Chicxulub
Van Wikipedia
|
||
| Staat | Yucatán | |
| Aantal inwoners | 3613 (2005) | |
| Hoogte | 10 meter | |
| UTC | -6 | |
Chicxulub is een plaatsje aan de noordwestkust van Yucatán in Mexico. Het is de hoofdplaats van de gemeente Chicxulub Pueblo.
Het plaatsje is van Maya-herkomst, en het is bekend geworden doordat het plaatsje in een enorme inslagkrater (in de strikte zin eigenlijk een cryptokrater) bleek te liggen. In de Maya-taal betekent Chicxulub overigens "staart van de duivel"; zacht gezegd een toepasselijke naam. De 180 kilometer brede krater was decennia lang onopgemerkt gebleven omdat ze door een kilometer dikke laag jongere rots verborgen werd gehouden. Aan het oppervlak is vandaag niet zo veel op te merken op de ring van ondergrondse poelen, cenotes na welke langs de hele oude kraterrand te vinden zijn. De krater werd uiteindelijk gevonden doordat door geologisch onderzoek onder andere afwijkingen in het zwaartekrachtveld werden gevonden. Hiermee is duidelijk geworden dat het plaatsje midden in een bijzonder oude en grote inslagkrater ligt.
In de Krijt-Tertair overgang verdwenen plotseling vrijwel alle grotere dieren, zoals de Dinosaurussen. Volgens een theorie welke Alvarez en Smit in 1980 publiceerden was de sterfte het gevolg van een grote meteorietinslag. Alhoewel deze theorie aanvankelijk gedurfd was vond men in de jaren daarna allerlei aanwijzingen dat er daadwerkelijk een inslag was geweest. De inslagkrater van Chicxulub is vooral van belang vanwege zijn ouderdom, nl. ca 65 miljoen jaar; ze wordt als het directe bewijs gezien van de meteorietinslag waarmee 60% van het leven op aarde 65 miljoen jaar geleden uitstierf en de juistheid van de theorie van Luis en Walter Alvarez en Jan Smit.
Inhoud |
[bewerk] Ontdekking
Vroeg in de jaren '90 bezocht Alan R. Hildebrand, een jonge student van de universiteit van Arizona het bergdorpje Beloc in Haïti. Hij onderzocht daar bepaalde afzettingen uit de Krijt-Tertair overgang. Deze laag omvatte dikke, dooreengooide stortingen van ruwe rotsfragmenten, welke blijkbaar omhoog van één plaats werden afgeschuurd en elders door kilometers hoge tsunamis waren gedeponeerd, hoogstwaarschijnlijk het gevolg van een inslag. Dergelijke stortingen komen op vele plaatsen voor, maar ze schenen in het Caribische bassin geconcentreerd te zijn.
Hildebrand vond een groenachtige bruine klei wat een overmatige hoeveelheid iridium, geschokte kwartskorrels en kleine parels van verweerd glas bleek te bevatten. Hij en zijn faculteitsadviseur William V. Boynton publiceerden de resultaten van het onderzoek in de wetenschappelijke pers, waarbij ze niet alleen suggereerden dat de afzettingen het resultaat waren van een inslag, maar dat de inslagkrater zich binnen een straal van 1000 kilometer zou moeten bevinden.
Dit was een behoorlijk merkwaardige conclusie, omdat er in het geheel geen kraters bekend waren in het Caribisch gebied. Hildebrand en Boynton maakten hun bevindingen bekend op een internationaal geologische conferentie waarbij ze veel belangstelling trokken.
Er waren aanwijzingen dat de krater zich wellicht uit de kust van Colombia zou bevinden en ook bij de westelijke punt van het eiland Cuba. Op een gegeven moment nam Carlos Byars, een journalist van de Houston Cronicle, contact op met Hildebrand en vertelde hem dat een geofysicus genaamd Glen Penfield in 1978 iets onder de noordelijke punt van het Yucatán-schiereiland had ontdekt wat wellicht de krater zou kunnen zijn.
In dat jaar werkte Penfield voor Petroleos Mexicanos (PEMEX, het Mexicaans staatsoliebedrijf) als personeelslid voor een magnetisch onderzoek van het Yucatán-schiereiland vanuit de lucht. Toen Penfield de onderzoeksgegevens onderzocht, vond hij uit de gegevens vol ruis een goed begraven reusachtige ondergrondse "boog", met zuidwaarts wijzende uiteinden, in de Cariben in de richting van Yucatán. Dit was inconsistent met wat hij over de geologische regio wist.
Penfield raakte geïntrigeerd, en slaagde erin om een zwaartekrachtkaart van Yucatán welke gemaakt was in de jaren '60 en stof lag te vergaren in de archieven PEMEX. Hij vond een andere boog, dit keer op Yucatán zelf, met de einden gericht naar het noorden. Hij paste de twee kaarten bij elkaar en vond dat de twee bogen een keurige cirkel vormden, 180 kilometer breed, met het centrum pal op het dorp Puerto Chicxulub.
