Hendrik George de Perponcher Sedlnitsky
Van Wikipedia
Hendrik George Graaf de Perponcher Sedlnitsky (Den Haag 19 mei 1771 - Dresden 29 november 1856) was een Nederlands militair diplomaat.
Hij werd geboren als zoon van Cornelis baron de Perponcher Sedlnitsky, en vrouwe Johanna Maria van Tuyll van Serooskerke. De gereformeerde familie de Perponcher kwam oorspronkelijk uit de Périgord in Frankrijk, maar was tijdens de Tachtigjarige Oorlog naar de Nederlanden gekomen, en verscheidene Perponchers hadden onder prins Maurits en Frederik Hendrik gediend. De familie Sedlnitsky behoorde tot de Poolse adel.
In 1788, op 17-jarige leeftijd, nam Hendrik dienst bij een regiment Waalse dragonders in Staatse (Nederlandse) dienst. Hij werd vaandrig bij dit regiment. In die tijd was het normaal dat jongens die van hoge komaf waren al op jonge leeftijd officier werden, omdat hun ouders hun officiersrang voor hen kochten. De graaf van Bijlandt, 'onze' brigadecommandant, was bijvoorbeeld pas 12 toen hij cadet werd.
In 1792 werd Hendrik kapitein bij de dragonders, en het jaar daarna koos prins Frederik van Oranje-Nassau hem als adjudant, een stafofficier die allerlei opdrachten voor de prins moest uitvoeren. In deze functie kwam hij ook in zijn eerste gevechten terecht toen de Fransen in 1793 en 1794 de Zuidelijke Nederlanden aanvielen, en later de Republiek der Zeven Provinciën, zoals Nederland toen nog heette.
Een jaar later, in 1795, bleek wel dat de Staatse troepen de Fransen niet konden tegenhouden, en toen de Franse generaal Jean-Charles Pichegru met zijn troepen de Maas, Waal en Rijn overstak, die allemaal bevroren waren, vluchtte stadhouder Willem V met zijn familie naar Engeland. Zij wilden echter door blijven vechten tegen de Fransen, en prins Frederik van Oranje trad als generaal in dienst van Oostenrijk. Hendrik de Perponcher ging met hem mee als zijn aide de camp, en maakte met de Oostenrijkse troepen de veldtochten van 1796 en 1797 in Duitsland en Italië mee. Deze veldtochten verliepen heel slecht, omdat generaal Napoleon Bonaparte de leiding over de Franse troepen had overgenomen, en de ene overwinning na de andere boekte. Hendrik werd gewond tijdens het beleg van de vesting Kest, maar bleef zijn functie vervullen.
In 1799 stierf prins Frederik van Oranje te Padua en moest Hendrik op zoek naar een andere functie. Hij werd benoemd tot majoor bij het regiment jagers van Löwenstein. Dit regiment was in Duitsland opgericht door prins Karl von Löwenstein met steun van Engeland. Het werd ook door Engeland betaald, maar was uitgeleend aan het Oostenrijkse leger. Met dit regiment maakte Hendrik de veldtocht van 1800 in Duitsland mee. Misschien heeft hij af en toe wel even nagedacht over of hij wel goed gekozen had, want aan de Franse kant vocht een hulpkorps van de Bataafse Republiek mee, en Hendrik had dus tegenover zijn eigen landgenoten kunnen komen te staan. Maar gelukkig heeft het Bataafse korps niet veel gevochten, en is het regiment Löwenstein al snel naar een ander gebied verplaatst.
In 1801 ging het regiment namelijk via Malta naar Egypte. Engeland nam het regiment weer terug van de Oostenrijkers, en deelde het in in het korps van de Engelse generaal Hutchinson. Dit korps moest de laatste overblijfselen van de Franse expeditiemacht, die in 1798 in Egypte was geland, verdrijven, en het gebied veiligstellen, zodat de Fransen niet via Egypte naar de Engelse kolonies in India konden doordringen. Hendrik maakte de veldslag bij Alexandrië mee op 22 augustus 1801 en werd daar wederom gewond.
Na de veldtocht in Egypte maakte Hendrik een relatief rustige periode mee. Hij bleef bij het regiment Löwenstein tot januari 1804. Toen werd hij overgeplaatst als majoor bij het regiment Dillon. Dit was een regiment dat in 1795 was opgericht door een Ierse edelman, Edward Dillon, en het bestond oorspronkelijk uit een bonte mengeling van nationaliteiten, vooral Duitsers, Italianen en Fransen die in 1792 uit Frankrijk waren gevlucht, de zogenaamde ´Emigrés´. Het regiment vormde een deel van het garnizoen van het eiland Malta, bij sommige huidige re-enactors van het 7e welbekend. In augustus van datzelfde jaar werd hij tot luitenant-kolonel bevorderd, en nam hij het commando van het regiment over.
