Belsj

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.

---

Keuninkriek Belsj
Basisgegevens
Offesjeel taol	Nederlands, Frans, Duits
Hoofstad	Brussel
Staotsvörm	Constitutioneel Monarchie
Staotshoof	Albèr II
Premier	Guy Verhofstadt
[[{{{titelhoofregering1}}}]]	{{{naomhoofregering1}}}
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	Katteliek
Opperflaakde – % water	30.510 km² 6,2%
Inwoeners – Deechde:	10,3 miljoen 337/km²
Euverige
Munteinheid	Euro (EUR of €)
Tiedzaone	UTC +1
Nationale fiesdaag	21 juli
Vouksleed	Brabançonne
Web | Code | Tel.	.be | BEL | +32

't Belsj is e federaal land in Wes-Europa. De officieel naome zien Koninkrijk België, Royaume de Belgique en Königreich Belgien. 't Land heet daan ouch drei officieel taole, zuug oonder. 't Belsj weurt begrens door Nederland, Duitsland, Luxemburg, Fraankriek en de Noordzie. De hoofstad is Brussel.

Inhawd 1 Bestuurleke indeiling 2 Taole 3 't Bèlsj in internationaal verband 4 Historie 5 Externe link

[bewirk] Bestuurleke indeiling

Umtot de christendemocrate in Vlaandere de mierderheid höbbe en in Belsj verband neet - want dao höbbe de socialiste dat - is in 1993 beslote vaan 't Belsj 'ne federaal staot te make: 't land woort opgedeild in stökker die de meiste dinger zelf regele. 't Gief twie hoofindeilinge: de ierste in geweste en de twiede in gemeinsjappe. De geweste zien Vlaandere, Wallonië en Brussel en drage veur praktische dinger zörg. Ze höbbe 'n eige parlemint en eige ministers (boete 't väöl kleiner Brussel). De gemeinsjappe zien de Nederlandstaolege, de Franstaolege en de Duitstaolege gemeinsjap, die veural cultureel dinger regele. Dinger es wie o.m. sociale zekerheid, justitie, taalwètgeving, defensie, Boetelandse Zake weure op nationaal ("federaal") niveau beslis. 't Gief gein nationale partije mie, allein partije die of in Vlaandere of in Wallonië opkoume. Verkoze in 't federaal parlemint deent 'ne mandataris 't nationaal belang te dene.

De gewèste zien weier in provincies ingedeild, en wel zoe (oficieel naome tösse häökskes):

• Vlaandere (Vlaanderen)
  • Wes-Vlaandere (West-Vlaanderen)
  • Oos-Vlaandere (Oost-Vlaanderen)
  • Antwerpe (Antwerpen)
  • Vlaoms Braobant (Vlaams-Brabant)
  • Limburg
• Brussel (Bruxelles/ Brussel)
• Wallonië (Wallonie)
  • Henegouwe (Hainaut)
  • Name (Namur)
  • Waals Braobant (Brabant Wallon)
  • Luik (Liège/Lüttich)
  • Luxemburg (Luxembourg)

[bewirk] Taole

't Belsj kint drei officieel taole: Nederlands, Frans en Duits. Veur 59% vaan de bevolking is Nederlands de ierste taol, veur 40% Frans en veur 1% Duits. De indeiling in geweste is groetendeils op de taolsituatie gebaseerd, de indeiling in gemeinsjappe zelfs gaans.

Op lokaal niveau is de situatie gecompliceerder. In Vlaandere weure hiel väöl oonderein dèks neet verstaonbaar dialekte gesproke, soms nog door de mierderheid vaan de bevolking. Veural in Wes-Vlaandere, boe nog 90% vaan de inwoeners dialek zouw spreke, is dat 't geval. In 'n groet deil vaan de provincie Limburg weurt Limburgs gesproke.

---

---

In de aafgelope 20 jaor is in Vlaandere 't Verkavelingsvlaams oontsjtande, 'n mengvorm tussje 't eege dialekt en de Sjtandaardtaal. Dat Verkavelingsvlaams, dat oonderee al nao gelang 't eege dialekt versjilt, is de normaal umgangstaal in gaans Vlaandere waoëre. Tut in de universitete toe. Vlaandere erkint ging aander taal dan 't Nederlands.
In Wallonië weure naeëve 't Fraans ouch sjtreektale gesjproke: 't Waals, 't Picardisch, 't Champenois en roond Aarle nog Luxemburgs. Vernujende kunstenaers haant de dialekte oontdikt es 'n oorsjpreunkeleke vorm um zich in oet te drukke. De Waalse regiering erkint dees tale saer 1990 wel es binnenlandse regionaal tale.

---

---

Wijer weure in 't Belsj väöl immigrantetaole gesproke, wie Lingala, Arabisch, Törks en Italiaans.

[bewirk] 't Bèlsj in internationaal verband

't Belsj is vaanaof de oprichting lid vaan de Europese Unie, d'r Raod van Europa, de Vereinegde Naties en de NATO.

In Brussel zien de Europese Commissie en de NATO gevesteg.

[bewirk] Historie

In de prehistorie woort 't Belsj door aofwisselende volker bewoend, meh in 't ierste millennium veur Christus vestegde ziech de Kelte dao. In d'n tied vaan Caesar woorte de dao levende stamme al Belgae geneump; in zie verslaag vaan zien oorloge in Gallië zeet Caesar tot de Belgae vaan alle Galliërs de sterkste of dapperste zien ("horum omnium fortissimi sunt Belgae"). Nao 't oetereinvalle vaan 't Roemeins Riek woort 't Belsj door Germaanse stamme bezat en kaom 't in 't Frankisch Riek te ligke. Mèt de conversie vaan Clovis I woort 't Belsj Christelek. Nao 't Verdraag vaan Verdun en 't verdeile vaan 't middelste riek kaom 't Belsj veur 't groetste deil in 't Duits Riek te ligke; Vlaandere evels woort veur 't groetste deil Frans.

