Baksteen

Van Wikipedia

fabrieksstenen

(pseudo)handvormstenen

Muur, in verschillende perioden opgebouwd uit verschillende steensoorten.

Bakstenen liggen in de open lucht te drogen (Dukatole, Maletswai, Zuid-Afrika).

Een baksteen is een uit klei gebakken steen voor de constructie van muren.

Inhoud

1 Fabricage
2 Afmetingen van metselbaksteen
3 Externe links

[bewerk] Fabricage

[bewerk] Klei

De grondstof voor baksteen is klei. Dat kan rivierklei uit de uiterwaarden zijn of zeeklei van de kuststreken. De kleisoort bepaalt grotendeels de eigenschappen van het uiteindelijke product. IJzerhoudende klei geeft de baksteen na het bakken een rode kleur en kalkhoudende klei meer een gele kleur.

De klei wordt enige tijd op bergen opgestapeld. Dat is nodig om de organische bestanddelen (plantenresten) de tijd te geven om weg te rotten. Als ze in de klei blijven kunnen de stenen opgeblazen of gebroken worden door gasvorming. De gaten die achterblijven bij de kleiwinning in de uiterwaarden worden tichelgaten genoemd.

Voordat de klei gebruikt kan worden voor het maken van bakstenen, worden eventuele metaaldelen uit de klei met een elektromagneet verwijderd. Daarna wordt de klei gekneed en gemalen. Het kneden en malen en het toevoegen van water en stoom hebben tot doel de kleimassa homogeen te maken en haar de plasticiteit te geven die voor het vormen van de stenen noodzakelijk is.

Ook door toevoegingen geeft men de kleimassa bepaalde gewenste hoedanigheden: vette kleisoorten worden 'vermagerd' door toevoeging van zand; mangaanerts geeft de baksteen een bepaalde kleur, enz.

[bewerk] Vormen

Er zijn een aantal veelgebruikte manieren om de bakstenen hun rechthoekige vorm te geven:

Door middel van een vorm die volgeperst wordt met klei. De vormen worden voor het vullen met zand bestrooid zodat de stenen makkelijk loslaten. De vormen worden na gevuld te zijn bedekt met een stalen droogplaat en daarna omgekeerd.
Door middel van een strengpers, een machine waar een doorlopende balk met zuiver rechthoekige afmetingen uit wordt geëxtrudeerd. Deze kleibalk komt op een lopende band terecht en wordt op de gewenste steenmaat afgesneden. De bakstenen die op deze manier gevormd worden hebben betrekkelijk gladde zijden. De snijvlakken zijn vrij ruw.

De strengpers is bijzonder geëigend om geperforeerde stenen te vervaardigen.

De ongebakken baksteenvormige kleiblokken heten vormelingen.

[bewerk] Drogen

Voordat de vormelingen de oven ingaan om gebakken te worden, moeten ze eerst een aanzienlijk deel van het water dat de klei nog steeds bevat verliezen. Het gevaar zou anders bestaan dat de stenen bij het bakken zouden gaan barsten.

In moderne steenbakkerijen worden de vormelingen kunstmatig gedroogd in droogkamers of droogtunnels waar het proces regelmatig en verloopt in meestal 2 tot 4 dagen, in ambachtelijke bakkerijen worden de stenen in de open lucht, soms onder een afdak, gedroogd, dit duurt 2 weken tot 3 maanden, afhankelijk van het klimaat.

[bewerk] Bakken

Na gedroogd te zijn worden de vormelingen gebakken. Het bakken gebeurde vroeger in ringovens of vlamovens, beide met aparte kamers. Tegenwoordig worden meestal tunnelovens gebruikt. Bij het bakken is het belangrijk dat de temperatuur niet te snel stijgt, anders is het mogelijk dat de buitenkant van de stenen al uitgebakken is, terwijl binnenin nog vocht zit, waardoor de stenen door overdruk kunnen barsten. Het op baktemperatuur (tussen de 900 en 1200°C afhankelijk van de kleisoort) brengen en daarna het afkoelen kan enkele dagen in beslag nemen. Door het bakken verglazen de zandkorrels in de klei, waardoor er een harde baksteen ontstaat.