Präzession

From Wikipedia

Präzession is allgemeen de Ännern vun de Laag vun en roteernden Krüsel op den en Knööv wirkt. Meest is de Präzession vun de Eerass meent.

De Präzession is ok bi en Speeltüüchkrüsel to seihn. Wenn de Dreihass vun de Krüsel nipp un nau pielliek to de Eeröverfläck steiht, wirkt keen Dreihmoment op em, de Gravitatschoon is parallel to disse Dreihass. Dorüm bleevt de Ass pielrecht un dor is keen Präzession.

Wenn man de Krüsel obers schreeg afsett, würr he ümkippen, wenn he nich roteern würr. Obers dör de Dreihmoment ward he stabiliseert.

[Ännern] Präzession vun de Eer

De Eer hett keen naue Kugelform, sünnern dör de Rotatschoon hett de Eer en Äquaterwulst vun 21 km. Dör de Tidenkräft vun Maand un Sünn kriegt de Eer en Dreihmoment, dat to de Präzession vun de Eerass föhrt. De vulle Präzessionsperiood duert 25.780 Johr, dat is denn een platonisch Johr.

De Maandbohn sülvs hett ok en Präzessionsbewegen mit en Periodenläng vun 18,6 Johr, wat mit eer Negen vun 5° un de wesselnden Knüttenlaag to doon hett. Dit hett ok en lütten Effekt op de Präzession vun de Eerass vun circa 20 Bagensekunnen. De Nickbewegen vun de Eerass, de dorbi optridd, heet Nutation.

[Ännern] Bedüden

De Präzession vun de Eerass föhrt dorto, dat dat tropische Johr, dat sik no den Winkel vun de Eerass to de Sünn richt, en beten kötter is as dat siderische Johr. Dorüm ännert sik de Snittlien Äquater-Ekliptik (de Fröhjahrspunkt), de as en Oort "Nullmeridian" dent. Dorüm ännern sik ok de Positschonen vun de Steern an'n Heben langsom - üm circa 0,01° pro Johr.

Dit Effekt is al siet över 2000 Johr künnig. De greksche Astronom Hipparchos hett üm 150 v. Chr. de Steernöört vun sien nieg Steernkatalog mit de Daten ut en poor hunnert Johr ole Opteken vergleken un markt Ünnerscheeden. De Babylonier hebbt aver sachts al 170 Jahre fröher de Präzession opdeckt.