Mantsjoe (taal)
Van Wikipedia
Het Mantsjoe maakt deel uit van de Toengoezische talen en is de taal van de Mantsjoes. Aangetoond is dat het in wezen identiek is met de taal van de Jurchens.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis en huidige situatie
Historisch gezien is het Mantsjoe belangrijk omdat de Europeanen ermee in contact kwamen en ermee vertrouwd werden nog voordat ze het Chinees tegenkwamen. Het Mantsjoe startte als eerste taal aan het keizerlijke hof van de Qing-dynastie, maar rond de 19e eeuw sprak zelfs het hof deze taal niet vlot meer. Niettemin werden alle documenten tot aan het eind van de Qing-dynastie in 1911 in zowel Mantsjoe als Chinees geschreven. Tegenwoordig kan geschreven Mantsjoe nog worden gezien in de architectuur van de Qing-dynastie zoals in de Verboden Stad waar historische tekens in zowel Mantsjoe als Chinees zijn geschreven. Geschriften in het Mantsjoe zijn nog belangrijk voor de studie van het China uit de Qing-dynastie.
Er zijn slechts weinig mensen meer van wie het Mantsjoe de moedertaal is. In waar Mantsjoerije zich vroeger bevond, spreekt zo goed als niemand deze taal nog door de volledige sinicisatie. In feite zijn de huidige gebruikers van de taal de Sibes, die bij de Illi-vallei in Xinjiang wonen en die daar in 1764 heen gebracht zijn door keizer Qianlong. Het moderne Sibe staat zeer dicht bij het Mantsjoe, hoewel er enige verschillen zijn in schrift en uitspraak. De Sibes beschouwen zichzelf echter als verschillend van de Mantsjoes.
[bewerk] Schrift
Het schrift is verticaal en is overgenomen van het Mongoolse alfabet (dat op zijn beurt is afgeleid van het Aramese via het Uigurse en het Sogdianse).
Volgens de Ware Verslagen (manju-i yargiyan kooli, Chinees: 滿洲實錄) besloot de Mantsjoeleider Nurhaci in 1599 het Mongoolse alfabet aan te passen voor zijn volk. Hij keurde af dat terwijl ongeletterde Chinezen en Mongolen elkaars talen konden verstaan wanneer men hardop las, dat niet het geval was voor de Mantsjoes, wiens documenten werden opgeschreven door Mongoolse klerken. Tegen de bezwaren van twee raadgevers (Erdeni en G'ag'ai) in, paste hij het Mongoolse schrift aan voor het Mantsjoe. Het uiteindelijke schrift werd "tongki fuka akū hergen" genoemd ("het schrift zonder punten en cirkels").
In 1632 voegde Dahai diakritische tekens toe om heel wat dubbelzinnigheden weg te werken. Zo werden bijvoorbeeld k, g en h onderscheiden door niets, een punt en een cirkel. Deze herziening leverde het standaardschrift of "tongki fuka sindaha hergen" ("schrift met punten en cirkels"). Hierdoor bevat het alfabet van het Mantsjoe weinig dubbelzinnigheden.
[bewerk] Grammatica
Het is een agglutinerende taal met enige vocaalharmonie en SOV-syntaxis.
[bewerk] Substantieven
Zelfstandige naamwoorden hebben in het Mantsjoe een aantal naamvallen die worden aangeduid door suffixen:
- nominatief (geen suffix), accusatief (-be), genitief (-i of ni na -ng; zoals "wang ni moo": "'s konings boom"), datief-locatief (-de) en ablatief (-ci).
