Ewro

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.

Euro huwa l-isem tal-Munita Ewropea.

L-Ewro hi addottata minn 15-il stat

L-ewro (simbolu: €; kodiċi bankarju: EUR), il-flus ta' ħmistax-il pajjiż ta' l-Unjoni Ewropea: l-Awstrija, il-Belġju, Cipru, il-Finlandja, Franza, il-Ġermanja, il-Greċja, ir-Repubblika Irlandiża, l-Italja, il-Lussemburgu, l-Olanda, Malta, il-Portugall, is-Slovenja u Spanja, li flimkien jissejħu l-Ewrożona. Pajjiżi oħra li jinsabu barra l-Ewrożona iżda jużaw l-Ewro bħala l-munita ta' pajjiżhom huma: l-Andorra, Monako, San Marino, l-Vatikan,u l-Montenegro, flimkien ma' dawn il-pajjiżi mhux indipendenti li huma: il-Kosovo, l-Gujana Franċiża, Rèunion, Saint-Pierre et Miquelon, il-Gwadalupe, Martinique, u Mayotte. Fil-qasam tal-flus l-ewro ġab riforma sinifikattiva fl-Ewropa; bidla li kontinent kien ilu ma jara bħalha minn żmien l-Imperu Ruman. L-ewro mhux biss mekkaniżmu li jipperfezzjona s-Suq Waħdieni Ewropew billi jiffaċilita l-kummerċ ħieles fost il-membri ta' l-Ewrożona, imma hu meqjus, mill-fundaturi tiegħu bħala pass mill-iktar kruċjali fil-proġett ta' l-integrazzjoni politika Ewropea.

[editja] Il-Muniti Ewro tal-Pajjiżi fl-Ewrożona

L-Ewropa fid-dinja			L-Ewropa bħala għaqda ta' stati			L-Ewropa bla fruntieri
0,01 €	0,02 €	0,05 €	0,10 €	0,20 €	0,50 €	1 €	2 €

[editja] Il-Muniti Ewro ta' l-Awstrija

1ċ : turi l-'gentian', fjura ta' l-Alpi Awstrijakki
2ċ : turi l-'edelweiss', fjura ta' l-Alpi Awstrijakki
5ċ :
10ċ : turi l-Kattidrall ta' San Stiefnu, Arkitettura Gotika ta' Vjenna
20ċ : turi l-Palazz Belvedere, eżempju ta' stil Barokk
50ċ :
1Ewro: turi lil Wolfgang Amadeus Mozart, kompożitur Awstrijakk famuż
2 Ewro : turi lil Bertha von Suttner, paċifist radikali u rebbieħ tal-Premju Nobel għall-Paċi

[editja] Il-Muniti Ewro tal-Belġju

Il-muniti Ewro kollha, jiġiefri l-muniti ta' 1ċ, 2ċ, 5ċ, 10ċ, 20ċ, 50ċ, 1 Ewro u 2 Ewro, juru xbieha u monogramma tar-Re Albertu t-Tieni tal-Belġu.

[editja] Il-Muniti Ewro ta' Ċipru

1ċ, 2ċ, 5ċ :

10ċ, 20ċ, 50ċ :

1 Ewro, 2 Ewro:

[editja] Il-Muniti Ewro tal-Finlandja

Il-muniti Ewro ta' 1ċ, 2ċ, 5ċ, 10ċ, 20ċ, u 50ċ juru l-Iljun Ħabbar tal-Finlandja, li jinsab fuq l-Arma Finlandiża.

1 Ewro : turi ċ-ċinji ttiru fuq pajsaġġ Finlandiż. Iċ-ċinju hu l-għasfur nazzjonali tal-Finlandja.

2 Ewro: turi l-frotta u l-werqa ta' pjanta li ġeja mill-familja ta' tuta.

[editja] Il-Muniti Ewro ta' Franza

1ċ, 2ċ, 5ċ : juru l-Pitura ta' Marianne, is-simbolu tar-Repubbika Franċiża

10ċ, 20ċ, 50ċ : juru ż-żarrgħaja, tema meħuda mill-munita Franċiża ta' qabel.