Penfield was een amateurastronoom en had een goed idee van wat hij bekeek. Hoewel PEMEX hem niet zou toestaan om specifieke gegevens vrij te geven, stond het bedrijf hem en een PEMEX-ambtenaar genoemd Antonio Camargo toe om hun resultaten op een geologische conferentie in 1981, te presenteren. Jammer genoeg was de betreffende conferentie dat jaar onderbezet, ironisch omdat de meeste geologen een workshop over de effecten van de aardinslagen bijwoonden; hun rapport trok zeer weinig aandacht. Byars kreeg het echter wel onder ogen.
Penfield gaf niet op. Hij wist dat PEMEX in 1951 oriënterende putten in het gebied had geboord. Één van de putten had op 1,3 kilometer diepte in een dikke laag van stollingsgesteente geboord wat als "andesiet" bekend staat. Een dergelijke structuur kon uit de intense hitte en druk van een aardinslag voortgevloeid zijn, maar aanvankelijk had men het afgeschreven als "kussenlava", alhoewel een dergelijke eigenschap volkomen vreemd voor de geologie van het gebied was.
Verdere studies van gearchiveerde boorkernen zouden de kwestie opgelost hebben, maar jammer genoeg waren de meeste daarvan in een pakhuisbrand in 1979 verloren gegaan. Penfield vloog hierna naar Yucatán om te zien of hij iets van de "boorgaten" te weten kon komen. Dit idee liep op niets uit, en in één geval vond Penfield zich gravend door een gemeentelijke beerput die op een bronplaats was opgezet, een taak die hij als "onaangenaam en demotiverend" heeft beschreven.
Nadat Hildebrand in contact met Penfield kwam, konden de twee mensen echter van twee afzonderlijke monsters uit de putten die door PEMEX in 1951 waren geboord de plaats bepalen. Analyse van de monsters worden toonden duidelijk schok-metamorfosematerialen. Studies door andere geologen van het puin dat in Haïti in Beloc werd gevonden toonden ook duidelijk aan dat het het resultaat van een inslag moest zijn.
Dit onderzoek was overtuigend, en ontving een belangrijke stimulans toen een team van onderzoekers uit Californië, met inbegrip van Kevin O. Pope, Adriana C. Ocampo, en Charles E. Duller, een overzicht van satellietbeelden van het gebied uitvoerde. Zij vonden dat er een bijna perfecte ring van cenodes met in het centrum Puerto Chicxulub welke perfect pastten bij de ring die Penfield had gevonden. De cenodes waren waarschijnlijk door bezinksel van de kratermuur ontstaan.
Dit bewijsmateriaal was afdoende om het grootste deel van de geologische gemeenschap op de wagen te krijgen, en verdere studies hebben de consensus versterkt. Inmiddels zijn er aanwijzingen dat de daadwerkelijke krater 300 kilometer breed is, en de 180 kilometerring enkel een binnenmuur is.
[bewerk] Directe gevolgen van de inslag
Alhoewel de wetenschap nu steeds meer te weten is gekomen over de inslag, kan nog steeds niet definitief worden vastgesteld wat de oorzaak van de grote wereldwijde sterfte is geweest. De afgelopen jaren neigt men steeds meer naar een groot inferno-scenario.
Toen het projectiel zich met een enorme vaart de aardkorst inboorde, schat men dat er dusdanig veel energie moet zijn gecreëerd dat grote hoeveelheden rotsblokken in een baan om de aarde moeten zijn geslingerd. Althans, men schat tot een kilometer of 100 hoog. Dat is niet genoeg om de baan vast te houden.
Aldus, speculeert men, moeten er tot enkele uren na de inslag wereldwijd meteorietenregens zijn geweest. Veel sterfte heeft wellicht direct in deze regens plaatsgevonden, in ieder geval zouden deze regens wereldwijd bosbranden veroorzaken.
Een inslag van deze omvang slingert verder enorme hoeveelheden stof de atmosfeer in. Genoeg om wereldwijd te voorkomen dat zonlicht de aarde bereikt. Een scenario waar men momenteel rekening mee houdt, is dat het enkele maanden te donker is geweest om te zien en tot een jaar te donker voor fotosynthese.
Tot slot moeten er huizenhoge tsunami's en wereldwijde aardbevingen zijn geweest. Op de planeet Mercurius is te zien wat de gevolgen zijn van een soortgelijke inslag. Aan één kant van de planeet is een krater te zien, precies aan de andere kant van de planeet zijn enorme vervormingen van het planeetoppervlak te zien, groter dan de krater. Dit is namelijk de plaats waar alle seismische golven bij elkaar komen en elkaar versterken. In India zijn sporen gevonden van aardvervormingen die hier aan doen denken. Deze aardvervormingen werden ironisch genoeg tot voor kort door tegenstanders van de inslagtheorie gebruikt als bewijs dat er meer aan de hand was dan een meteoriet.