Ook op Malta bleef het voor Hendrik vrij rustig. Dat veranderde in 1808. Het jaar daarvoor, in 1807, waren de Engelsen met een kleine troepenmacht in Portugal geland. De Portugese regering had de Engelsen om hulp gevraagd, omdat zij, tegen de bevelen van Napoleon in, handel met Engeland wilden blijven drijven. Napoleon had een leger gestuurd om Portugal te veroveren en de Portugezen hadden dus dringend hulp nodig. Het Engelse korps was echter bij lange na niet sterk genoeg om het alleen op te nemen tegen het leger van Napoleon. Dus probeerden de Engelsen nieuwe regimenten met Portugese soldaten op te richten. In de stad Oporto formeerden de Engelsen het ´Loyale Lusitanische Legioen´, en zij stuurden vier hoge officieren om hierbij te helpen. Een van die vier was Hendrik de Perponcher, die kolonel werd bij dat regiment. Al heel snel werd duidelijk dat ook de andere Portugese regimenten wel wat steun van deskundige officieren konden gebruiken, en Hendrik werd tijdelijk commandant van het 13e Portugese regiment infanterie van linie.
Nog voor hij de troepen daadwerkelijk tijdens de komende veldtocht kon gaan leiden, werd hij alweer teruggeroepen naar Engeland. Hierdoor kwam hij niet, zoals zijn troepen van het Lusitanische Legioen, bij Talavera tegenover troepen van de Hollandse Brigade te staan, die in 1808 door koning Lodewijk Napoleon naar Spanje waren gestuurd. Hollandse troepen zou hij echter spoedig op zijn weg vinden. De reden waarom hij was teruggeroepen naar Engeland was namelijk de landing die de Engelsen voorbereidden, die op Walcheren in Zeeland moest gaan plaatsvinden. In juni 1809 werd Hendrik chef van de generale staf van een Engelse divisie onder leiding van de luitenant-generaal Lord Rosslyn. De landing op Walcheren verliep aanvankelijk goed. Middelburg werd snel ingenomen en na een korte, maar hevige belegering werd ook Vlissingen veroverd. Daarna werd het echter moeilijker voor de Engelsen. De Hollanders en Fransen hadden haastig langs de Schelde een aantal forten gebouwd en opgeknapt, en voerden constant versterkingen aan, zodat de Engelsen niet verder landinwaarts konden doordringen. Door de Zeeuwse koorts werden meer en meer Engelse soldaten geveld, zodat ze uiteindelijk de aftocht moesten blazen.
Na deze Engelse miskleun werd het stil rond Hendrik. Wel weten we dat hij niet bij het Engelse leger in dienst was, want daar stond hij niet op de lijsten. Pas in 1813 zien we hem terug. De Fransen waren toen op de terugtocht naar hun vaderland. De Oranjes keerden terug naar Nederland en Willem I nam als Soeverein Vorst de regering van de Nederlanden in handen. Hendrik de Perponcher werd kolonel in het Nederlandse leger en adjudant van Willem I. Al op 17 maart 1814 werd hij bevorderd tot generaal-majoor, en op 21 april 1815 werd hij luitenant-generaal. In die rang commandeerde hij de 2e Nederlandse divisie bij Quatre-Bras en Waterloo. Koning Willem I benoemde Graaf de Perponcher Sedlnitzky op 8 juli 1815 tot Commandeur in de Militaire Willems-Orde.
Na Waterloo kreeg Hendrik tijd voor andere dingen. Op 2 oktober 1816 trouwde hij met vrouwe Adelaide gravinne van Reede en samen kregen ze drie zoons en een dochter. Ook kreeg hij een meer politieke functie. Hij werd ´Minister Pleni Potentaris´ aan het hof van de koning van Pruisen, een soort gevolmachtigd ambassadeur voor Nederland. Deze functie bekleedde hij tot 1842, waarna hij met pensioen ging. In 1825 was hij vanwege zijn verdiensten al bevorderd van baron tot graaf. Hij overleed in Dresden in 1856 op 85-jarige leeftijd.
Hendrik was overigens niet de enige hooggeplaatste militair in de familie. Zijn jongere broer Willem Karel de Perponcher (1775-1857) was in 1796 in dienst getreden bij het Pruisische leger als cadet bij het Garde du Corps, de lijfwacht van de Pruisische koning.
| Bronnen en referenties: |
|
