Волапик
Од Википедија, слободна енциклопедија
| Волапик | ||
|---|---|---|
| Создаден од: | Јохан Мартин Шлејер | 1879–1880 |
| Воспоставување и употреба: | Интернационален: најмногу во Европа | |
| Општ број на говорници: | 20 | |
| Категорија (намена): | constructed language Помошни јазици Волапик |
|
| Категорија (извори): | зборови од Англиски, Германски и Француски | |
| Јазични кодови | ||
| ISO 639-1: | vo | |
| ISO 639-2: | vol | |
| ISO/DIS 639-3: | vol | |
Волапик (Volapük) вештачки создадем меѓународен јазик.
Содржина |
[уреди] Историја
Во 1879 германскиот калуѓер, Јохан Мартин Шлејер (Johann Martin Schleyer) еден свој преокт за новиот јазик за употреба во целит свет, како што и самиот изјавувал: по саветот на Бога. Идејата станала популарна, и новиот јазик волапик постига стотина илјади приврзаници во Европа и Америка. Веќе од 1889 постоеле 316 учебници на 25 јазици, 283 клубови, и 25 весници и списанија на овој јазик.
После тој успех, после десетина години движењето се распаѓа заради борбата за превласт во движењето, како и поради разните реформски обиди. Многу од приврзаниците на Меѓународниот јазик преминува во таборот на оснивачите на есперантското движење (почнувајќи од 1887.), и денес само неколку десетина претежно стари активисти го познава или го говори овој јазик. Годината 1931 Ари де Жон (Arie de Jong) извршиа реформа на волапикот, која ја прифатиле скоро сите тогашни волапикисти.
Најзначајната колекција на Волапик јазикот, денес се наоѓа во Музејот на есперантото во Виена, la American Philosophical Society (Американско филозофско друштво) Филаделфија, Пенсилванија, [1], и Centre de documentation et d'étude sur la langue internationale во Шо де Фонд, Швајцарија.
[уреди] Изговор и пишување
Во Волапик се пишува на латиница така да во секоја буква одговара по една гласовна вредност. Во неговата азбука не постојат буквите q, w, (a во првиот проект) ни буквата r. Следуваат буквите на Волапикот, и гласовните вредности по меѓународната фонетска транскрипција:
- a [a], ä [ɛ], b [b], c [dʒ] или [tʃ], d [d], e [e], f [f], g [g], h [h], i [i], j [ʃ], k [k], l [l], m [m], n [n], o [o], ö [ø], p [p], r [r], s [s], t [t], u [u], ü [y], v [v], x [ks], y [j], z [ts]
Акцентот паѓа на последниот слог.
Со реформата на Де Жон се воведува „р“ и се менуваат неколку зборови кои првобитно ја имале „л“ да би биле попрепознатливи. На пример , "lilöm" (= "дожд", од англискиот "rain") во реформираниот волапик станал "rein".
[уреди] Речник
Шлајер го презел фондот на зборови од различните европски јазици, лесно измешани до степен на тешко препознавање. На пример, "vol" (свет) и "pük" (јазик) потекнува од англискиот збор "world" и "speech".
[уреди] Морфологија
Граматиката на волапикот се потпира на правилата превземени од индоевропските јазици: граматичките облици се создаваат со додавање на корен од зборови на непроменетите граматичи додатоци, слично како во германскиот. Именките имаат флексија за 4 падежи: номинатив, генитив, датив и акузатив. Глаголите добиваат флексија за време, свршен и несвршен облик , лице, број и (во трето лице) за пол субјект. Множината се добива со помош на наставката "-s": "ob" = ја, "obs" = ми, итн. Реформата која ја извршил Де Јонг донекаде ја упростиле граматиката.
пример: Оче наш:
O Fat obas, kel binol in süls,
paisaludomöz nem ola!
Kömomöd monargän ola!
Jenomöz vil olik,
äs in sül, i su tal.
Bodi obsik vädeliki givolös obes adelo.
E pardolös obes debis obsik,
äs id obs aipardobs debeles obas.
E no obis nindukolös in tentadi,
sod aidalivolös obis de bad.
[уреди] Надворешни врски
- Кратка граматика на волапик
- ((en)) Учебници на Волапик во HTML скенирана оригинална книга од 188
- ((en)) Курс волапик во 10 лекција
- Volapük код Ken CAVINESS
- Реформата од 1931 (англиски)
- Натпис за историјата на овој проект во Esperanta Finnlando
- Историја на волапик од книгата Enkonduka lernolibro de interlingvistiko
- Списак на книги на и за волапик
- Vükiped, Википедија на волапик.
- Volapükalised – Дискусиона група на Јахуу (Yahoo) (на волапик и другите јазици за волапик).
|
|
|
|---|---|
| WikiPortal · WikiProject | |
| Видови на вештачки јазици | Артистички јазици (артјаз) · Вештачки јазици (вешјаз) · Вештачки писма · Технички јазици (техјаз) · Фиктивни јазици · Меѓународни јазици (МЈ) · Јазици за игри · Логични јазици (логјаз) · Музички јазици · Релаксирачко-фиктивни јазици · Универзални јазици · Свирачки јазици |
| Најчесто сретнати јазици | Блиссимбол · Еночијански јазик · Есперанто · Глоса · Идо · Интерлингва · Иткуил · Клингонски јазик · Ладан · Лингва Франка Нова ·Лингва Игнота · Логлан · Лојбан · Надсат · Њуспик · Новиал · Квења · Синдаријански јазик · Солресол · Теонахт · Токи Пона · Вердуријански · Волапик |
| Извори | Вештачки јазици · Конлангер · Конланг XSAMPA · Ланмејкер · Конференција за вештачки јазици · Опрема за создавање јазици · Релеј превод · Zompist.com · Листа на вештачки јазици |