1 Ewro, 2 Ewro: juru siġra b'stil magħmula f'eksagonu bil-kliem 'Liberté Egalité Fraternité'

[editja] Il-Muniti Ewro tal-Ġermanja

1ċ, 2ċ, 5ċ : juru fergħa mis-siġra tal-Balluta Ġermaniża, li kienet tidher ukoll fuq il-munita Ġermaniża.

10ċ, 20ċ, 50ċ: juru l-Bieb Brandenburg, li hu simbolu ta' diviżjoni u unità.

1 Ewro, 2 Ewro: juru l-Ajkla Ġermaniża, li hi simbolu tas-sovranità tal-Ġermanja

[editja] Il-Muniti Ewro tal-Greċja

1ċ: turi xini Atenjan tas-seklu 5 Q.K.
2ċ: turi xini tal-bidu tas-seklu 19
5ċ:
10ċ: turi lil Rigas Velestinlis-Fereos (1757 - 1798), poeta Grieg
20ċ: turi lil Ioannis Kapodistrias (1776 - 1831), statista Grieg
50ċ: turi lil Eleftherios Venizelos (1864 - 1936), politiku Grieg
1 Ewro: Dehra tas-seklu 5 Q.K., il-munita ta' l-4 drakmi t' Ateni (munita f'munita)
2 Ewro: turi l-ħtief t' Ewropa minn Żeus f'forma ta' barri

[editja] Il-Muniti Ewro ta' l-Irlanda

Il-muniti Ewro kollha, jiġiefri l-muniti Ewro ta' 1ċ, 2ċ, 5ċ, 10ċ, 20ċ, 50ċ, 1 Ewro u 2 Ewro, juru l-arpa tradizzjonali ta' l-Irlanda.

[editja] Il-Muniti Ewro ta' l-Italja

1ċ: turi l-Kastell del Monte, kastell tas-seklu 13 li jinsab f'Apulia
2ċ: turi t-Torri Mole Antonelliana, torri li jissimbolizza l-belt ta' Turin
5ċ: turi l-Kolossew ta' Ruma, amfiteatru Ruman famuż
10ċ: turi t-twelied ta' Venere, pittura ta' Sandro Botticelli
20ċ: turi l-iskultura 'Forom Uniċi tal-Kontinwità fl-Ispazju' ta' Umberto Boccioni
50ċ: turi l-istatwa ekwestra ta' Marcus Aurelius
1 Ewro: turi r-Raġel Vetruvjan, tpenġija ta' Leonardo da Vinci
2 Ewro: turi xbieha ta' Dante Allighieri, pittura ta' Raphael

[editja] Il-Muniti Ewro tal-Lussemburgu

Il-muniti Ewro kollha, jiġiefri ta' 1ċ, 2ċ, 5ċ, 10ċ, 20ċ, 50ċ, 1 Ewro u 2 Ewro, juru xbieha tal-Gran Duka Enriku tal-Lussemburgu

[editja] Il-Muniti Ewro ta' Malta

1ċ, 2ċ, 5ċ : juru l-Altar tat-Tempji ta’ l-Imnajdra

10ċ, 20ċ, 50ċ : juru l-Arma ta’ Malta

1 Ewro, 2 Ewro: juru is-Salib ta’ Malta

[editja] Il-Muniti Ewro ta' Monako

1ċ, 2ċ, 5ċ: juru l-arma ta' Monako
10ċ, 20ċ, 50ċ: juru l-monogramma tal-Prinċep Albertu t-Tieni
1 Ewro u 2 Ewro: juru xbieha tal-Prinċep Albertu t-Tieni

[editja] Il-Muniti Ewro ta' l-Olanda

Il-muniti Ewro kollha, jiġiefiri taċ-ċenteżmu, 2ċ, 5ċ, 10ċ, 20ċ, 50ċ, 1 Ewro u 2 Ewro, juru xbieha tar-Reġina Beatriċe, bit-titlu tagħha madwar ix-xifer.

