Dietrich Buxtehude
Van Wikipedia
Dietrich (Diderik, Dieterich) Buxtehude (1637 – Lübeck, 9 mei 1707) was een Deense-Duitse componist en organist van wie de exacte geboortedatum en - plaats niet bekend zijn. Hij werd geboren in Oldesloe in Holstein of in Helsingborg (Denemarken).
Inhoud |
[bewerk] Leven
Dietrich Buxtehude was de zoon van de organist Johann Buxtehude. Zijn jeugd bracht hij door in het toenmalige Deense Helsingborg en in Helsingør. Hij doorliep daar vermoedelijk de Latijnse school.
Als organist werkte hij van 1657 tot 1658 in Helsingborg, van 1660 tot 1668 in de Marienkirche van de Duitse kerkgemeente van Helsingør en vanaf 1668 als opvolger van zijn schoonvader Franz Tunder in Lübeck aan de Marienkirche. Gedurende bijna veertig jaar stond hij aan het hoofd van het muziekleven in deze laatste stad. In 1673 begon hij met het schrijven van zgn. Abendmusiken, een reeks van concerten voor de adventstijd die hem als componist en orgelvirtuoos bekend maakten.
[bewerk] Componeren
Buxtehude schiep een omvangrijk oeuvre. Zijn wereldlijk werk bestaat uit triosonates en klavecimbelwerken. Op het gebied van de geestelijke muziek schiep hij vele orgelwerken, zij het dat verschillende daarvan niet liturgisch van aard zijn maar concertant, terwijl andere zich evengoed als voor- of naspel tot de eredienst lenen als tot een concertante uitvoering.
Het vocale werk maakt het grootste deel van Buxtehude’s composities uit. De belangrijkste werken die hij schreef waren Oratoriumachtige Abendmusiken, waarmee de geschiedenis van de geestelijke concerten in Duitsland begint, en Cantates, die naar contemporain gebruik vooral voor de eredienst geschikt zijn. Opvallend is dat Buxtehude zich voor zijn cantates liever baseerde op dichtwerk dan op de zuivere Bijbeltekst.
Dietrich Buxtehude deed moeite om de inhoud van de tekst op een persoonlijke wijze levendig weer te geven. Hierin kan een vorm gezien worden om aan het Piëtisme muzikaal uitdrukking te geven.
[bewerk] Invloed
Buxtehude heeft school gemaakt, en hij heeft zowel Georg Philipp Telemann als Georg Friedrich Händel (die hem in 1703 opzocht) beïnvloed. Ook voor Johann Sebastian Bach was hij een muzikaal voorbeeld, zozeer zelfs dat Bach te voet 300 km aflegde om Buxtehude te horen. Vermoedelijk nam Bach in 1705 ook les bij Buxtehude. Het oponthoud in Lübeck betekende zo veel voor Bach dat hij zijn "leervakantie" eigenmachtig verlengde en daarmee zijn baan als organist op het spel zette. Zowel Telemann als Händel kreeg de kans Buxtehude op te volgen, maar beide werden afgeschrikt door het vooruitzicht dan ook Buxtehude’s dochter te moeten trouwen.
Dietrich Buxtehude is de beroemdste vertegenwoordiger van de Noord-Duitse Orgelschool die afstamde van Jan Pieterszoon Sweelinck. Een bekende leerling van Buxtehude was Nicolaus Bruhns.
[bewerk] Werken
Er is relatief weinig van de composities van Buxtehude bewaard gebleven. Gelukkig heeft Buxtehude trouw zijn werk naar zijn vriend, de Stockholmse organist Gustav Düben gestuurd. Diens collectie van bijna honderd werken van Buxtehude bevindt zich thans in de universiteit van Uppsala. De werken van Dietrich Buxtehude zijn in de Buxtehude-Werke-Verzeichnis (BuxWV) gecatalogiseerd.
- Kamermuziek:
- Sonates voor viool, viola da gamba en klavecimbel
- Triosonates
- Vocale werken:
- meer dan 100 Cantates en geestelijke concerten, waaronder Membra Jesu Nostri, een passiecyclus van zeven cantates
- een Missa Brevis (BuxWV 114)
- enkele Oratoria (grotendeels verloren)
- Orgelwerken:
- ca. 40 vrije stukken (Toccata’s, Preludia en Fuga’s etc.)
- ca. 50 Koraalbewerkingen
- Werken voor klavecimbel:
- ca. 20 Suites
- zes Variaties
Zie voor het complete overzicht van Buxtehude's werken: Buxtehude-Werke-Verzeichnis
[bewerk] Buxtehude-jaar
Aangezien 2007 het 300ste sterfjaar van Buxtehude is, is dat jaar uitgeroepen tot "Buxtehude-jaar". Dit betekent dat (de muziek van) deze componist in 2007 extra in de schijnwerpers staat. Er worden Buxtehudeconcerten en -festivals gehouden, en veel nieuwe CD's gepresenteerd. Dirigent Ton Koopman speelt een belangrijke rol in de feestelijkheden, niet alleen in Nederland maar ook in het buitenland. Zo verzorgde hij het openingsconcert van het Buxtehudejaar in diens eigen stad Lübeck.[1]
[bewerk] Literatuur
- Arnfried Edler, Friedhelm Krummacher (Hrsg.): Dietrich Buxtehude und die europäische Musik seiner Zeit : Bericht über das Lübecker Symposion 1987. Bärenreiter, Kassel 1990. (Kieler Schriften zur Musikwissenschaft 35) ISBN 3-7618-0994-8
- Kerala J. Snyder: Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. Schirmer Books, New York 1987, 1993. ISBN 0-02-873080-1
- Hans Franck, Die Pilgerfahrt nach Lübeck - Eine Bach-Novelle, 1936. ISBN 3-579-01021-2
- Arndt Schnoor, Volker Scherliess: "Theater-Music in der Kirche". Zur Geschichte der Lübecker Abendmusiken. Lübeck 2003. ISBN 3-933652-15-4
