Grekenland
From Wikipedia
Grekenland is en Republiek, de in’n Süden vun Europa liggt. Dat Land süht sik as de „Weeg vun de Demokratie“. Navers sünd de Törkie, Bulgarien, Makedonien) un Albanien. De Hööftstadt is Athen. De Verfaten is demokraatsch.
Inholtsverteken |
[Ännern] Spraken
Amtsspraak is Neegreeksch. (Kiek ok: Greeksche Spraak)
[Ännern] Geografie
Dat hütige Grekenland (neegreeksch: Hellas) umfött en Rebeet van 132 562 km² (dreemaal so groot as Neddersassen), dat van blot 10,4 Millionen Minschen bewahnt warrt. Dat Land besteiht ut den Süddeel van de Balkanhalfinsel, de Ionischen Inseln vör de Westküst, de Inseln in dat Ägäische Meer twüschen dat Fastland un de Törkie süüdwaarts bit Kreta. En Viddel van de Landflaag besteiht ut Inseln.
[Ännern] Landsnatur
Grekenland is to’n groten Deel bargig. Dör den Westen treckt sik parallel to de Küst de bit to 2500 m hogen Pindusbargen, de bit an den Süüdtippel van de Halfinsel Peleponnes reekt. An de Oostküst liggt enkelte Bargen, t.B. de 2917 m hoge Olymp. In den Oostdeel van Grekenland is dör dat Bewegen van de Eerdköst veel Land versunken un darbi sünd vele Inseln un depe Meeresbuchten entstahn. De bekanntsten van de 600 Inseln sünd:
vör de Westküst:
- de Ionischen Inseln Korfu, Paxos, Leukas, Kephalonia, Ithaka,
- Zakynthos un Kythara,
in dat nördliche Ägäische Meer:
- Thasos, Samothraki, Imbros, Lemnos un Lesbos,
vör de Oostküst:
- de Nördlichen Sporaden (Skiathos, Skopelos u. Alonnisos) Euböa
- un Skyros,
vör de westlich Küst van de Türkei:
- de Süüdlichen Sporaden (Dodekanes), Chios, Samos, Nikaria, Patmos,
- Kos un Rhodos,
twüschen de Sporaden un Kreta:
- de Kykladen Andros, Tinos, Syros, Paros, Naxos, Milos, Ios, Amorgos
- un Santorin
un Kreta ( mit 8375 km² de gröttste Insel)
[Ännern] Klima
Dat Klima is in’t Binnenland van de meist waldlosen un öden Bargen middeleuropääsch, an de Küsten un up de Inseln is Middelmeerklima mit regegenarme, hete Sommers un regenrieke, milde Winters. De Regen kummt mehrstens mit de Westwinden, so dat de Oostsieten veel dröger sünd. De middlere Temperatur van Athen is in’n Januar 8,6°C un in’n Juli 25,8°C. De Nedderslag van Athen is 390 mm, van Korfu 1300 mm.
[Ännern] Plantenwelt
Anpasst an dat Middelmeerklima kaamt vör allen de ümmergrönen Hartloofplanten an’n fakensten vör. De schragen Kalkboddens weert wiethen mit Loorbeer, Oleander, Zistrosen, Pistazien un Kermeleken bedeckt. De stark utlichte Bargwald hett mit siene Nadel- un Loofbööm en middeleuropääsch Utsehn.
[Ännern] Weertschap
Weertschaplich is Grekenland en Agrarstaat. En Drüddel van all Arbeitnehmers hefft wat mit de Landweertschap to doon. In de to’n Deel künstlich bewaterten Anboflachen warrt vör allen Weten, Mais, Gassen, Ries, Gemüüs, Süüdfrüchten, Tabakt, Wien, Oliven, Boomwull un Muulbeerbööm anboot. De bedüdenste Kornkamer is dat oostgreeksche Thessalsche Flachland. De Anbo van Tabak is up Mazedonien kunzentreert, de van Wien un Oliven an de Küsten van’n Peleponnes un up de Inseln. So wat bi en Drüddel van de Wienboflaag deent för dat Maken van Korinthen. Veel Weideflagen gifft dat nich, un darum staht de Schaap un Zegen in de Veehtucht an eerste Steed. Up de Inseln un an de Küsten waart de Fischeree van Thunfisch, Sardellen un Swämm bedreven. Tabak, Ööl un Korinthen sünd de wichtigsten Utföhrgöder. Grote Boddenschätt fehlt jüst so as gröttere Industrien. An'n mehrsten fehlt dat an Köhl un Waterkräften. De Industrietwieg, de sik an’n besten steiht, is de Textilindustrie un dat Verarbeiden van de landweertschaplichen Produkten. Grekenland hett ene grote Hannelsflott. Inföhrt weert besunners Köhl, Stahl un Industriekraam.
[Ännern] Dat Volk
Dat greeksche Volk hett enen tämlich gliekmatigen Charakter, sietdem de türksche Andeel (0,5 Millionen) in de Jahren 1922-1925 mit de Türkei uttuuscht wurrn is. De Greken sünd stark up Freeheit bedacht un bannig natschonaalstolt. Se drängt sik all na de Küsten un in de Städer. De Hälft van all Greken leevt in den Grootruum Athen. 96% van dat Volk sünd greeksch-orthodox.