[editja] Il-Muniti Ewro tal-Portugall

1ċ, 2ċ, 5ċ: juru l-arma rjali ta' l-1134
10ċ, 20ċ, 50ċ: juru l-arma rjali ta' l-1142
1 Ewro u 2 Ewro: juru l-arma rjali ta' l-1144

[editja] Il-Muniti Ewro ta' San Marino

1ċ: turi t-tilett Torri "Il Montale"
2ċ: turi l-istatwa tal-Libertà
5ċ: turi l-ewwel torri "La Guaita"
10ċ: turi l-Bażilika ta' San Marino
20ċ: turi pittura ta' San Marino mill-iskola Guercina
50ċ: turi t-tliet torrijiet li huma: La Guaita; La Cresta u Il Montale
1 Ewro: turi l-arma nazzjonali ta' San Marino
2 Ewro: turi l-bini governattiv

[editja] Il-Karti tal-Flus Ewro

Valur tal-karta	5 €	10 €	20 €	50 €	100 €	200 €	500 €
Qies tal-karta	120mm x 62mm	127mm x 67mm	133mm x 72mm	140mm x 77mm	147mm x 82mm	153mm x 82mm	160mm x 82mm
Quddiem
Wara

Hemm seba' karti tal-flus ta' l-Ewro: il-5 Ewro, l-10 Ewro, l-20 Ewro, il-50 Ewro, il-100 Ewro, il-200Ewro, u l-500 Ewro. Is-seba' karti tal-flus ta' l-ewro huma bbażati fuq tema ta' disinn komuni - iż-"Żminijiet u l-Istili Ewropej".

Fuq in-naħa ta' quddiem tal-flus insibu t-twieqi u l-bibien li jissimbolizzaw l-ispirtu miftuħ u ta' kooperazzjoni fl-Ewropa. it-tnax-il stilla ta' l-Unjoni Ewropea jirrappreżentaw id-dinamiżmu u l-armonija ta' l-Ewropa tal-lum.

Fuq in-naħa ta' wara ta' kull karta tal-flus hemm pont wieħed mis-seba' perjodi ta' l-istorja arkitettonika Ewropea. Dawn jissimbolizzaw il-kooperazzjoni u l-komunikazzjoni mill-qrib li jeżistu bejn il-ġnus ta' l-Ewropa u bejn l-Ewropa u l-bqija tad-dinja.

Il-karti tal-flus huma l-istess (minn wara u minn quddiem) fil-pajjiżi kollha taż-Żona Ewro, u bħall-muniti ewro, huma valuta legali f'kull pajjiż ta' din iż-żona monitarja Ewropea fi ħdan l-Unjoni Ewropea.

[editja] Il-Karti Ewro huma dawn:

Il-Ħames Ewro: għandha l-kulur griż
L-Għaxar Ewro: għandha l-kulur aħmar
L-Għoxrin Ewro: għandha l-kulur ikħal
Il-Ħamsin Ewro: għandha l-kulur oranġjo
Il-Mitt Ewro: għandha l-kulur aħdar
Il-Mitejn Ewro: għandha l-kulur isfar fil-kannella
Il-Ħames Mitt Ewro: għandha l-kulur vjola

[editja] L-Unjoni Monitarja u Ekonomika

L-ewro ġiet stabilita bil-prova ta' l-1992 permezz tat-Tratt ta' Maastricht dwar l-Unjoni Ewropea li sar biex jistabilixi l-Unjoni Monitarja u Ekonomika. Biex idaħlu din il-munita l-ġdida, l-istati membri kellhom jobdu ċertu regoli stretti bħal defiċit tal-baġit ried ikun inqas minn tlieta fil-mija tal-GDP, dejn tinqas minn sitta fil-mija tal-GDP, inflazzjoni baxxa, u rati t'interess qrib dawk ta' l-UE. Fit-Tratt ta' Maastricht, ir-Renju Unit u d-Danimarka ngħatalhom il-permess li jistgħu ma jimxux fuq dan il-pass li jwasal għad-dħul ta' l-ewro.

L-ekonomisti li għenu biex joħolqu jew jikontribixu l-ewro jinkludu lil Robert Mundell, Wim Duisenberg, Robert Tollison, Neil Dowling, Fred Arditti u Tommaso Padoa-Schioppa.

[editja] Referenzi

1. Rapport dwar l-Ismijiet tal-Munita Ewropea (PDF)