სომხეთი

ვიკიპედიიდან

სექციების სია 1 სახელწოდება 2 გეოგრაფია 3 სახელმწიფო 4 ტერიტორიული მოწყობა 5 დემოგრაფია 6 ეკონომიკა 7 უახლესი ისტორია 8 კულტურა 9 რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება] სახელწოდება

• ოფიციალური: სომხეთის რესპუბლიკა.
• ეროვნული: Հայաստան; Hajastani Hanrapetutjun.
• ეტიმოლოგია: ქვეყნის სახელის სხვადასხვა ფორმები მომდინარეობს ძველსომხური ტომებისაგან - ჰაიასა, სუხმე, არმე. პირველი მათგანისგან მიღებულია სახელწოდება სომხურ ენაზე (ჰაიასტან), მეორისაგან - ქართულ ენაზე (სომხეთი), მესამისაგან - ევროპულ ენებზე (Armenia).
• ქვეყნის საერთაშორისო კოდი: AM.

[რედაქტირება] გეოგრაფია

ქვეყანა ამიერკავკასიაში, ჩრდილოეთით ესაზღვრება საქართველოს, აღმოსავლეთით - აზერბაიჯანს, სამხრეთით - ირანს, დასავლეთით - თურქეთს. ფართობი შეადგენს 29.800 კვ.კმ-ს. სომხეთის უმაღლესი მწვერვალი მთა არაგაცი (4095 მ), მნიშვნელოვანი მდინარეები - არაქსი, რაზდანი; ტბა - სევანი.

[რედაქტირება] სახელმწიფო

• სახელმწიფო სისტემა: განვითარებადი დემოკრატიული რესპუბლიკა.
• სახელმწიფოს მეთაური: პრეზიდენტი რობერტ ქოჩარიანი (1998).
• მთავრობის მეთაური : პრემიერ-მინისტრი.
• საკანონმდებლო ორგანო: ერთპალატიანი პარლამენტი (131 წევრი).

[რედაქტირება] ტერიტორიული მოწყობა

ქვეყანა ადმინისტრაციულად იყოფა 11 ოლქად (მარზი). 10 მარზი + დედაქალაქი, რომელსაც ასევე მარზის სტატუსი აქვს.

ოლქი	მოსახლეობა (ათასი)	ფართობი (ათასი)	ადმ. ცენტრი
ერევანი	1,267,576	210	ერევანი
არაგაცოტნი	173,667	2,755	აშტარაკი
არარატი	320,941	2,003	არტაშატი
არმავირი	340,343	1,241	არმავირი
გეღარკუნიკი	297,655	3,655	გავარი
ვაიოც-ძორი	70,004	2,406	იეჰეგნაძორი
კოტაიკი	335,934	2,100	რაზდანი
ლორი	402,191	3,791	ვანაძორი
სიუნიკი	167,962	4,505	ღაფანი
ტავუში	165,578	3,120	იჯევანი
შირაკი	370,780	2,679	კუმაირი

[რედაქტირება] დემოგრაფია

• მოსახლეობა: 3,326 მლნ (2003), მათ შორის 95,7% სომეხი, 1,7% ქურთი, 1,6% რუსი. 1993 წელს აზერბაიჯანელთა აბსოლუტური უმრავლესობა ქვეყნიდან გადასახლდა.
• სახელმწიფო ენა: სომხური, სხვა ენები - რუსული (2%).
• რელიგია: ქრისტიანობა. უმრავლესობა ეკუთვნის სომხურ-გრიგორიანულ ეკლესიას (94%), სომხურ-კათოლიკური მრევლი შეადგენს 5%-ს.
• დედაქალაქი: ერევანი (1,267 მლნ).
• დიდი ქალაქები: ვანაძორი (147 ათასი), გიუმრი (125), ვაღარშაპატი (66), რაზდანი (61).

[რედაქტირება] ეკონომიკა

ქვეყანას აქვს ოქროს მცირე რეზერვი, სპილენძის, მოლიბდენის, თუთიის, ალუმინის რესურსები. საექსპორტოდ აწარმოებენ ქიმიკატებს, კვების პროდუქტებს, მანქანათმშენებლობის პროდუქციას. ეროვნული ვალუტა სომხური დრამია (AMD). მნიშვნელოვანი კურორტები: არზნი, დილიჟანი, წახკაძორი, სევანი, ჯერმუკი.

[რედაქტირება] უახლესი ისტორია

1988 წლიდან ჩართულია სერიოზულ კონფლიქტში აზერბაიჯანთან მთიანი ყარაბაღის გამო. 1991 წელს გამოაცხადა დამოუკიდებლობა. 1992 წლიდან დსთ-ს წევრია.

[რედაქტირება] კულტურა

• არქიტექტურა: ეჩმიაძინი - რელიგიური ცენტრი, ტაძართა კომპლექსი (V — VI სს.), გარნი - ციხე-სიმაგრე და ტაძარი (I ს.), გეჰარდი (მონასტერი); დვინის და ზვარტნოცის სასახლეები და ეკლესიები (III — IV სს.).
• ლიტერატურა: სომხური ეპოსი - დავით სასუნცი (IX-X ს.), გლაძორის უნივერსიტეტი.

[რედაქტირება] რესურსები ინტერნეტში

• Armenica.org
• ყველაფერი სომხეთის შესახებ