[Ännern] Städer
- Athen
- Thessaloniki
- Piräus
- Patras
- Peristeri
- Kallithea
[Ännern] Geschicht in’n Överblick
| Tiet.................. | Geschehn |
| 7000 -5000 v.Chr. | Aflösen van dat Urvolk dör ümmer mehr Inwannerers |
| 2500-1400 v.Chr. | Kretisch-minoische Kultur |
| ca. 2000v.Chr. | Inwannern van indogermaansche Stämm ut dat Donauland,toeerst weern dat de Pelasger |
| ca. 1600 v.Chr. | Achäer, Ionier, Äolier un Dorier wannert in |
| 1400 v.Chr. | Hööchpunkt van de mykenische Macht |
| ca. 1200 v.Chr. | Trojaansche Krieg |
| 1200-1000 | Mit de "Grote Wannerung" sett sik ne'e dorische Stämm fast un kriegt de mykenische Kultur över. |
| 9.Jh. v.Chr. | Attika warrt van den Fürst van Athen regeert. |
| 800 - 550 v.Chr. | De Stadtstaaten kaamt tostann. |
| 776 v.Chr. | De eersten Olympischen Spelen. |
| 683 v.Chr. | Dat Enn van de Königsherrschap |
| 594 v.Chr. | Ne’e demokraatsche Verfaat dör Solon |
| 560 v.Chr. | Pesistratos maakt sik to’n Alleenherscher. |
| 499-494 v.Chr. | Upstand van de ionischen Greken gegen de persische Överhoheit. |
| 490 v.Chr. | Slacht bi Marathon, Miltiades besiegt de Perser. |
| 490 v.Chr. | De Perser Xerxes kummt över den Thermopylenpass,aver de persische Flott warrt bi Salamis överwunnen. |
| 479 v.Chr. | In de Slacht bi Platää warrt ok dat persische Landheer slaan. Grünnen van den attisch-delischen Seebund, Sparta is nich inverstahn. |
| 431 - 404 v.Chr. | De Peleponnesische Krieg. Athen un Sparta striet um de Vörmacht. Athen unerliggt. |
| 333 v,Chr. | Slacht bi Issos; Alexander de Grote ritt sik Ägypten un Persien unner'n Nagel un dringt bit na Indien vör. |
| 323 v.Chr. | Alexander de Grote is sturven. |
| 146 v.Chr. | Makedonien un Grekenland weert röömsche Provinzen. |
| 86 v.Chr. | Athen warrt van den Römer Sulla toschannenmaakt. |
| 27 v.Chr. | Grekenland warrt egene röömsche Provinz Achaia. |
| 49 - 54 v.Chr. | Apostel Paulus in Grekenland. |
| 267 | De Herulers nehmt Athen in. |
| 330 | Grünnen van de ne’e Riekshööftstadt Konstantinopel dör Konstantin den Groten. |
| Dat Röömsche Riek warrt deelt. Grekenland höört to Oostrom. | |
| 396 | De Oostgoten plünnert in Athen. |
| 1054 | De greeksch-orthodoxe Kark trennt sik van de röömsch-latiensche. De Tiet van de Krüüztöög fangt an. |
| 1204 | Konstantinopel warrt van de Krüüzridders innahmen, de dat "Latiensche Kaiserdoom" utroopt. |
| 1453 | De Türken överfallt Konstantinopel un den Balkan. |
| 1821 | Anfang van den greekschen Freeheitskamp. Grekenland warrt en souverän Königriek. |
| 1911-1913 | Balkankriegen. |
| 1917 | Grekenland tridd an de Siet van de Westmächten in den Krieg in. |
| 1924-35 | Grekenland is unner dat Leit van Venizelos Republiek. |
| Mussolini fallt över Grekenland her. | |
| 1941 | Mit Hitlers Hülp warrt Grekenland van düütsche un italiensche Truppen besett. |
| 1944 | Invasion van de alliierten Truppen. De greeksche Exilregeren kummt torüch. |
| 1964 | Konstantin II. bestiggt den Thron. |
| 1967 | Militärs övernehmt de Macht. Konstantin geiht in’t Exil. |
| 1974 | Grekenland is wedder ene demokraatsche Republiek. |
[Ännern] Greeksche Mythologie
An de Spitz van de greekschen Gödder stund Zeus (lat. Jupiter ). Zeus sorg darför, dat de moraalsche Weltorden un de Gerechtigkeit bestahn bleven. Sien Wahnsitt weer de Barg Olymp. De Bröder van Zeus weren Poseidon (de Meergott) un Hades,de Fürst van de Unnerwelt). Hera (lat. Juno), de Froo van Zeus, weer de Bistahnersche van de Ehe. Ut disse Gemeenschap stamm Ares (lat. Mars), de Gott van de Kriegen. Zeus harr mehr Froon, so dat vele Gödder van em afstammen: Pallas Athene (lat. Minerva), de kloke Kriegsgöttin; Artedmis (lat. Diana), de Göttin van de Jagd; Hermes (lat. Mercurius), de listige Gödderbood, un vele annere.
De greekschen Göddergestalten sünd mit vele Sagen umgeven, so dat de uursprünglichen Gloveninhalten faken kuum noch to’n Vörschien kaamt. Se weren mit den Schicksalsgloven eng verbunnen. All Levewesen unner dat Gesett van Moira (Schicksalsgöddin). Darvan weren ok de Gödder nich utnahmen. Sogaar Zeus, de hööchste Gott, muss sik unner dat Schicksal bögen. So harrn de olen Greken nich dat Geföhl, dat de Gödder mit de Minschen nix gemeen harrn. Se sehgen in ehr enen Deel van ehr Minschenleven. Liekers versochen se . de Gödder mi ehre Oppers günstig to stimmen. In fröhere Tieden geev dat ok Minschenopper, laterhen wurrn blot noch Deerter un Feldfrüchten oppert.
Mit dat Upkamen van dat Christendoomr treed de greeksche Mythologie ümmer mehr torüch un verloor letzenns ganz un gaar ehr Bedüden. Ehre Vörstellen sünd us vandaag aver noch dör de greekschen Sagen, Kunstwarken un Theaterstücken lebennig.
