Antropisch principe

Van Wikipedia

Het Antropisch principe (Grieks anthropos=mens) is het door Robert H. Dicke voorgestelde en door John D. Barrow en Frank J. Tipler verder uitgewerkte idee dat er een nauw verband bestaat tussen ons menszijn en de eigenschappen van het universum. Het bestaat in drie hoofdvarianten: het zwak antropisch principe, het sterk antropisch principe en het definitief antropisch principe.

[bewerk] Zwak antropisch principe

Het zwak antropisch principe gaat uit van de constatering dat om enige vaststelling aan het universum te doen, er noodzakelijkerwijs intelligent leven moet zijn. Deze ideeën hangen vaak samen met de gedachte dat de fysische constanten wellicht niet helemaal constant zijn, maar dat er andere delen van het heelal zijn, te ver weg om waar te nemen, waar hun waarde anders is. A priori zou dan verwacht mogen worden dat onze waarden 'gemiddeld' of in elk geval niet erg zeldzaam zouden zijn, maar als slechts weinig waarden intelligent leven mogelijk maken, is het toch niet vreemd dat wij in een dergelijk heelal leven - in een ander heelal zouden wij niet bestaan.

Neem als een voorbeeld de dichtheid van het heelal. Als die te hoog is, zal het heelal snel ophouden met uitdijen, en weer inkrimpen. Als die te laag is, zal de uitdijing zo snel gaan, dat sterrenstelsels en sterren zich niet kunnen vormen. In beide gevallen is het moeilijk om leven zoals het onze voor te stellen, dus zelfs als het tussenliggende geval zeer precieze waarde nodig heeft, is het nog steeds noodzakelijkerwijze zo dat ons heelal een dergelijke waarde heeft.

Tegenstanders verwerpen dit principe als een nietszeggende tautologie omdat het onderliggende idee van niet-waarneembare delen van het heelal met andere natuurconstanten theoretisch onbewijsbaar en onweerlegbaar is en als zodanig geen plaats zou hebben in de wetenschap.

Een ander bezwaar dat tegen het principe, of in elk geval tegen de aanhangers ervan, wordt ingebracht, is dat de mogelijke vormen van intelligent leven wel eens uitgebreider zouden kunnen zijn dan wat wij ons daar meestal bij voorstellen. Mogen we bijvoorbeeld het bestaan van koolstof en zwaardere elementen als noodzakelijk voor leven beschouwen?

[bewerk] Sterk antropisch principe

Het sterk antropisch principe zegt dat het universum noodzakelijkerwijs zo moet zijn dat het leven mogelijk maakt. Andere universums zouden simpelweg niet kunnen bestaan. De meeste wetenschappers verwerpen dergelijke ideeën als metafysisch en ongewenst teleologisch (aannemend dat het universum een doel heeft).

Aanhang voor dit idee is in de eerste plaats bij bepaalde religieuze personen en groepen te vinden (God zou het heelal dusdanig hebben geschapen dat er mensen zouden ontstaan), maar er zijn ook argumenten vanuit de wetenschap. In een extreme lezing van de Kopenhagen-interpretatie van de kwantummechanica opperen sommigen dat niets, ook het heelal niet, bestaat als het niet wordt waargenomen. Derhalve zou een heelal zonder waarnemers onmogelijk zijn.