Bataafse Revolutie
Van Wikipedia
| Geschiedenis van Nederland |
| [[Afbeelding:|210px|center]] |
|
..Naar chronologie
|
|
..Naar onderwerp
|
|
..Naar overzeese gebiedsdelen
|
|
..Naar provincie
|
|
..Naar voormalige koloniën
|
Onder Bataafse Revolutie verstaan we de politieke, sociale en culturele omwentelingen in de Noordelijke Nederlanden aan het einde van de achttiende eeuw. Samen met de Napoleontische tijd, noemen we dit tijdvak ook wel de Frans-Bataafse tijd (1795-1815).
Net als in andere delen van Europa groeide eind 18e eeuw in de Republiek de wens naar een eerlijker bestuur en een meer egalitaire maatschappij. Zo groeiden de interne verdeeldheid in Nederland. Orangisten, die stadhouder Willem V meer macht wilden geven, stonden tegenover patriotten die, onder invloed van de Franse ideeën van de Verlichting en de Amerikaanse Revolutie , een meer democratisch regeringssysteem wilden. Bovendien bevond het land zich in een diepe economische, en dientengevolge ook een morele, crisis. Toen Nederland na Frankrijk het tweede land was dat de Verenigde Staten erkende, verklaarden de Britten Nederland de oorlog. Deze 4e Engelse oorlog (1780-1784) was een grote klap voor de handel en nijverheid.
In 1786 en 1787 escaleerden de problemen. Patriotten die ijverden voor het herstel van het aanzien dat de Republiek in de zeventiende eeuw gekend had, richtten overal exercitiegenootschappen op, zoals bijvoorbeeld in Hattem, hetwelk daar onder leiding stond van Daendels. Tussen 1783 en 1787 wisten deze gewapende burgers in een aantal steden en gewesten de macht over de nemen. Zozeer zelfs dat in 1785 stadhouder Willem V zich genoodzaakt zag uit te wijken naar Nijmegen. De Staten van Holland weigerden namelijk hun troepen tegen patriotten in te zetten. Nadat de zwager van Willem V, de koning van Pruisen, een leger van 26.000 man naar de Republiek stuurde, werd de macht van de stadhouder hersteld. Maar de rust was slechts tijdelijk teruggekeerd. Patriotten bleven doorgaan met hun activiteiten, al deden ze dat nu vooral in geheime genootschappen, of als banneling in Noord-Frankrijk. Bovendien brak in 1789 de Franse Revolutie uit, en de Fransen waren stellig van plan de Revolutie te delen met de rest van Europa.
Eind december 1794, trokken de Franse troepen van generaal Pichegru over de bevroren rivieren de Republiek binnen. Nu zagen de patriotten hun kans schoon: de Bataafse Republiek werd uitgeroepen. Stadhouder Willem V koos eieren voor zijn geld en ging in ballingschap in Engeland. Na zijn vertrek gelastte hij alle overzeese gebieden zich over te geven aan de Engelsen, die inmiddels de jonge Bataafse Republiek de oorlog verklaard hadden. Tal van gebieden (waaronder Kaap de Goede Hoop) werden door Engelse troepen onder de voet gelopen. Een groot deel van de Nederlandse koloniale macht eindigde hiermee. Guyana en Ceylon kwamen nooit meer in Nederlandse handen. De Kaapkolonie werd wel even teruggegeven, maar zou in 1806 voorgoed door de Britten bezet worden.
Verschillende staatsgrepen volgden, in 1798, 1801 en 1805, waarbij verschillende groepen Bataven (zoals de patriotten zich inmiddels noemden) afwisselend aan de macht waren. De laatste 'Bataafse' machthebber was Rutger Jan Schimmelpenninck. De Bataafse Revolutie eindigt definitief in 1806 met de stichting van het Koninkrijk Holland onder leiding van Lodewijk Napoleon.