In de vieftiende iew kaom 't Belsj door opeinvolgende verstandshouweleke in Bourgondische hen. Dees gebeeje woorte later door Sjarel V, dee euverigens gebore is in Gent, ge-orve. Oonder zien regering begós 't Calvinisme ziech door de Nederlen (ouch de zuideleke!) te verspreie. In 1568 begós d'n opstand, dee later Tachtegjaoregen Oorlog geneump zouw weure. In versjeie fases vaan deen oorlog waore groete deile vaan de zuideleke Nederlen in han vaan de opstandelinge; oetindelek bleef 't in 1648 bij de noordeleke, neet in de lèste plaots umtot nao 1600 de meiste calviniste in 't noorde te vinde waore en 't zuie gooddiels katheliek gebleve waor.

De Zuideleke Nederlen bleve Spaons, later Oosterieks. In de jaore '80 vaan de achtiende iew veurde Roems-keizer, eertshertog vaan Oosteriek en ouch hier in alle Belzje geweste, radicaal hervörminge door, die 'n ind móste make aon de door Middelieuwse tradities inefficiënte bestuursvörm en veural aon privilezjes vaan edele en kloesters. In 1794 woort 't gebeed door Fraankriek vereuverd en ingelijf. Aanders es Nederland bleef 't Belsj tot 1815 Frans.

In 1815 woort 't gebeed 't zuidelek deil vaan Nederland, oonder keuning Wöllem I. Umtot 't Belsj evels katheliek waor, zien elite Frans spraok en de industrie al väöl wijer oontwikkeld waor, voolte väöl Belzje dao wieneg veur en greujde 't oonbehage, tot 't gebeed in 1830 in opstand kaom. Aonvenkelek had me de bedoeling 't gebeed weer bij Fraankriek te veuge, meh dat verboje de mechtege staote Groet-Brittannië en Pruse, die Fraankriek neet gere zoe mechteg trökzaoge. Keuning woort de Duitse voors Leopold. In 1839 erkinde ouch de Nederlandse regering 't Belsj.

In de twiede hèlf vaan de negentiende iew leet keuning Leopold II 't binneland vaan Middel-Afrika explorere; in 1885 riechde heer de Vrijstaot Kongo op, wat zie persoenelek bezit woort. Heer leet veural hiel väöl rubber oet de binnelen koume, wat häöm groete winste opleverde, meh veur massasterfde oonder de negerbevolking zörgde. In 1908 woort heer door 't parlemint gedwonge zien kolonie aof te stoon.

In de Ierste Wereldoorlog woort 't Belsj bekans gans bezat; de stad Ieper woort daobij hielemaol verweus. Es compensatie kraog 't Belsj e struukse land vaan Duitsland, roond de stei Eupe en St.-Vith, en 'n kolonie vaan 't Duits Tanzania: Roeanda-Oeroendi. In d'n Twiede Wereldoorlog woort 't Belsj vaan 1940 tot 1944 bezat; aanders es in Nederland bleef de Belzje keuning Leopold III in 't Belsj. Nao d'n oorlog mós heer aoftrejje, umtot heer vaan collaboratie besjöldeg woort.

De historie vaan 't Belsj vaan nao d'n oorlog is veural 'n historie vaan twie ummer wijer oeterein drievende gemeinsjappe: de Vlaamse en de Waolse. De Vlaminge voolte ziech gediscrimineerd door de nog ummer veur 'n good deil Franssprekende elite. Zoe is tot in de jaore '70 't Frans voortaol gebleve op de Katholieke Universiteit Leuven. Vaanaof ca. 1970 woorte ummer nui wette oetgeveerdeg, die oetindelek, in 1993, leide tot 'n federaal staot. Recent oonderzeuk (2006) heet aongetoend dat de mierderheid vaan de bevolking 'n splitsing vaan 't land neet winselek vint.

[bewirk] Externe link

Ingelstaolege portaalsite

Lenj in Europa
Albanië | Andorra | Armenië2 | Azerbaidzjan1 | Belsj | Bosnië en Hercegovina | Bulgarieë | Cyprus2 | Daenemarke | Duutsjlandj | Esland | Finland | Frankriek | Griekelandj | Hongarieë | Ierland | Iesland | Italië | Kroatië | Letland | Liechtenstein | Litouwe | Luxemburg | Macedonië | Malta | Moldavië | Monaco | Montenegro | Nederlandj | Noorwege | Oekraïne | Oesteriek | Pole | Portugal | Roemenië | Ruslandj1 | San Marino | Servië | Sjlovenië | Sjlowakieë | Sjpanje | Turkije1 | Tsjechië | Vaticaansjtad (Heilige Sjtool) | Vereineg Keuninkriek | Wit-Ruslandj | Zjwaede | Zjwitserland
Aafhenkelike gebejer: Akrotiri en Dhekelia2 | Faeröer | Gibraltar | Guernsey | Jan Mayen | Jersey | Eilandj Man | Sjpitsberge
1. Dit landj lik gedeiltelik in Azië. 2. Dit landj lik geografisch in Azië, meh weurt óm cultureel en historische raejes bie Europa ingedeild.