Amoer (rivier)

Van Wikipedia

Amoer (rivier)
Stroomgebied van de Amoer
Lengte	2.824 (4.444) km
Hoogte van bron	m
Debiet	11.400 m³/s
Stroomgebied	1.855.000 km²
Van	Sjilka en Argoen
Naar	Amoerbaai (Tatarensont, Zee van Ochotsk)
Stroomt door	Rusland en de Volksrepubliek China
Gezicht op de Amoer vanaf de westzijde van Heihe

De Amoer is een rivier in het oosten van Azië. De Amoer is naar lengte de achtste van de wereld en de vierde van Rusland en vormt sinds het Verdrag van Aigun uit 1858 een deel van de de grens tussen het Russische Verre Oosten en de Chinese regio Mantsjoerije.

In historische teksten worden de beide zijden van de Amoer ook wel aangeduid als Binnen-Mantsjoerije (ten zuiden van de rivier) en Buiten-Mantsjoerije of Russisch Mantsjoerije (ten noorden van de rivier). De Russische oblast Amoer ten noorden en de Chinese provincie Heilongjiang ten zuiden van de rivier zijn naar de Amoer vernoemd.

[bewerk] Naam in verschillende talen

Chinees: pinyin: Heilong Jiang; "zwarte draakrivier"
- Traditioneel Chinees: 黑龍江
- Vereenvoudigd Chinees: 黑龙江
Mantsjoe: Sahaliyan Ula; "zwarte rivier"
Mongools: Хар Мөрөн; Har Mörön; "zwarte rivier"
Russisch: Амур; Amoer; van het Evenkse amor (of tamur); "grote rivier"

[bewerk] Loop

De Amoer ontstaat uit de noordelijke rivier de Sjilka, die haar bronnen heeft in het Hentigebergte in Mongolië en de zuidelijke rivier de Argoen, die ontspringt in het Grote Hinggangebergte in het noordoosten van China en de grensrivier tussen Rusland en China ten westen van de Amoer vormt. De beide rivieren komen bij elkaar om de Amoer te vormen bij het Chinese dorpje Moguhe in de provincie Heilongjiang. De rivier stroomt vervolgens oostwaarts door een gevarieerd landschap van woestijnen, steppe, toendra en taiga in de richting van de Grote Oceaankust. Iets ten zuidwesten van de Russische stad Nikolajevsk stroomt de rivier via haar monding, de Amoerbaai, in de Straat van Nevelskoj, onderdeel van de Tatarensont, die het eiland Sachalin scheidt van het vasteland. De Tatarensont staat in directe verbinding met de Zee van Ochotsk ten noorden ervan en de Japanse Zee ten zuiden ervan.

De belangrijkste zijrivieren zijn de Zeja, Boereja, Amgoen, Songhua, Toengoeska, Oessoeri en de Anjoej.

Als de zijrivier de Onon van de Sjilka wordt meegerekend, heeft het riviersysteem van de Amoer een lengte van ruim 4000 kilometer.

[bewerk] Geschiedenis

De Amoer heeft een belangrijke rol gespeeld in de relaties tussen Rusland en China door de eeuwen heen. In 1689 na een conflict tussen Russische Kozakken en de Mantsjoes bij de Amoer, werd de grens bij de bronrivier de Argoen gelegd. Twee eeuwen later werd, voornamelijk door toedoen van de Russische gouverneur-generaal Moeravjov de verzwakking van de Qing-dynastie uitgebuit en werd de grens verlegd naar de Amoer bij het Verdrag van Aigun in 1858. Deze zet werd niet goedgekeurd door de Chinese keizer Xianfeng, maar twee jaar later werd bij de Conventie van Peking deze grens toch definitief gemaakt.

Over de tijd vonden er regelmatig grensconflicten plaats over de rivier. De meest bloedige waren mogelijk de verdrijving van de Chinezen uit Blagovesjtsjensk in 1900 tijdens de boxeropstand en het Sovjet-Chinees-grensconflict uit 1969 over een aantal eilanden (onder andere bij de instroom van de Oessoeri in de Amoer), die zelfs bijna uitmondde in een atoomoorlog. Pas in 1991 werd de Chinees-Russische grensovereenkomst getekend over een deel van de eiland, gevolgd door een volledige overeenkomst in 2005.

Sinds het midden van de 20e eeuw is de Amoer bezig haar bedding te verleggen, een proces wat aan het begin van de 21e eeuw nog wordt versneld door Chinese kunstwerken; vooral stuwdammen. Hierdoor verplaatst de bedding zich steeds verder naar het noorden, hetgeen overstromingsgevaar opleverd voor de Russische plaatsen ten noorden van de rivier, met name bij de stad Chabarovsk zijn de gevolgen groot. De laatste jaren werd een gemiddelde stijging van 3% van het debiet gemeten door Russische wetenschappers.