Iridium (element)
Van Wikipedia
Iridium is een scheikundig element met symbool Ir en atoomnummer 77. Het is een zilverwit overgangsmetaal.
Inhoud |
[bewerk] Ontdekking
Iridium is in 1803 (gelijktijdig met osmium) ontdekt door de Engelse chemicus Smithson Tennant, toen het als residu achterbleef na het oplossen van platina erts in koningswater.
De meteoriet die zo'n 65 miljoen jaar geleden in Mexico insloeg en zo de massa-extinctie van de K-T overgang veroorzaakte, bevatte een hoge concentratie iridium. Restanten daarvan worden aangetroffen als een dun laagje in het sediment afgezet in die periode. Dit noemt men de iridium anomalie.
[bewerk] Toepassingen
Iridium wordt voornamelijk gebruikt in legeringen waar de hardheid van het materiaal belangrijk is. Andere toepassingen zijn:
- Smeltkroezen en andere apparaten die tegen hoge temperaturen bestand moeten zijn.
- Elektrische contacten zoals Pt/Ir-bougies
- De punten van vulpennen en kompasnaalden.
Vroeger werden bepaalde iridiumlegeringen soms gebruikt voor wapens en om porselein (zwart) te kleuren.
Van 1889 tot 1960 gold als definitie van de meter de afstand tussen twee inkepingen op een staaf, bestaande uit een legering van platina en iridium, de zgn. X-meter, bewaard in Sèvres, Frankrijk. Later is dit vervangen door een andere definitie (zie krypton).
[bewerk] Opmerkelijke eigenschappen
Iridium is lastig te bewerken omdat het zeer hard en breekbaar is. Het is een zilverwit metaal met een lichte gele glans. Van alle metalen is iridium het best bestand tegen corrosie door zuren (zelfs tegen koningswater). Met sommige gesmolten natrium-zouten zoals NaCl (keukenzout) en NaCN reageert iridium echter wel.
Iridium is het element met de hoogste dichtheid: 22,65 g/cm³.
[bewerk] Verschijning
In de aardkorst wordt iridium in ongebonden toestand aangetroffen, vaak in combinatie met andere metalen uit de platinagroep. Daarnaast komt het voor in de natuurlijke legering iridiosmium. De kern van de aarde is rijk aan iridium en op sommige plaatsen komt het naar de oppervlakte. Het meeste commercieel gedolven iridium ontstaat als bijproduct van de koperwinning.
[bewerk] Isotopen
| Meest stabiele isotopen | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Iso | RA (%) | Halveringstijd | VV | VE (MeV) | VP |
| 191Ir | 37,3 | stabiel met 114 neutronen | |||
| 192Ir | syn | 73,830 d | β | 1,460 | 192Pt |
| 193Ir | 62,7 | stabiel met 116 neutronen | |||
Naast de twee stabiele iridiumisotopen 191Ir en 193Ir is er een groot aantal radioactieve isotopen bekend waarvan het meest stabiele 192Ir een halfwaardetijd van ruim 73 dagen heeft.
[bewerk] Toxicologie en veiligheid
Metallische iridium is weinig reactief en onschadelijk. De meeste iridiumverbindingen moeten als giftig worden beschouwd.
[bewerk] Externe links
- PeriodiekSysteem.com over: Iridium
- Lenntech over: Iridium
- (en) EnvironmentalChemistry.com over: Iridium
- (en) WebElements.com over: Iridium
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Iridium van Wikimedia Commons. |
| {{{afb_links}}} | Scheikundige Elementen en Isotopen | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Periodiek systeem: Standaard · Alternatief · Elektronenconfiguratie Isotopentabel: Op element (compleet) · Op element (in delen) · Op atoommassa Lijst met elementen: Op naam · Op symbool · Op nummer |
