Mongolië
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
| Mongolië | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taol | Mongools |
| Hoofstad | Ulaanbaatar |
| Staotsvörm | Rippebliek |
| Staotshoof | Natsagijn Bagabandi (sins 1997) |
| premier | Tsachiagijn Elbegdorzj |
| Groondgebeed % water |
1.565.000 km² 0,6% |
| Einwoeners | 2,7 miljoen |
| Munt | Tugrug (MNT) |
| Tiedzaone | UTC +7, +8 |
| Nationale fiesdaag | 11 juli |
| Volkshymne | Bügd Nairamdach Mongol |
| Landcode | MNG |
| TLD | .mn |
| Tillefoon | +976 |
Mongolië is e land in centraal-Azië, wat grèns in 't noorde grèns aon Rösland en in 't zuie aon Sjina. 't Eigelik gebeed Mongolië is groeter: dat umvat ouch nog 't Sjinees otonoom gebeed Binne-Mongolië; 't land is daan Boete-Mongolië. In plaots vaan 't sinocentrisch Boete- en Binne-Mongolië spreke de Mongole zelf lever vaan Noord- en Zuud-Mongolië. Hoofstad is Ulaanbaatar, ander stei zien Choybalsan, Altay en Bulgan. Väöl vaan de groetste Mongoolse plaotse zien neet groeter es e dörp en e groet deil vaan de bevolking leef nomadisch.
[bewirk] Administratief indeiling
Mongolië is ingedeild in 21 provincies (aimag). De hoofstad vörmp 'n provincie op ziech.
|
|
|
[bewirk] Taole
Mongools is de officieel taol; die weurt in versjèllende dialekte gesproke. 't Chalcha-dialek is 't officieelt. Wijers huurt me in de stei väöl Rössisch en in 't weste Kazachs.
[bewirk] Historie
Mongolië weurt sins iewe door nomade bewoend, ouch al nomade vaan Mongoolse aofkoms. In de daartiende iew lökden 't Dzjengis Chan al Mongoolse stamme (mèt geweld) te vereinege en begós de bleujtied vaan 't Mongools Riek: Heer en zien opvolgers vereuverde e gebeed vaan Sjina tot aon Bagdad en Moskou. Daonao raakden 't ouch wier snel in verval: nao 'n iew veel 't gebeed trök tot 't oorsprunkelik Mongelië en in 1636 en 1691 woorte respectievelik Binne- en Boete-Mongolië door Sjina vereuverd. Wie in de negentiende iew Sjina oonder sterken invlood kaom vaan de westerse len naom in Mongolië de Rössischen invlood touw, en in 1922 woort Boete-Mongolië mèt steun vaan de USSR 'n oonaofhenkelike volksrippebliek. E referendum in 1945 leet 'n bekaans unaniem steun veur definitief oonaofhenkelikheid zien, en de Volkrippebliek Sjina erkinde bij häör aontrejje in 1949 de staot Mongolië. In 1952 euverleed d'n dictator Horloogijn Tsjojbalsan, en in de jaore daonao woort heer ummer mier bekritiseerd, op 'n meneer vergliekber mèt de destalinisatie in de USSR. In 1990 veel mèt 't communisme in de USSR ouch in Mongolië de communistisch regering, en in 1992 waor de nui constitutie veerdeg, die vaan 't land 'n democratie maakde.
| Len in Azië |
|---|
| Afganistan | Armenië2 | Azerbaidzjan1 | Bahrein | Bangladesj | Bhoetaan | Burma | Broenai | Cambodja | Cyprus2 | Filipiene | Georgië2 | India | Indonesië | Iraan | Irak | Israël | Japan | Jeme | Jordanië | Katar | Kazachstan | Kirgizië | Koeweit | Laos | Libanon | Maledive | Maleisië | Mongolië | Nepal | Noord-Korea | Oesbekistan | Omaan | Oos-Timor | Pakistan | Palestiense Staot | Papoea Nuuj-Guinea | Rösland1 | Saoedi-Arabië | Singapore | Sjina3 | Sri Lanka | Syrië | Tadzjikistan | Thailand | Törkieë | Turkmenistan | Vereinegde Arabische Emirate | Viëtnam | Zuud-Korea |
| Aafhenkelike gebejer: Akrotiri en Dhekelia2 | Gazastrook | Hong Kong | Tibet | Makau | Westelike Jordaanover |
| Status betwis: Palestiense Staot | Sjina (nationalistisch) | Sjina (volksrippebliek) | Törks Cyprus |
| 1. Dit land ligk gedeiltelik in Europa. 2. Dit land ligk geografisch in Azië, meh weurt óm cultureel en historische raejes bie Europa ingedeild. 3. Sins 1949 oonder twie regeringe verdeild. |
