და სხვა ტერიტორიების შეერთება;
• 1968-71 - ახალი ებრაულ-არაბული კონფლიქტი;
• 1973 - ომი სირია-ეგვიპტესთან;
• 1978 - კემპ-დევიდის შეთანხმება, ეგვიპტესთან სამშვიდობო შეთანხმების ხელმოწერა;
• 1982 - ოპერაცია "შლომ- ა-გალილ", პალესტინელთა სამხედრო ბაზების განადგურება ლიბანის სამხრეთში;
• 1994 - პალესტინელ არაბთა ავტონომიის შექმნა ღაზასა და იერიქონში.

[რედაქტირება] მემკვიდრეობა

• იერუსალიმი - ძველი ქალაქი, იაფოს და შხემის კარები, გოდების კედელი, კლდის გუმბათი - მეჩეთი ალ-აქსა, უფლის საფლავის ტაძარი, ვია დოლოროზა, იერუსალიმის ჯვრის მონასტერი;,
• ქრისტიანული ადგილები - ნაზარეთი, კაპერნაუმი;
• იერიქონი - სინაგოგა (VI ს.), ხალიფების სასახლე (VIII ს.);
• მკვდარი ზღვა - (მასადის ციხე-სიმაგრე).