Fort van Steendorp
Van Wikipedia
51° 8' NB, 4° 15' OL Het Fort van Steendorp is een voormalig fort in de fortengordel rond Antwerpen. Het is nu een natuurgebied.
[bewerk] Geschiedenis
Tussen 1882 en 1892 werd in Steendorp, nu een deelgemeente van gemeente Temse (Oost-Vlaanderen), een groot bakstenen fort gebouwd onder de naam Fort Rupelmonde, een bruggehoofdfort van de Vesting Antwerpen. Pas in 1909 kreeg het de benaming Fort Steendorp. Het fort ligt ongeveer 600 meter ten noorden van de Schelde, op de zuidelijke flank van de cuesta van het Waasland.
Het fort werd gebouwd omdat in 1859 Antwerpen als centrum van de Belgische landsverdediging werd uitgekozen. De bedoeling van de vesting was lang genoeg te kunnen standhouden bij een eventuele inval van één van de buren tot de grote mogendheden, garanten van de Belgische onafhankelijkheid, in staat waren België te hulp te komen. De voornaamste angst van de jonge staat was een inval van Frankrijk en inlijving bij dit land.
Fort Steendorp was het laatste fort dat in België in baksteen werd opgetrokken en het vormt aldus de afsluiting van acht eeuwen baksteenbouw in dienst van versterkingen, het was meteen ook het duurste fort tot dan toe in België gebouwd. Het fort werd uitgerust met droge grachten wat uitzonderlijk is in onze contreien en een unicum in de vesting Antwerpen. Hierdoor dat er een aantal vestingbouwkundige onderdelen zijn die we nauwelijks ergens anders terugvinden. Een grote militaire geschiedenis heeft het Fort niet gekend, wel hebben de twee wereldoorlogen er diepe sporen in achtergelaten.
Het Fort heeft tot nu toe vier bestemmingen gekend: Eerst was het een versterking, dan werd het een militaire fabriek waar onder meer oorlogsgassen werden gefabriceerd. Vervolgens werd het een oefenterrein van het leger en het eindigt als een natuurgebied.
Het fort wordt al meer dan 35 jaar bewaakt door de familie Le Blon, die als enige familie in het beschermd gebied woont.
[bewerk] Natuurgebied
Bij besluit van de bevoegde minister wordt de omgeving van het Fort op 29 mei 1995 beschermd als landschap, op 15 september 1997 volgt de bescherming van het Fort als monument en op 14 december 2001 is het Fort gekocht door de afdeling Natuur van het Vlaamse gewest en is geherwaardeerd als monument en als natuurgebied.
Rond het fort vinden we onder andere het in het Waasland zeldzaam geworden kruisbladwalstro en vele varens, zegges en zwamsoorten. Ook huizen er vele vogelsoorten, 109 waarvan er 43 ter plaatse broeden. We treffen er bijvoorbeeld de nachtegaal, de wielewaal, de holenduif, de ijsvogel en de kleine bonte specht aan. Het fort is verder belangrijk als slaap- en voedselplaats voor doortrekkende vogels. De door de zon verwarmde zuidhelling van de cuesta zorgt voor gunstige stijgwinden.
Naast de natuur rond het fort, is het fort binnenin een ideale overwinteringplaats voor vleermuizen, het is de voornaamste overwinteringplaats voor vleermuizen in Vlaanderen. Dit omdat de drie belangrijkste eisen van overwinterende vleermuizen in dit fort worden ingewilligd. Er is rust, er heerst een goede (vriesvrije) temperatuur en er is een grote vochtigheidsgraad.
Door beheerswerken door vrijwilligers is de populatie overwinterende vleermuizen aangegroeid tot meer dan 1200 exemplaren van negen verschillende soorten. De talrijkste soort (ongeveer 70 %) is de watervleermuis. Bijzondere soorten zijn de meervleermuis en de ingekorven vleermuis. Hiernaast wordt ook de gewone baardvleermuis, brandts vleermuis, bruine grootoorvleermuis, franjestaart en de dwergvleermuis waargenomen. Uitzonderlijk is er al eens een laatvlieger gevonden.
Het fort is als deel van de fortengordel erkend als Habitatrichtlijngebied en krijgt daardoor extra bescherming op Europees niveau. Het fort wordt beheerd door de afdeling Natuur, Aminal van de Vlaamse overheid. De vleermuisinventarisaties worden uitgevoerd in samenwerking met de plaatselijke Natuurpunt-afdeling, de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt en Ecotest vzw.
Het fort is niet toegankelijk zonder begeleiding, op de buitenste omwalling loopt wel een wandelpad.
