Staatsgreep
Van Wikipedia
Een staatsgreep, coup (uit het Frans, kort voor coup d'état) of Putsch is een snelle politieke handeling, waarbij op een niet-reguliere manier een persoon of groep personen zijn macht uitbreidt. Staatsgrepen zijn meestal, maar niet per definitie, gewelddadig of vinden plaats onder dreiging van geweld.
Kenmerkend van een staatsgreep is dat een persoon of groep personen binnen het bestaande bestel zijn uitbreidt. Een buitenlandse invasie is dus nooit een staatsgreep, hoewel het wel voor kan komen dat coupplegers gesteund worden door een buitenlandse mogendheid. Iets dergelijks gebeurde in Guatemala in 1954, toen bij operatie PBSUCCESS een groep dissidente officieren met logistieke en financiele steun van de Verenigde Staten en Honduras president Jacobo Arbenz uit het zadel stootten. Ook wanneer een groep politieke buitenstaanders de macht overneemt, zoals bijvoorbeeld bij een revolutie spreekt met niet van een staatsgreep. Een daad waarbij een zittende heerser zijn macht uitbreid op een manier die tegen de grondwet of de politieke gebruiken van een land ingaat is dan wel weer een staatsgreep. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht betekent dit dus dat een staatsgreep niet per definitie een regimewissel inhoudt. Voorbeelden van zulke staatsgrepen gepleegd door zittende heersers zijn de ontbinding van het Mexicaanse congres door Victoriano Huerta in oktober 1913, de Machtübernahme waarbij Adolf Hitler in 1933 het democratische systeem in Duitsland uitschakelde en de autocoup van Alberto Fujimori in 1992.
De plegers van een staatsgreep gebruiken zelf de term uiteraard bijna nooit. Zo spraken de militairen van de zonder veel bloedvergieten verlopen 'sergeantencoup' onder leiding van Desi Bouterse op 25 februari 1980 in Suriname aanvankelijk van een 'ingreep', en pas later van een 'revolutie'. De coup in Suriname vond plaats in een sfeer van nationale malaise, politieke machteloosheid en grote ontevredenheid onder de bevolking en ook vooral binnen de lagere rangen van het leger. De sergeanten kregen aanvankelijk dan ook veel steun voor hun 'ingreep' vanuit de bevolking; de internationale politiek stelde zich afwachtend of gematigd-positief op. Eerst na enige tijd, toen de coupplegers met steeds meer geweld hun regime in het zadel wilden houden, werd de aard van de staatsgreep duidelijk. Verhullend taalgebruik onder coupplegers is dan ook duidelijk een manier om de per definitie antidemocratische aard van een staatsgreep te verbergen.
