Политички спектар
Од Википедија, слободна енциклопедија
Политички спектар, политичка ориентација или политички компас е дводимензионален модел со две оски на коишто можеме да ги организираме политичките идеи на повеќе рамништа. Ова е најновиот начин за разграничување на политичките идеи, зашто оригиналниот француски систем со една оска (левица наспроти десница), што бил во широка примена со векови, се покажал недоволно прецизен.
Терминот политички компас води потекло од вебсајтот политички компас којшто ги прати програмите на разни политички партии и изјавите на главните претставници на партиите и врз основа на тоа ги распределува партиите по две оски, и тоа по економска (левица - десница) и општествена (либерално - авторитативно).
Главниот принцип на којшто се заснова политичкиот компас е тоа што политичките гледишта можат да бидат поделени на две независни оски. Економската (левица - десница) оска одредува нечие мислење околу тоа како би требало да се води економијата: „левицата“ е дефинирана како поглед дека економијата треба да води кооперативно колективно тело (најчесто држава, но може да се гледа на неа и како комуна), додека „десницата“ е дефинирана како поглед на економијата како систем од конурентски поединци и организации. Другата оска се обидува да разграничи нечии погледи кон општеството и нивото на индивидуалната слобода дозволена во општеството: „либерализмот“ го претставува убедувањето дека личните слободи треба да бидат зголемени до максимумот, додека „авторитаризмот“ е дефиниран како верување дека авторитетот и традицијата мораат да бидат почитувани пред личните слободи.
Предноста на овој модел е во тоа што многу попрецизно ги распределува политичките идеи. Критичарите на овој модел сметаат дека тој служи за разбирање на политиката од аспект на политичкиот либерализам.
За подобро да ја сфатиме идејата за политичкиот компас, имаме слика на којашто се распоредени граничните случаи на политичките идеи. Во повеќето случаи, сите денешни политички идеи се во „граничните области“ коишто ги дефиниравме со идеите на Јосиф Сталин како екстремна авторитативна левица, на Адолф Хитлер како екстремен авторитативен центар, Тачеровите како радикална авторитативна десница, оние на Милтон Фридман како радикална либерална десница и на Махатма Ганди како радикална либерална левица. Денешните политички партии можеме да ги поделиме на следниов начин: кабинетот на претседателот Џорџ В. Буш се наоѓа на слично место како и оној на Маргарет Тачер. Француската, британската и италијанската влада до некаде се поблиску до центарот, додека германската влада е најблиску до центарот. Садам Хусеин и Роберт Мугабе се во авторитативната левица и затоа најблиску до Сталин, додека Нелсон Мандела и Далај Лама ја претставуваат либералната левица и затоа најблизу до Ганди.
[уреди] Види исто така
- Политичка левица
- Политичка десница
- Политички центар
